woensdag 8 december 2021

De Hof, een plein met geschiedenis

Voor het centrale plein van Amersfoort, De Hof, zijn plannen tot herinrichting in de maak. Hierbij kan men natuurlijk niet om het roemrijke verleden van het plein heen. Dit is immers de plek waar Amersfoort is ontstaan en waar al eeuwenlang mensen van alle kanten samen komen. In een artikel in het laatste nummer van de Kroniek gaan Sandra Hovens en Sanne Beumer in op de geschiedenis van de Hof en de onderzoeken die door de gemeentelijke afdeling Monumentenzorg en het Centrum voor Archeologie op en rond het plein zijn uitgevoerd. U kunt het artikel hier downloaden.






Het afwisselende bestaan van een stadsarcheoloog

In het bericht hieronder kunt u lezen dat wij afscheid hebben genomen van onze collega Francien Snieder. In een artikel in het laatste nummer van de Kroniek schrijft zij over haar tijd als een van de Amersfoortse stadsarcheologen. In die bijna 35 jaar is er heel wat veranderd! 

'In mijn beginjaren was het, archeologisch gezien, redden wat er te redden viel in Amersfoort (bijna overal in Nederland trouwens). Het was een tijd waarin de gemeente zowel in het buitengebied als in de binnenstad met ontwikkelingen in de bodem zeer actief was.'

U kunt het artikel hier downloaden. 





Interview met Francien Snieder

In november heeft Francien Snieder afscheid genomen als een van de stadsarcheologen van Amersfoort. Zij is bijna 35 jaar bij alle archeologische onderzoeken in de stad betrokken geweest. Gerard Hogerwerf van Golfbreker Radio had vorige week een gesprek met Francien over archeologie en natuurlijk vooral over haar werk in Amersfoort en de geschiedenis van de stad. Je kunt dit interview hier terugluisteren (23 minuten / 27 Mb). 



vrijdag 19 november 2021

Rapport proefsleuven Bouwdriest 1 in Leusden

De locatie ligt in een gebied dat op de Gemeentelijke Archeologische Beleidskaart is aangemerkt als gebied met een hoge archeologische verwachting. Deze verwachting is bij het archeologische onderzoek niet uitgekomen, want er zijn geen archeologische resten gevonden. Alle resten die uit het onderzoek naar voren kwamen, zijn te relateren aan boerderij Nieuw Krakhorst. Deze boerderij is in 2011 gesloopt. Een aardige vondst is een diskette, die tot een jaar of 10 geleden algemeen gangbaar was om computerbestanden op te slaan. Maar een diskette wordt (nog) niet als en archeologische vondst beschouwd. Verder lezen? Download dan CAR-rapport 115.




dinsdag 16 november 2021

Rapport proefsleuven Hogeweg 261

Voor het gebied rond de Hogeweg geldt deels een hoge en deels een middelhoge archeologische verwachting. In de afgelopen jaren hebben we hier bijvoorbeeld al heel wat sporen van de tabakscultuur uit de 17de tot 20ste eeuw opgegraven. In december 2019 hebben we een aantal proefsleuven aangelegd op het perceel Hogeweg 261. Tijdens dit onderzoek zijn echter geen archeologische resten gevonden. Voor het volledige onderzochte terrein geldt dat de top van de natuurlijke bodem is verstoord. Eventuele archeologische resten zullen vanwege die verstoring verloren zijn gegaan. Verder lezen? Download dan CAR-rapport 114. 





maandag 15 november 2021

Onze expo is weer gesloten

In de persconferentie van 12 november heeft het kabinet het thuiswerkadvies aangescherpt naar ‘werk zo veel mogelijk thuis’. De komende tijd mogen wij alleen naar kantoor komen wanneer dit echt niet anders kan. Met andere woorden: we gaan weer even dicht. Daarom is ook onze expo de komende drie woensdagmiddagen helaas weer dicht voor publiek.





dinsdag 9 november 2021

Vondst van de Maand: Pelgrimsinsignes

Wij doen voortdurend leuke vondsten. Om meer mensen hiervan te laten meegenieten, wordt iedere maand een bijzondere, grappige of actuele vondst uitgekozen tot ‘Vondst van de Maand’. Na een onderbreking van anderhalf jaar hebben we de draad weer opgepakt.

