vrijdag 27 april 2007

Technisch weer -II

Een groot deel van de voorbereiding van een nieuwe opgraving gebeurt binnen; opstellen van een werkplan, allerlei administratieve zaken afhandelen, het regelen van graafmachine en mensen, etc, etc.........
Gelukkig is het ook nodig om voor aanvang een kijkje buiten te nemen. Zoals vanochtend, op een aantal percelen bij de Hogeweg, waar we binnenkort gaan graven. We hebben de weilanden maar eens uitgebreid geïnspecteerd; in het zonnetje, tussen de paarden, langs de kabbelende Barneveldsebeek. Gek genoeg nemen de inspecties in de winter altijd minder tijd in beslag.......

donderdag 26 april 2007

Karrensporen

Bij het onderzoek aan de Hogeweg werden gisteren lange parallel aan elkaar lopende verkleuringen gevonden. Nadat de projectarcheologen vandaag de sporen nader onderzocht hebben blijkt het om karrensporen te gaan. Hoe oud ze zijn weten we niet precies, maar ze lijken in ieder geval ouder te zijn dan de tabaksbedden die we eerder al gevonden hadden, en dateren in dat geval van voor de 17de eeuw. Zou er in die tijd 's ochtends ook al een file richting Amersfoort gestaan hebben?

Groeten uit...

...Vlieland. Stadsarcheoloog heeft eindelijk een computer op het eiland gevonden en groet alle scheplog-schrijvers en lezers. Zou hier al een eiland-archeoloog werken?

woensdag 25 april 2007

Tabaksbedden...

Bij de opgraving aan de Hogeweg zijn tabaksbedden uit de 17de-18de eeuw aangetroffen, zoals we die wel vaker in dit gebied gevonden hebben. Vaak was er een grote houten droogschuur in de directe omgeving, waar de geplukte bladeren van de tabaksplanten gedroogd werden. We gaan 'm zoeken!

dinsdag 24 april 2007

Klaar!


De observatie bij de Krommestraat is afgerond. Bij de graafwerkzaamheden is een bakstenen fundering aangetroffen, vermoedelijk daterend uit de 16de eeuw. De muur zit de bouwwerkzaamheden niet in de weg en zal bewaard blijven. Hoewel de plek waar de fundering is aangetroffen nu een binnenplaatsje is, is het goed mogelijk dat hier vroeger wel bebouwing heeft gestaan.

maandag 23 april 2007

Gasten

Vanmiddag internationaal bezoek; we hebben al de nodige nationaliteiten in het Archeologisch Centrum mogen ontvangen, maar vandaag is het voor het eerst dat een Griek de Amersfoortse bodemschatten komt bewonderen. Zomers lang hebben enkele Amersfoortse archeologen in Griekenland opgegraven en nu komt er eindelijk een tegenbezoek. Nu maar hopen dat we wat leuks kunnen laten zien op de opgraving!

Drukte

Zo graven we een tijdje niet, zo op twee plekken tegelijk. Vandaag zijn we begonnen met een proefsleuvenonderzoek op een weiland bij de Hogeweg. Na 2,5 uur graven nog niets gevonden, maar dat zegt nog niets.....spectaculaire vondsten hebben de neiging aan het eind van de werkdag gevonden te worden.
Verder kijken we mee bij graafwerk achter een pand aan de Krommestraat. Het graafseizoen is nu echt begonnen!

vrijdag 20 april 2007

Rochuskapel, pestkerkhof - vervolg

De analyse van graf 5 is klaar: het skelet behoorde toe aan een jong kind, circa 6-10 jaar oud, gezien het wisselen van melk- naar blijvend gebit. Op basis van de lengte van het bovenbeen lijkt de leeftijd rond 8 jaar te liggen. Meisje of jongen? Hoewel geslachtsbepaling bij kinderen zeer moeilijk is, zijn er aanwijzingen dat het een meisje betreft. De botten vertonen nauwelijks afwijkingen.

