donderdag 22 december 2011



Kerst, ook op de langegracht 11.

Wij zijn gesloten voor publiek op woensdag 28 december.

Fijne Kerstdagen!






dinsdag 20 december 2011

Blubber en een regenboog op de opgraving





De opgraving aan de Maanweg/Arnhemseweg van de afgelopen twee weken was niet altijd een pretje in de kou en regen en ontzettend veel blubber. Soms was het grasland zo nat, dat het water direct de put instroomde, niet echt ideale werkomstandigheden! Gelukkig waren daar een prachtige regenboog en de opkomende zon die weerspiegelde in het ijs op de sleuf om alles weer goed te maken.

Blubber en regenbogen op de opgraving

vrijdag 16 december 2011

Weer en wind



Het is soms bar weer; regen, regen, en - voor de verandering - regen! Desondanks houdt de opgravingsploeg bij de Maanweg vol. Inmiddels is er onder andere een oude loop van de Heiligenbergerbeek aangetroffen; die prompt meteen onder water kwam te staan, gelukkig nadat ie gedocumenteerd was.



Het onderzoeksgebied bevindt zich op de overgang van hoog naar laag; en dit zien we ook terug in het proefsleuvenonderzoek. De beekloop ligt vanzelfsprekend in het lage deel, maar we treffen ook hogere zandgronden aan, met restanten van bodemvorming (een zogenaamde podzol). Enkele oude perceelssloten tekenen nog mooi af in het zand. Op de onderste foto zie je een dwarsdoorsnede door zo'n slootje.




Het is de laatste opgraving van 2011 - op naar een nieuw jaar vol spannende ontdekkingen!

dinsdag 13 december 2011

Kleipijpen


Onze pijpaardespecialiste is lid van de werkgroep kleipijpen van de Pijpelogische Kring Nederland. Afgelopen zaterdag was er werkoverleg, waarin weer veel kennis werd uitgewisseld. Het overleg was dit maal in onze expositieruimte. Via deze link kan je meer informatie vinden: http://www.wgkleipijp.tabakspijp.nl/

vrijdag 9 december 2011

Maanweg



Woensdag zijn we gestart met een proefsleuvenonderzoek in Leusden, op het nieuwe tracé van de Maanweg. Ondanks het soms barre weer houdt de opgravingsploeg stand.....






donderdag 8 december 2011

Historisch Tijdschrift Amersfoort



De 4e en alweer de laatste Kroniek van 2011 is uit, met onder andere een artikel over Elleboogkerk.
Tijdens een bezoek woensdagmiddag aan de Langegracht 11 kunt u een Kroniek gratis meenemen, zolang de voorraad strekt!

maandag 21 november 2011

vroege vogels



Een laag zonnetje werpt zijn licht over de velden in Hoogland. Onze archeologen gaan weer monter op pad om de opgraving voort te zetten. Het is vrijdag en waarschijnlijk zullen de werkzaamheden in de loop van de volgende week worden afgerond.

donderdag 17 november 2011

'Nieuw' in de Scheplog-vitrine:

Deze keer hebben wij een groot aantal vondsten in de vitrine geplaatst die op industriële wijze zijn geproduceerd.

Industriële Keramiek wordt gekenmerkt door de eenheid in vormen. Deze vormen werden niet langer uit de hand gedraaid, maar geperst of in mallen gegoten. De keramische industrie heeft een belangrijke rol gespeeld in de economische ontwikkeling van Maastricht. De pionier Petrus Regout heeft in 1836 met behulp van expertise uit Engeland een moderne gemechaniseerde aardewerkfabriek opgericht. Een latere concurrent waarmee Regout in 1958 een fusie aanging, was Société Céramique.
In Amersfoort zijn bij diverse opgravingen een groot aantal producten van zowel Regout als van Société Céramique als afval teruggevonden.

Te bezichtigen op de Langegracht 11, Amersfoort. Iedere woensdagmiddag van 14.00 tot 16.30 uur.

dinsdag 15 november 2011

2 december AWN-lezing

Vervolg van de AWN-lezingencyclus over voornamelijk vroegmiddeleeuwse grafvelden:

vrijdagavond 2 december lezing over het spectaculaire vroegmiddeleeuwse grafveld van Solleveld in de duinen van Den Haag, Zuid-Holland.