Vanaf de Late Middeleeuwen worden pelgrimstochten gemaakt. Niet alleen Santiago de Compostela en Rome, maar ook Amersfoort en Rhenen hadden een grote aantrekkingskracht op de gelovigen. In die plaatsen kon een pelgrim een insigne kopen. Pelgrims droegen de insignes na het bezoek aan het heiligdom op hun hoed of mantel.

Bij de opgraving aan de Oude Schans in Spakenburg in 2014 zijn drie pelgrimsinsignes gevonden. Deze insignes waren gewijd aan dezelfde heilige: Sint Cunera van Rhenen. De insignes zijn nagenoeg compleet bewaard gebleven. 

Cunera is de beschermheilige van het vee (vooral paarden) en werd aangeroepen bij keelklachten en blindheid. Ook werd haar een rol toegedicht bij het redden van schipbreukelingen. Is dit een reden waarom iemand de reis vanuit vissersdorp Spakenburg naar Rhenen heeft ondernomen?

Wilt u de pelgrimsinsignes zien? Kom dan naar onze open woensdagmiddag

Verder lezen? Download dan hier het informatieblad.

Onze expo is (voorzichtig) weer open

Sinds een paar weken is onze expositieruimte op woensdagmiddag weer open voor publiek. Tegelijkertijd neemt het aantal coronabesmettingen weer toe en komen er weer steeds meer maatregelen om de pandemie in te dammen. We moeten dus afwachten hoe de situatie de komende weken en maanden verandert. 

Je kunt ons op woensdagmiddag tussen 14.00 en 16.30 uur bezoeken. We kunnen maximaal 4 bezoekers tegelijk ontvangen; het kan dus zijn dat je even buiten moet wachten. Omdat de expo een publieke ruimte in een overheidsgebouw is, is het dragen van een mondkapje verplicht. Verder blijven de ruimten waar onze medewerkers en vrijwilligers werken gesloten. Gelukkig is er in onze expositieruimte genoeg te zien!


woensdag 27 oktober 2021

Opgraving Horsterweg Leusden

Wij hebben in het najaar van 2019 een grote opgraving uitgevoerd aan de Horsterweg te Leusden. Het verslag van de opgraving is nu gepubliceerd. 

In de Late Prehistorie werden de hoger gelegen dekzandruggen in het Eemland en de Gelderse Vallei intensief bewoond. Dit geldt ook voor de dekzandrug waar het onderzoeksgebied ligt. We hebben bewoningssporen aangetroffen uit de Late IJzertijd (250-12 voor Chr.), die waarschijnlijk tot dezelfde nederzetting als het nabijgelegen Schammer hebben behoord. We hebben op het hoger gelegen deel van het terrein minimaal één erf uit de Late IJzertijd gevonden, met een reeks aan bijgebouwen, zoals opslagschuurtjes (zie afbeelding). Gezien de ruimtelijke verspreiding van de bijgebouwtjes, kunnen we aannemen dat de aangetroffen boerderij niet de enige is geweest. Het lijkt zeer waarschijnlijk dat direct buiten het onderzoeksgebied nog meer boerderijen hebben gelegen.

De aanwezigheid van minstens drie bijgebouwtjes in of op de rand van het vennetje doet vermoeden dat deze werd gebruikt voor de visvangst. Om droge voeten te houden op het erf was een sloot gegraven waarmee overtollig water afgevoerd kon worden. 

Bij de boerderij zullen akkers hebben gelegen, maar die hebben geen sporen nagelaten. Resten van wat men verbouwde hebben we ook niet aangetroffen, maar wel een complete maalsteen (zie afbeelding). Dit wijst erop dat er graan of vergelijkbare gewassen geteeld zijn. 


