Deze maand is een benen rinkelbel als Vondst van de Maand te zien in de expositie van Centrum voor Archeologie aan de Westsingel. Het voorwerpje is in 1996 bij een opgraving aan de Kamp gevonden. Het is een stuk speelgoed voor baby’s en hele jonge kinderen dat we nu eigenlijk niet meer kennen: rammelaars, bijtringen en fluitje inéén. Het gevonden exemplaar had zelfs een paar metalen belletjes eraan.
Aagje oogt wat bleek en moe, ze is duidelijk toe aan een opknapbeurt. Daarom hebben we haar vandaag terug naar haar schepper gebracht. Maar geen zorgen: binnenkort is ze helemaal fit en opgefrist weer bij ons te zien.
Aan de Muurhuizen zijn door ons delen van de fundering van de middeleeuwse verdedigingstoren Rommelenburg en de eerste stadsmuur blootgelegd. We keken mee bij het vervangen van de kademuur. Dit leverde een van de belangrijkste archeologische ontdekkingen in Amersfoort van de afgelopen jaren.
Het onderzoek aan de funderingen bevestigt namelijk dat Rommelenburg gebouwd is als onderdeel van de eerste stadsmuur, zo rond 1300, en oorspronkelijk functioneerde als verdedigingswerk. Het is namelijk gebouwd met dezelfde bakstenen als de eerste stadsmuur. Samen met het bekendere Tinnenburg vormde het de verdediging van de waterpoort over de Kortegracht. Dit is enigszins vergelijkbaar met de huidige Monnikendam in Amersfoorts tweede stadsmuur.
Bovenstaande werd wel vermoed, maar bewijzen waren er niet voor: Rommelenburg is in 1848 gesloopt en er zijn geen afbeeldingen van het pand bekend. Mattijs Wijker, de archeoloog die bij dit onderzoek betrokken is, was benieuwd of er nog resten van Rommelenburg in de grond zaten.
“Het enige wat er nog kon zijn, was de fundering.”
Deze ontdekking geeft nieuw inzicht in de opbouw en het verdedigingssysteem van Amersfoort in de 14de eeuw, de ontstaansgeschiedenis van Rommelenburg en de structuur van de eerste stadsmuur. De fundering was maar kort zichtbaar en is inmiddels weer afgedekt.
Binnenkort wordt ook een deel bij de brug over de Kortegracht ontgraven. Zo kunnen we verder onderzoek doen naar de relatie tussen Rommelenburg en de stadsmuur.
Bijzondere middeleeuwse vondst | Gemeente Amersfoort
Verdwenen middeleeuwse toren Rommelenburg duikt op in hartje Amersfoort - RTV Utrecht
Funderingen middeleeuwse verdedigingstoren Rommelenburg blootgelegd - Nieuws uit de regio Amersfoort
Amersfoort gaat samen met inwoners, monumenteigenaren en erfgoedorganisaties werken aan nieuw erfgoedbeleid
Erfgoed is van ons allemaal
Erfgoed is te vinden in het dagelijks leven, gewoon op straat. Je ziet het niet alleen in de oude binnenstad, maar ook in de wijken en dorpen van Amersfoort. Sporen uit het verleden zie je ook in het landschap, of onder de grond. Ons erfgoed vertelt het verhaal van Amersfoort en geeft de stad haar unieke karakter. Het verbindt ons met het verleden. En het zorgt dat we ons thuis voelen in onze buurt. We hebben allemaal plekken die veel voor ons betekenen, in jouw buurt of in de stad.
In gesprek over erfgoed
De gemeente gaat op verschillende manieren in gesprek over erfgoed. Via online vragenlijsten voor inwoners en monumenteneigenaren op www.metamersfoort.nl/erfgoed. Maar ook tijdens bijeenkomsten voor erfgoedorganisaties en bij gesprekken met mensen op straat.
Zo wil de gemeente een beter beeld krijgen van wat jij belangrijk vindt. En wat er nodig is om goed te zorgen voor een monumentaal gebouw. Hoe we de geschiedenis van Amersfoort beter laten zien en ervaren, ook voor jongeren. Naast hoe inwoners opgravingen echt kunnen meemaken. Maar ook welke informatie en advies eigenaren van monumenten nodig hebben. Jouw mening is daarom belangrijk.
Alle reacties, wensen en ideeën gebruikt de gemeente om het erfgoedbeleid uit te werken. Het College van Burgemeester en Wethouders neemt hier een besluit over in december 2025.
Met het hele team naar de tentoonstelling 'Bronstijd, vuur van verandering' geweest. Schitterend. En goed om onze eigen vondsten in een groter kader te kunnen plaatsen. #aanrader
Nieuwsplein33 deed een leuk item over onze nieuwste publicatie.
1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE
Het Centrum voor Archeologie bestaat vanaf volgende week 41 jaar. Vóór 1984 werden opgravingen uitgevoerd door de afdeling ‘Vallei en Eemland’ van de Archeologische Werkgemeenschap Nederland (AWN). Deze amateur-archeologen hebben van 1977 tot 1980, geheel in hun vrije tijd, een zeer interessant onderzoek uitgevoerd naar de geschiedenis van het Observantenklooster aan het Stadhuisplein. Onze huidige werkplek aan de Westsingel 46 maakte onderdeel uit van dit complex.
Een van de vondsten is een groot deel van een mal voor het maken van ‘Mariategels’. Aan de boven- en onderzijde ontbreken twee stukken. De mal is waarschijnlijk stuk gegaan en toen weg gegooid. Het deel dat is opgegraven is ongeveer 22 cm hoog. In de mal zien we Maria die het Christuskind de borst geeft. Dit is in de Middeleeuwen een gebruikelijke manier om Maria af te beelden. De mal is waarschijnlijk in de late 15de of begin 16de eeuw gemaakt en gebruikt.
In de late Middeleeuwen had iedereen die het zich maar even
kon veroorloven een kruisbeeld of heiligenbeeld in huis. Door het gebruik van
mallen konden op een snelle en goedkope wijze pijpaarden beelden en tegels van
heiligen worden gemaakt.
Voor de vervaardiging van de beelden moest eerst een mal of gietvorm worden gemaakt. Hiervoor sneed men in hout een model, waartegen heel fijnkorrelige klei werd gedrukt van een soort die hard gebakken kon worden. In de zo verkregen terracotta mal werd dan de pijpaarde gedrukt, die vervolgens ook weer gebakken werd. Pijpaarde is een fijne klei, die ook na het bakken nog steeds wit is.
Wij hebben een afgietsel van de oude mal gemaakt, waarmee we
een nieuwe mal konden maken. Daarmee maken we nu zelf replica’s van de
Mariategel. Deze zijn te koop bij het Centrum voor Archeologie.
Verder lezen? Download het artikel van Francien Snieder in het boek ‘Een maand op zicht’: https://drive.google.com/file/d/1vpHzgwzd_n3IQy5UhLKa3S8boeP6VVZe/view
Meer weten over de AWN? Kijk dan op hun website: https://www.awn-archeologie.nl/
Dit was het laatste bericht waarin we tijdens ons jubileumjaar terugblikten op 40 jaar Centrum voor Archeologie Amersfoort. Aan de hand van historische berichten over mooie onderzoeken en vondsten uit die afgelopen 40 jaar hoopten we een beeld te geven van al het bijzonders dat de Amersfoortse bodem heeft prijsgegeven. Maar blijf ons zeker volgen voor nog veel meer ouds en nieuws!