Spreker: Emile Eimermann (rechts op de foto). Zaal open vanaf 19.30, aanvang lezing 20.00 uur.




maandag 14 november 2011

Graven in Hoogland


Het werken in Hoogland West vordert gestaag. Het is een gure vrijdag, maar dat weerhoudt onze gravers er niet van om enthousiast aan de slag te gaan.

Gelukkig hebben ze een ruim onderkomen om even op te warmen.

donderdag 10 november 2011

leuke vondst!




Weer een leuke vondst deze week!


Zo ziet een archeoloog eruit met een vondst van een bijna compleet kannetje.

donderdag 27 oktober 2011

Lezing Francien Snieder in Flehite





Onze archeologen zijn niet alleen gravers. Zij verspreiden hun kennis op diverse manieren onder het publiek. Het is de maand van de geschiedenis en in dat kader hield onze stadsarcheoloog, Francien Snieder een lezing in het museum Flehite.

Het onderwerp: "ontwikkeling en omvang van de bevolking van middeleeuuws Amersfoort".

Francien belichtte dit onderwerp vanuit het perspectief van de archeoloog. Er kwam veel reactie uit het enthousiaste publiek, jammer voor wie het gemist heeft.

woensdag 26 oktober 2011

Lezing

Komende vrijdag:

De eerste lezing in een lezingencyclus met als centrale thema vroegmiddeleeuwse grafvelden.

AWN afd. 14 Vallei- en Eemland Lezingencyclus 2011-2012:
'Het omspitten van (vroegmiddeleeuwse) grafvelden: oud onderzoek, nieuwe visies en detectie'

28 oktober: Zestig jaar grafveld Rhenen - dr. A. Willemsen (RMO)
dr. A. Willemsen zal ons meenemen naar het rijke en spectaculaire vroegmiddeleeuwse grafveld van Rhenen-Donderberg, dat in 1951 werd opgegraven, maar nooit werd gepubliceerd.

Plaats:

Centrum voor Archeologie: Langegracht 11, Amersfoort.

Zaal open vanaf 19.30 uur; koffie/thee. Aanvang lezing: 20.00 uur.
Gratis voor leden van de AWN, niet leden betalen € 3,-.

vrijdag 21 oktober 2011

Vondstverwerking

Het veldwerk bij de Elleboogkerk is al weer een week geleden afgerond, maar dat betekent niet dat de hele klus erop zit. De vondstverwerking is inmiddels in volle gang; er staat nog een hele doos klaar met vondsten die gewassen moeten worden.



Een deel is al gewassen en ligt te drogen om volgende week genummerd en beschreven te worden:



En dan hebben we nog een krat met ornamenten die nog beschreven moeten worden. Kortom, werk aan de winkel!

woensdag 19 oktober 2011

Varkensmarkt - vervolg

Een riolering en kabels bleken al het nodige te hebben verstoord in het verleden. Maar dat neemt niet weg dat er toch nog archeologische sporen aan het licht zijn gekomen. Op de foto hieronder zie je een bakstenen riolering of waterafvoer, vermoedelijk daterend uit de 19de eeuw. De constructie is op een gegeven moment deels gesloopt; vanwege de aanleg van een nieuw riool dat er nog steeds ligt.



Een blik naar binnen leverde niets op dan duisternis...



En er bleken ook nog sporen uit de Middeleeuwen aanwezig te zijn - wederom behoorlijk verstoord. Deze sporen dateren mogelijk uit dezelfde periode als de resten die we in 2001 op het plein gevonden hebben.

En ook in een ander opzicht hebben we iets gevonden dat mogelijk aansluit op een eerdere opgraving; in 1903 werd de Amersfoortse kei door grondwerker "Spekkie" opgegraven op de Varkensmarkt.



Ook bij onze opgraving werd een kei gevonden (ietsje kleiner weliswaar....)

maandag 17 oktober 2011

Varkensmarkt

Vanochtend zijn we begonnen met een opgraving op de Varkensmarkt - op de plek waar binnenkort ondergrondse afvalcontainers geplaatst worden. In 2001 hebben we al een groot deel van het plein onderzocht, maar net niet dit stuk. Het onderzoeks was destijds zeer succesvol; we troffen onder andere bewoningssporen aan uit de 13de eeuw (zie foto hieronder).