Omdat de sporen van de boerderij slecht bewaard zijn gebleven, weten we niet of een deel van het gebouw als stal in gebruik was. Schapen of geiten hield men in ieder geval wel; een tweetal spinklosjes voor het bewerken van wol en een aantal verbrande botresten tonen dit aan. 

De huisraad van de boerenfamilie bestond uit handgevormde potten van aardewerk. Vermoedelijk maakte men deze zelf. Eventuele voorwerpen van hout of metaal zijn in de zandige bodem niet bewaard gebleven. Al met al was men dus behoorlijk zelfvoorzienend. Maar er was ook contact met de buitenwereld; enkele maalsteenfragmenten zijn gemaakt van vulkanisch materiaal, zoals tefriet. Het is bekend dat maalstenen vanuit de Eifel in Noordwest Europa verhandeld werden, tot in het huidige Leusden aan toe.

Aan het begin van de jaartelling werd het gebied vermoedelijk te nat voor bewoning. De dekzandruggen raakten overgroeid met veen en bleef woeste grond tot in de Late Middeleeuwen. In die tijd lijkt men sloten te hebben graven om de waterhuishouding te verbeteren en het gebied weer te ontginnen. Sinds die tijd heeft het gebied continu een agrarisch gebruik gekend. 

In de Tweede Wereldoorlog werd het gebied opgenomen in de door de Duitse bezetters aangelegde Pantherstellung. De sporen hiervan hebben we aangetroffen in de vorm van een brede en diepe tankgracht die in een soort zigzag-patroon dwars door de weilanden en akkers heeft gelopen. Vrij snel na het einde van de oorlog werd de gracht weer gedicht en werd het agrarische landschap weer hersteld.

Verder lezen? Download dan hier het rapport


woensdag 13 oktober 2021

Nog meer tabak...

In 2012 en 2020 groeven we bij de Energieweg in Amersfoort oost meerdere tabaksschuren en een laat-middeleeuws erf op. Maar net niet helemaal. Enkele delen van het erf en van de tabaksschuren vielen helaas net buiten onze opgravingsputten. Maar met de geplande vernieuwing van knooppunt Hoevelaken komt hier verandering in. 

Ter voorbereiding op de vernieuwing graven onze collega-archeologen van BAAC nu de missende puzzelstukken van het erf en de schuren op. We hopen dat ze de komende dagen beter weer hebben!



Het AD schreef er vorige week een stukje over:

https://www.destentor.nl/amersfoort/archeologen-vinden-sporen-17de-eeuwse-tabaksteelt-bij-knooppunt-hoevelaken-dit-is-een-schatkamer~a130e1c9/



dinsdag 12 oktober 2021

Park Elisabeth Groen / voormalig Elisabeth ziekenhuis

In de afgelopen jaren is het voormalig Elisabeth ziekenhuis stapsgewijs omgebouwd tot een prachtig park. Dit park - met de naam Elisabeth Groen - wordt inmiddels al druk gebruikt. In de periode tussen de sloop van de gebouwen van het voormalige ziekenhuis en de realisering van het park hebben wij verschillende archeologische onderzoeken gedaan. 

Bij eerdere onderzoeken in 2014 en 2018 zijn onder andere aardewerk, een fragment van een gepolijste bijl en resten van zogenaamde boomstam/kistgraven aangetroffen. Deze komen uit de periode Neolithicum - Vroege Bronstijd (ongeveer 5000 - 2000 voor Christus). Bij de plannen voor de inrichting van het park is rekening gehouden met de archeologische waarden van het gebied. Daarbij zijn op de locaties met archeologische sporen en vondsten zo min mogelijk grondwerkzaamheden uitgevoerd, zodat het bodemarchief 'in situ' bewaard wordt. 

In de zomer van 2020 is het noordelijke deel van het  voormalige ziekenhuisterrein onderzocht. Hier zijn in totaal 47 boringen gezet. Doel van het onderzoek was om te kijken of en in hoeverre de bodem verstoord is door de bouw- en sloopwerkzaamheden op het terrein. In het rapport wordt geconcludeerd dat in het westelijke deel van het terrein (langs de beek) geen archeologische sporen verwacht worden. In een zone langs de Heiligenbergerweg is wel nader onderzoek nodig als er diepere grondwerkzaamheden gepland worden. 

Verder lezen? Download hier CAR rapport 113. Park Elisabeth Groen heeft een eigen website.


dinsdag 28 september 2021

Tabaksplantage in de Kruiskamp - opgraving afgerond

De opgraving aan de Vasco da Gamastraat is af. Met een mooi resultaat, want we hebben uiteindelijk de resten van twee tabaksdroogschuren, de Lageweg en een waterput opgegraven!

Eén schuur was minimaal 38 meter lang, de andere minimaal 20 meter. Ze dateren uit de 18de-19de eeuw en stonden direct aan de Lageweg. Een van de schuren bleek een waterput te hebben. Die bleek 2,5 meter diep te zijn, tot aan het grondwater niveau.


vrijdag 17 september 2021

Tabaksplantage in de Kruiskamp - het vervolg

Eerder deze week kon je al lezen dat bij de eerste halen van de graafmachine al allerlei archeologische sporen zichtbaar werden. Onze veldploeg is inmiddels een heel eind gevorderd! Over de hele opgraving is de bovenste laag grond verwijderd en alle sporen zijn nu goed zichtbaar; het zijn met name de donkere vlekken in het lichte zand. Volgens de archeologen hebben we meerdere tabaksschuren bloot gelegd. Dat is te zien aan de vele 'paalgaten' die netjes op een rij in het zand liggen. De grote vlek op de foto is waarschijnlijk een waterput. 

De graafmachine is klaar en we zijn nu volop bezig met het handwerk. Alle sporen worden voorzichtig verder uitgegraven. Er zijn ook al een paar leuke vondsten gedaan, zodat dit doosje waarin tandpasta heeft gezeten. Dit doosje is waarschijnlijk rond 1880 gemaakt.  

maandag 13 september 2021

Tabaksplantage in de Kruiskamp

Vandaag zijn we begonnen met een opgraving in de wijk Kruiskamp. Onlangs hebben we op deze locatie langs de Vasco da Gamastraat proefsleuvenonderzoek gedaan en daarbij hebben we resten van een tabaksplantage gevonden. Deze vondst vormde voldoende aanleiding voor een vervolgonderzoek. 

Al in de tweede helft van de 17de eeuw was de tabaksbouw in Amersfoort een gevestigde én succesvolle teelt geworden en nog steeds groeiende. De tabaksteelt bereikt in de 18de eeuw haar hoogtepunt om daarna langzaam terug te lopen en eindigde in de 20ste eeuw. In Amersfoort werd kwalitatief goede tabak gemaakt. Niet alleen de kwaliteit, maar ook de korte transportwegen over land en via de Eem en de zuiderzee naar het nabij gelegen Amsterdam, waar de eindproductie van tabak plaatsvond, was een belangrijke factor voor de groei van Amersfoort als productieplaats.

In Amersfoort en naaste omgeving was aan het eind van de 18de eeuw de oppervlakte voor tabaksteelt 500-600 hectare. In 1822 was dit gedaald tot onder de 100 hectare. Omstreeks 1850 lijkt dit nog maar tussen 40 en 60 hectare te zijn geweest. 

Het gebied ten oosten van de oude binnenstad was vanaf de 17de eeuw intensief in gebruik voor het telen van tabak. Langs de Hogeweg hebben we bij eerdere onderzoeken al diverse tabaksplantages aangetroffen. Zo'n plantage bestond onder andere uit een of meerdere schuren waar de tabak werd gedroogd, de tabaksbedden waar de tabak werd geteeld en een waterput voor de irrigatie. Van al deze structuren kunnen we sporen terug vinden in de bodem. 