Er was toen nog geen stadsmuur en er lagen toen nog een of meerdere boerderijen. Rond 1300 werd de bouw van de eerste stadsmuur voltooid en stond er op de plek waar nu de Langestraat begint een poortgebouw; de Rodetorenpoort. Een andere bijzondere ontdekking was de bakstenen overkluizing van de Hellegracht; ooit de buitenste van de twee grachten die om de eerste omwalling liepen. De overkluizing dateerde uit de 16de eeuw en was aangelegd om ervoor te zorgen dat de gracht hier kon worden overgestoken (zie hieronder).



Die gracht gaan we zeker niet tegenkomen; die ligt buiten het opgravingsterrein van vandaag, maar misschien wel sporen van de bewoning uit de 13de eeuw?

dinsdag 11 oktober 2011

maandag 10 oktober 2011

Oktober = Maand van de Geschiedenis

Het thema van de Maand van de Geschiedenis is dit jaar 'Ik & wij'. Onder het motto 'Als bewoners de geschiedenis van hun stad beter leren kennen worden zij meer betrokken bij hun leefomgeving' heeft Amersfoort dit jaar Amersfoort in 5 stappen bedacht. De samenwerkende organisaties uit Amersfoort hebben een bijzonder programma van activiteiten samengesteld en bij iedere activiteit krijgt u een stempel op uw stempelkaart. Als u 5 stempels heeft verzameld krijgt u een presentje.


De stempelkaart vindt U op verschillende locaties in de stad en natuurlijk ook op het Archeologisch Centrum.


vrijdag 7 oktober 2011

donderdag 6 oktober 2011

Mysterieuze gewelven

Het onderzoek in de Elleboogkerk vordert gestaag. De vele sporen en funderingen leveren een ingewikkelde puzzle op. Zeker is dat we resten vinden van de verschillende bouwfases van de kerk. De eerste kerk op deze plek dateert uit het eind van de 18de eeuw, maar hiervoor was er al een schuilkerk in een aantal woonhuizen. Van die huizen vinden we ook weer resten terug.



En dan hebben we ook nog twee keldertjes gevonden met een gewelf. Eén was ooit al opengebroken en blijkt een soort bank te hebben.



De tweede is nog intact. Horen die kelders nou bij de kerk? De komende dagen hopen we deze vraag - en alle andere vragen waar we nog mee zitten - te beantwoorden.

dinsdag 4 oktober 2011

Maand van de Geschiedenis

Oktober 2011 is de Maand van de Geschiedenis, een initiatief van het Nationaal Historisch Museum. Dit grootste historische evenement van Nederland is de opvolger van de Week van de Geschiedenis. Honderden culturele en historische instellingen nemen eraan deel en organiseren activiteiten rond een wisselend thema. In 2011 is het thema 'Ik en wij'. Natuurlijk doet het Centrum voor Archeologie ook mee.

Op de woensdagmiddagen is het Centrum voor Archeologie aan de Langegracht geopend voor publiek. Het open depot en de werkplaatsen kunnen dan worden bezocht. Vondsten uit de bodem brengen het verleden heel dichtbij: een versleten schoen, een kapotte bal, een gebroken schaats: anders, maar toch herkenbaar. In oktober krijgen vondsten die illustratief zijn voor het dagelijks leven van de Amersfoorter van vroeger extra aandacht. Kortom: oud, maar vertrouwd.

vrijdag 30 september 2011

Hongdehemel

Spakenburg, het bekendste vissersdorp uit Midden-Nederland, heeft een metamorfose ondergaan. De Hongdehemel (de bijnaam van de Oud-Haven), bekend vanwege de vele oude vissersboten (botters) die er liggen, is afgelopen jaar opgeknapt. De haven, en met name de Spuisluis, vormden ooit onderdeel van de Grebbelinie. De oude sluis is al sinds de Tweede Wereldoorlog verdwenen, waarna in 1949 ook een deel van de havenkop is gedempt. Mede dankzij subsidie in het kader van het Grebbelinie boven water project is de havenkop weer in ere hersteld. De botters kunnen nu weer aanmeren in een schitterende authentieke haven, waar geen dode honden (zo is de bijnaam Hongdehemel ontstaan) en andere rotzooi in gedumpt wordt, zoals vroeger.