Bij de opgraving die we vandaag gestart zijn staat al vast dat we niet de gehele plantage zullen terug vinden. Dit komt omdat de plantage groter is geweest dan het gebied dat we kunnen onderzoeken en ook doordat een deel van de archeologische resten verloren is gegaan bij de bouw van de flats die hier tot voor kort stonden. Maar het deel dat we wel aantreffen levert al een schat aan informatie op. Bovendien zijn we als archeoloog gewend dat onze informatie incompleet is. Lang niet alles blijft immers in de bodem bewaard. Het is de kunst om op basis van wat we wel vinden te achterhalen hoe deze plantage eruit heeft gezien. Het begin is goed: bij de eerste halen van de graafmachine werden al allerlei archeologische sporen zichtbaar. Aan onze veldploeg nu de taak het verhaal achter deze sporen verder te ontrafelen.





   

dinsdag 7 september 2021

Open monumentendag

Op 11 en 12 september kan je in Amersfoort weer tal van monumenten en andere historische bezienswaardigheden bezoeken. Helaas is ons Centrum voor Archeologie in verband met de coronamaatregelen gesloten. We hopen volgend jaar weer van de partij te zijn!

Het digitale programmaboekje van de Open Monumentendagen in Amersfoort kun je hier downloaden



maandag 6 september 2021

Wandelen met de neus omlaag!

Ontdek de archeologische bodemschatten van Amersfoort. 

Iedereen kent de prachtige historische binnenstad van Amersfoort. Maar wist u dat er ook nog veel te zien is aan archeologische bodemschatten?

Onlangs is een herziene versie verschenen van 'Onder ons, de archeologische wandeling door de binnenstad van Amersfoort'. In een ruim uur kunt u kennismaken met de belangrijkste hoogtepunten van de onzichtbare geschiedenis van de binnenstad. Het stramien van de folder is gehandhaafd, maar zowel de route, tekst en foto’s zijn vernieuwd.

De folder met de wandeling is gratis af te halen bij onder andere de VVV, de Waterlijn, de Bibliotheek aan het Eemplein en boekhandel Veenendaal. U kunt het ook downloaden vanaf onze website. 



donderdag 2 september 2021

Maria in beeld

Onze stadsarcheoloog Timo d'Hollosy mocht aanwezig zijn bij het openen van de schrijn met de resten van het beroemde Amersfoortse mirakelbeeldje. Ben je net zo nieuwsgierig als hij? Lees dan zijn verslag in het nieuwe nummer van de Kroniek. Je kan het artikel hier downloaden.



woensdag 1 september 2021

Een klokbekergraf en een onderduikhol

In het nieuwe nummer van de Kroniek staat een artikel van Francien Snieder over de opgraving aan de Nieuwlandseweg 35 in 1997. Daarbij werd minstens één graf uit de Klokbekerperiode (omstreeks 2200 voor Christus) gevonden. Helaas was een groot deel van het graf verstoord door een enorme recente kuil. Bijna 25 jaar na deze opgraving is duidelijk geworden dat deze kuil waarschijnlijk in de Tweede Wereldoorlog gegraven is om onderduikers een schuilplek te geven. Verder lezen? Download dan hier het artikel.



vrijdag 27 augustus 2021

Onze vrijwilligers

Al vele jaren wordt ons team archeologen ondersteund door een groot aantal vrijwilligers. Sommigen komen hier al tientallen jaren en zijn uitgegroeid tot ware specialisten in hun deel van het vakgebied. En natuurlijk zijn deze vrijwilligers bij de grotere opgravingen in het veld te vinden. Ben je benieuwd wie onze vrijwilligers zijn, waarom ze bij ons werken en wat zij bij ons doen? Kijk dan op onze website.

vrijdag 6 augustus 2021

Opgraving Emiclaerseweg 13: 'Hof te Emmeklaar' opgegraven

Vanaf het einde van de 9de eeuw werd het lage Eemland langzaam maar zeker (weer) in gebruik  genomen door de mens, iets wat vanaf de Romeinse tijd niet meer het geval was geweest vanwege een sterk gestegen zeespiegel. De lokale hoogtes (zandopduikingen) in een verder nog relatief nat landschap werden hierbij voor het eerst bewoond; een voorbeeld hiervan is Hoogland. 

Tijdens de opgraving in 2019 aan de Emiclaerseweg 13 zijn restanten van een boerenerf aangetroffen. Op het erf is de kopse kant van een boerderij aangetroffen (de rode vlekken in de afbeelding zijn de paalgaten). Het grootste gedeelte van de boerderij lag echter buiten het plangebied. 

Ten zuiden van de boerderij lagen meerdere bijgebouwen en ten oosten van de boerderij is de smeedhaard van een smederij gevonden (zie foto). 

Al deze structuren dateren tussen de 10de en 12de eeuw. De omvang van de boerderij, de grote hoeveelheid bijgebouwen en de aanwezigheid van een smederij op het erf maakt het zeer aannemelijk dat het geen gewoon boerenerf is geweest. Waarschijnlijk betreft het hier de restanten van de in historische bronnen genoemde 'Hof te Emmeklaar', een administratief centrum van de Paulus Abdij, die de eigenaar van de gronden in Hoogland was. Hier moesten de boeren uit de regio hun tienden (belastingen) in nature betalen, maar konden ook de gereedschappen voor het bewerken van het land worden gemaakt en gerepareerd.

In de 12de eeuw zijn zowel de boerderij als de smederij verlaten en heeft het terrein een meer agrarisch karakter gekregen. In de daarop volgende eeuwen neemt het actieve gebruik van het terrein verder af en lijkt het onderzoeksterrein als akker of bouwland in gebruik te zijn geweest.

Verder lezen? Download hier het rapport Amersfoort Onder Ons 59.


Bureauonderzoek Nijkerkerstraat en omgeving: booronderzoek en/of proefsleuven nodig.

Door de plannen voor het gebied rond de Nijkerkerstraat kunnen de eventueel aanwezige archeologische resten verstoord worden. In het dit jaar uitgevoerde bureauonderzoek wordt nader gekeken naar de archeologische verwachtingen. In het rapport wordt geconcludeerd dat er in het gebied sporen en vondsten aanwezig kunnen zijn vanaf het Laat Paleolithicum (32.000 tot 8800 voor Christus) tot en met de Tweede Wereldoorlog. Voor de meeste locaties is daarom nader archeologisch onderzoek nodig in de vorm van booronderzoek (groen in de afbeelding) en/of proefsleuven (rood in de afbeelding). Verder lezen? Download hier CAR-rapport 112. 



woensdag 4 augustus 2021

Sjako’s uit Soesterberg

Niet alleen tijdens archeologisch onderzoek komen leuke vondsten naar boven. Vorig jaar kregen we een telefoontje van een aannemer die tijdens graafwerkzaamheden in Soesterberg een afvalkuil vol met resten leer had gevonden. De aannemer had geen idee wat hij gevonden had, maar was zo vriendelijk de vondsten bij ons af te leveren.

Afbeelding: zak met leer wordt afgeleverd op ons kantoor.

Tijdens een van de spaarzame momenten op kantoor in deze thuiswerkperiode hebben onze leerspecialisten de vondsten bekeken. En wat blijkt: het zijn resten van ongeveer 20 sjako’s! De sjako is een hoofddeksel, dat vroeger door de meeste landen in hun jager-korpsen gebruikt werd. Het woord sjako stamt af van het Franse tschako, dat weer komt van het Hongaarse woord csákó. Dit was een onderdeel van het uniform van de Hongaarse huzaren. De sjako werd gemaakt uit leer en vilt en versierd met emblemen, franjes en knoopjes. Vrijwel iedere afdeling uit het leger had een eigen ontwerp sjako, maar ook het standaard uniform van politiemensen en postbodes bevatte een sjako.