Bij de werkzaamheden zijn onder meer de kademuren vervangen, de haven iets vergroot en de bodem uitgegraven. Tijdens deze bodemwerkzaamheden heeft het Centrum voor Archeologie meegekeken. De hoop bestond, dat er resten van de oude kademuren en de vroegere havenbodem bewaard zouden zijn gebleven. Helaas is men in 1949 erg grondig geweest: de oude kademuren lijken volledig te zijn verwijderd en ook de havenbodem is schoongegraven (uitgebaggerd) alvorens hij is dichtgegooid. Er zijn daarom weinig archeologische vondsten gedaan.

Foto's opening: Pieter de Vos





Vanuit archeologisch oogpunt bracht het project misschien een minder grote schokgolf tot ontwikkeling dan het daverende kanonschot waarmee de vernieuwde haven afgelopen woensdagmiddag geopend werd; één van de weinige archeologische vondsten die uit de haven tevoorschijn kwam is meteen wel een heel bijzondere….. en toepasselijke!

woensdag 28 september 2011

Beelden




En nog wat beelden van de opgraving bij de Elleboogkerk. En ja, het is een kelder...

Goede start


Vanochtend zijn we begonnen met de opgraving bij de Elleboogkerk. En het is meteen raak, bakstenen funderingen, een vloertje met plavuizen en mogelijk een keldertje. Spannend!

Spakenburgse grenspalen

Ooit was Spakenburg een belangrijke schakel in de Grebbelinie, een historische verdedigingslinie in (Midden-)Nederland.In Spakenburg lag onder meer een sluis (de Spuisluis), die water landinwaarts kon laten om inundatiegebieden onder water te zetten; er waren enkele verdedigingswerken (batterijen en een redoute), en er waren tankweringen.

Van al deze historische elementen is weinig meer zichtbaar in het huidige landschap. Het parkeerterrein rond de Nieuwe Schans vertoont nog wel de contouren van de oude redoute, maar van het verdedigingswerk zelf is (bovengronds) niets meer over gebleven. Hetzelfde geldt voor de overige verdedigingswerken. De tankwering op de Oostdijk is het nog enige goed zichtbare element wat ons herinnert aan de Grebbelinie.

Maar er zijn ook nog twee verborgen historische pareltjes!

In de flank van de Oostdijk liggen namelijk twee grenspalen verborgen onder het hoge gras. Deze stenen palen van ongeveer 80x25x25cm stonden op bepaalde punten langs de Grebbelinie en fungeerden vroeger als meetpunten voor het Ministerie van Oorlog. De letter ‘O’ op de palen (gevolgd door een volgnummer, hier nummer 9) verwijst naar dit ministerie. De locaties van de palen zijn bekend van oude landkaarten.

Omdat de Oostdijk hier op de schop gaat (hij wordt verlegd), moeten de grenspalen tijdelijk plaats maken voor het bouwverkeer. Vandaag zijn de palen voorzichtig uit de dijk getild. Voor ons een mooie gelegenheid om ze eens goed te bekijken! De palen worden nu tijdelijk opgeslagen, en op een later tijdstip weer teruggeplaatst in de dijk.




dinsdag 27 september 2011

Elleboogkerk



In 2007 werd de Elleboogkerk met daarin het Armando Museum door brand verwoest. De archeologen zagen deze trieste gebeurtenis van dichtbij; de kerk ligt immers net als het Centrum voor Archeologie aan de Langegracht. Inmiddels is een start gemaakt met de wederopbouw en als onderdeel hiervan start morgen archeologisch onderzoek op de locaties waar de bouwers straks ook de grond in zullen gaan. Vanochtend hebben we vast een kijkje genomen ter voorbereiding.

vrijdag 23 september 2011

Stadswandeling

Een aantal leden van The Swedish National Heritage Board (archeologen en monumentenzorgers) brengt deze week een werkbezoek aan Nederland en na een dag vol lezingen bij de RCE stond een stadswandeling op het programma, verzorgd door een collega van de afdeling monumentenzorg en één van de stadsarcheologen. Het heerlijke herfstzonnetje en het geinteresseerde publiek zorgden voor een aangename en geslaagde middag. De Zweedse collega's waren unaniem aan het eind van de wandeling; we hebben het voorrecht in een prachtige stad te mogen werken. En dat is zeker waar!