Afbeeldingen: voorbeelden van een sjako (van voren en opzij). De deksel en kleppen zijn van leer gemaakt. Het middenstuk (schacht) van vilt.

De sjako’s uit Soesterberg zijn overduidelijk bewust ontdaan van alle versieringen, voordat ze zijn weggegooid. Er is slechts één stukje versiering teruggevonden: een metalen knoopje van een Hollandse leeuw met zwaard en pijlenbundel. Het lijkt er dus op, dat de sjako’s behoorden aan Nederlanders. Maar welk regiment, korps of postbodeafdeling weten we nog niet. We vermoeden dat de sjako’s, op basis van de gereconstrueerde vorm, rond 1900 dateren.

 

 Afbeelding: close up foto van metalen knoopje met Hollandse leeuw.

We hopen in contact te komen met kenners van (leger)kostuums / uniformen uit het begin van de 20ste eeuw, om te kijken of we de herkomst van de sjako’s kunnen duiden. Wordt hopelijk vervolgd!


vrijdag 16 juli 2021

Opgraving Leusderweg 249 in het Algemeen Dagblad

Twee weken geleden schreven we al over de opgraving aan de Leusderweg 249, waar we bij het proefsleuvenonderzoek de resten van een 3000 jaar urnenveld gevonden hebben. In het Algemeen Dagblad van vandaag vertelt onze stadsarcheologe Sanne Beumer meer over deze opgraving. Verder lezen? Download dan het artikel. 



donderdag 15 juli 2021

Tabaksschuren in Parkweelde III

Parkweelde III is een gebied tussen de Vasco da Gamastraat en de Magelhaenstraat. De woningen en de flats zijn gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw. Bij een deel van dit terrein is de grond nog niet verstoord, zodat de archeologische sporen waarschijnlijk nog intact zijn. In januari en deze week zijn hier proefsleuven aangelegd. En beide keren zijn resten van tabaksschuren aangetroffen. Dat betekent dat er, voordat de nieuwbouw start, een groter deel van het terrein opgegraven wordt. Wordt vervolgd dus. 


Tabaksschuren

Vanaf de 17de eeuw wordt het gebied langs de Hoge- en Lageweg gedomineerd door tabaksplantages met tabaksschuren. Een aantal van deze schuren en tabaksvelden is tot in de 20ste eeuw in gebruik. Wil je verder lezen over de bijdrage van de stadsarcheologen aan de kennis over tabaksteelt? Download dan het rapport 'Tabaksplantages langs de Hogeweg' (Amersfoort Onder Ons 25). 


dinsdag 13 juli 2021

Podcast over het ontstaan van de stad Amersfoort

De Oudheidkundige Vereniging Flehite heeft een aantal podcasts gemaakt over de geschiedenis van Amersfoort. In de podcasts gaan kenners, verhalenvertellers en vragenstellers in op een specifieke periode van de Amersfoortse stadsgeschiedenis. Alle podcasts zijn via de website van de OVF te beluisteren.

In het eerste deel vertellen Jan Niessen en onze stadsarcheologe Francien Snieder over de vroege middeleeuwen en het ontstaan van Amersfoort.  De podcast duurt ongeveer 18 minuten.



woensdag 7 juli 2021

Niets gevonden? Toch wel!

Update van het veldteam. We hebben gisteren een opgraving uitgevoerd op de hoek Meridiaan/Keerkring. Het idee was dat we hier mogelijk resten van de Grebbelinie en de Voorste Wetering zouden kunnen vinden. Bij de aanleg van de proefsleuven hebben we geen van beide gevonden. De wetering lag vermoedelijk net buiten het onderzoeksgebied en de Grebbeliniedijk is òf volledig afgegraven òf lag ook net buiten het onderzoeksgebied. Niets gevonden? Toch wel!