donderdag 22 september 2011

Droge voeten


Het is een drukte van belang in de Langestraat; er wordt hard gewerkt aan het plaatsen van ondergrondse afvalcontainers. Uiteraard staan de archeologen continu mee te kijken. Zo’n 2 meter onder de grond in de Langestraat hebben wij een bijzondere ontdekking gedaan; de resten van een zogenaamd ‘knuppelpad’. Dit is een weg, opgebouwd uit hout en zand. Op de foto is goed te zien dat het gaat om een dikke ophoging van wel 60 á 70 cm aan takken en zand. Deze stammetjesweg stamt uit de tijd dat Amersfoort nog maar net een stad was. En leert ons niet alleen dat de Langestraat al ruim 700 jaar in gebruik is, maar ook dat het hier vroeger best vochtig en nat moet zijn geweest. Een dergelijke knuppelpad legde je namelijk niet voor de lol aan, maar om te voorkomen dat de doorgaande weg veranderde in een drassige en zompige boel. Zo kon iedereen toch nog met droge voeten naar huis.

woensdag 21 september 2011

Lezingen

Binnen ons pand zijn niet alleen de gemeentelijk archeologen gehuisvest, maar wordt één ruimte één avond in de week gebruikt door de AWN (Archeologische Werkgemeenschap Nederland), afdeling Vallei en Eemland. Deze groep amateur-archeologen onderhoudt een hechte band met het Centrum voor Archeologie. We willen hier dan ook graag aandacht besteden aan een interessante door hen georganiseerde lezingen-cyclus die binnenkort gaat plaatsvinden:

AWN afd. 14 Vallei- en Eemland Lezingencyclus 2011-2012:
'Het omspitten van (vroegmiddeleeuwse) grafvelden: oud onderzoek, nieuwe visies en detectie'

Deze lezingencyclus heeft als centrale thema vroegmiddeleeuwse grafvelden. Wij zijn verheugd de volgende sprekers bereid te hebben gevonden: dr. A. Willemsen zal ons meenemen naar het rijke en spectaculaire vroegmiddeleeuwse grafveld van Rhenen-Donderberg, dat in 1951 werd opgegraven, maar nooit werd gepubliceerd. Dr. R. Panhuysen belicht oud onderzoek naar de grafvelden rond Dorestad en zal nader ingaan op nieuw verkregen fysisch antropologische inzichten. Drs. E. Eimermann gaat in op de spectaculaire ontdekkingen van het grafveld van Solleveld in Den Haag. Oud onderzoek leek te wijzen op een exclusief urnengrafveld., maar hernieuwd onderzoek heeft tevens enkele bijzondere inhumaties opgeleverd. Drs. W. de Kort gaat ten slotte in op de problematiek van het herkennen van een prehistorische grafheuvel en zal nader ingaan op de landschapsreconstructie rond enkele vorstengraven in Noord-Brabant.

Plaats:

Centrum voor Archeologie: Langegracht 11, Amersfoort.

Zaal open vanaf 19.30 uur; koffie/thee. Aanvang lezingen: 20.00 uur.
Gratis voor leden van de AWN, niet leden betalen € 3,-.

Data:

28 oktober: Zestig jaar grafveld Rhenen - dr. A. Willemsen (RMO)

2 december: (Be)graven in de Haagse Duinen in de Vroege Middeleeuwen - drs. E. Eimermann (AWN Amersfoort)

20 januari (2012): Begraven voorouders & begraven bodems - drs. J.W. de Kort (RCE)

24 februari (2012): Dorestad, de menselijke factor. Begravingen AD 250-1000 - dr. R. Panhuysen (AAC)

dinsdag 20 september 2011

put in de Langestraat



Onder in de put waarschijnlijk resten van een knuppelpad .

dinsdag 13 september 2011

Diep onder de Langestraat

Tegen het einde van de middag is de bodem bereikt. De archeologen bestuderen de dieptse bodemlagen en leggen alles vast, voordat de afvalcontainers worden geplaats.

Zien ze hier sporen die aansluiten op eerder gevonden sporen in de omgeving?

maandag 12 september 2011

afvalcontainers




Aanleg start ondergrondse afvalcontainers op de Langestraat,

maar niet voordat de archeologen onderzoek hebben gedaan.

zaterdag 10 september 2011

Schorre keeltjes

Het is een drukte van belang in ons pand. Het is Open Monumentendag vandaag en de bezoekers weten ons prima te vinden. Ik begin de eerste schorre keeltjes te ontwaren bij onze vrijwilligers die vol enthousiasme de bezoekers rondleiden. Nog een dik uurtje en we hebben er weer een zeer geslaagde open dag opzitten. Ik ga nog maar even thee met honing rond delen om de keeltjes te smeren....