 


We hebben namelijk wel de resten van een asbak gevonden. En als op de onderkant zo duidelijk staat waar hij vandaan komt, is het gemakkelijk om er meer over te weten te komen. Zo wordt eenzelfde asbak aangeboden op Marktplaats, met zelfs hetzelfde typenummer. 

donderdag 1 juli 2021

Prehistorisch grafveld aan de Leusderweg 249

Er zijn plannen om op de locatie van de voormalige Bilalschool aan de Leusderweg 249 veertien woningen te bouwen. In januari en maart dit jaar hebben wij daarom zowel een proefsleuvenonderzoek als een booronderzoek uitgevoerd. Hierbij zijn onder andere de resten van een grafveld gevonden, dat waarschijnlijk uit de Late Bronstijd/Vroege IJzertijd dateert. Hiervan zijn ten minste vier greppels aangesneden. Dit zijn waarschijnlijk de resten van drie grafmonumenten: twee kringgreppels (zie foto) en één zogenaamd langbed. Wij hebben daarom geadviseerd om òf de bouwplannen aan te passen, òf voorafgaand aan de herontwikkeling van het terrein een 'echte' opgraving in de vorm van een definitief onderzoek (DO) uit te laten voeren. Je kunt het rapport hier downloaden. 



woensdag 23 juni 2021

Een leuke ontdekking

In 2018 zijn de resten van Huis Couwenhoven opgegraven op het terrein tussen de Monseigneur van de Weteringstraat en de Malewetering in Hoogland West. In een bakstenen waterput bleek een deel van een houten pomphuis bewaard te zijn. Hiervoor is een rechthoekige balk gebruikt, die van de stam van een eik is gemaakt. De oorspronkelijke lengte is niet bekend; van het pomphuis is alleen de onderste 87 cm bewaard gebleven. 


Middenin het pomphuis is verticaal een gat geboord met een diameter van 6 cm. Aan de onderkant is dit gat gedicht met een houten stop. Het pomphuis is geconserveerd door ArcheoPlan. Bij het conserveren werd een leuke ontdekking gedaan: in het verticale pompgat werd een ijzeren voorwerp gevonden. Dit voorwerp is na veel discussie beschreven als een harpoen. Maar wel een vreemde harpoen, want een harpoen heeft meestal twee weerhaken.


Toen een van onze vrijwilligers (en metaalspecialist) onlangs het Openluchtmuseum Ootmarsum bezocht deed hij een leuke ontdekking: daar hing 'onze' harpoen aan de muur! En het bleek geen harpoen te zijn, maar een 'hooihaak'!


Een hooihaak wordt gebruikt om een pluk hooi uit het binnenste van een hooimijt of van de hooizolder te trekken. Dat staaltje kan dan onderzocht worden op toestand en kwaliteit. Zowel voor de voedingswaarde als voor de veiligheid (hooibroei of zelfontbranding) is het immers belangrijk na te gaan of het hooi binnenin droog is.

maandag 21 juni 2021

Frisse blik

 

Soms zorgt een frisse blik voor nieuwe conclusies. Een van onze stagiaires is dit onlangs overkomen. Zij beschrijft alle voorwerpen die van bot e.a. zijn gemaakt (artefacten) van het CAR nog een keer. Soms worden er bij vondsten vragen gesteld, die tot nieuwe ontdekkingen leiden. Zo ook met dit voorwerp, dat uiteindelijk een hele andere interpretatie heeft gekregen. Dit platte voorwerp is in 2009 aangetroffen bij de opgraving aan de Dorpsstraat 28-30 in Bunschoten en was oorspronkelijk geïnterpreteerd als een vouwbeen voor het maken van papier. Dan is het wel bijzonder dat de zijkant en de onderkant ingekrast zijn.


En het bleek na nader onderzoek niet van bot maar van gewei te zijn gemaakt. Als het materiaal anders blijkt te zijn, zou dit dan ook gelden voor de functie? Dat bleek hier van toepassing te zijn, want na diep graven zijn we erachter gekomen dat dit stuk gewei een onderdeel was van een kruisboog. Het artefact zat bovenop de kruisboog vast en diende als ondersteuning voor de pijlen. Het object wordt daarmee ook een pijlsteun genoemd.