In graf 13 lag een meisje waarvan het gebit ons vertelde dat zij circa 12-15 jaar oud was bij overlijden. De botten echter zijn klein, en behoren eerder toe aan een kind van circa 9 jaar. Er zijn aanwijzingen dat zij een groeiachterstand had.

Graf nr 32 is van een jongen rond de 11 jaar oud, hij is 1,57 meter lang geworden. Een stuk kleiner was het kind in graf 40: een peuter van nauwelijks 2 jaar oud.

In graf 3 ook een jongen, circa 12 jaar oud geworden, met een matig onderhouden gebit: een aantal gaatjes en flink wat tandsteen.

donderdag 19 april 2007

pfffft

Ik heb vandaag vooral een vergader&overlegdag - dat moet ook gebeuren. vanochten veel overleg binnen de gemeente, vanmiddag moet ik naar het Provinciehuis in Utrecht voor overleg met de provinciaal archeologen en enkele andere gemeentelijek archeologen. Niet leuk, maar ook niet erg.

Jammer alleen dat alles zo veel tijd kost. Net nu ik het eventjes druk heb om alles af te ronden voordat ik volgende week een weekje met vakantie ga. Er moet nog zoveel gebeuren en nu gaat het met de drukproeven van de volgende twee rapporten ook al mis. Misschien is het echt tijd om even een weekje weg te zijn...

dinsdag 17 april 2007

Herkansing

Omdat de vorige keer een valse start bleek halen we nog één keer de champagneglazen tevoorschijn. We proosten op succes, want....volgende week gaat het opgravingsseizoen echt beginnen! Ditmaal langs de Hogeweg. Nu maar hopen dat we de opgravingsploeg voorlopig niet meer binnen zien...

maandag 16 april 2007

Hoofdijzer

Lotte, één van de regelmatige bezoekers van Scheplog en zelf ook archeoloog, vroeg zich af of de groene verkleuring op de schedel van de jonge vrouw in graf 1 van een bloemenkrans of bladerkrans afkomstig was. Ze heeft zelf 4 jaar terug veel van dergelijke resten van kransen teruggevonden, altijd op de schedels van jonge vrouwen.

Nou, Lotte, de groene verkleuring op deze vrouwenschedel is afkomstig van een koperen 'hoofd-' of 'oorijzer', onderdeel van de gebruikelijke hoofdbedekking in de 17de eeuw: het kapje. Van het textiel van dít kapje is niets bewaard gebleven, alleen de metalen beugel die werd gebruikt om het kapje (vaak van kant) stevig over het haar te laten zitten. Door middel van spelden kon de beugel met het kapje aan een onderkapje en het haar bevestigd worden. Bij de beugel bevonden zich nog enkele resten van deze spelden in de daarvoor bestemde gaatjes. Ook enkele haren zijn door de aanwezigheid van de koperen beugel geconserveerd: de draagster van het kapje was blond.

Beide uiteinden van het hoofdijzer hebben de vorm van een gestileerde dierenkop. Aan de oogjes aan het einde konden ornamentjes gehangen worden, zoals bedeltjes en oorijzerbelletjes. Nooit eerder is er in Amersfoort een hoofdijzer aangetroffen, laat staan in een dergelijke bijzondere situatie: nog steeds op het hoofd van de draagster.

vrijdag 13 april 2007

Welkom terug

Vandaag krijgt één van de virtines die we bij bedrijven hebben staan, een nieuwe inrichting. Dozen vol exposabele vondsten zijn zojuist vanuit het archeologisch centrum vertrokken richting nieuwe bestemming. Dat betekent ook dat er vanmiddag dozen vol andere vondsten weer terug komen, de meeste voorwerpen zijn jaren lang uitgeleend geweest. Er is voorlopig dus weer heel wat nieuws te zien, in de expositieruimte van het Archeologisch Centrum. Komende woensdag liggen alle teruggekomen voorwerpen nog één keer bijelkaar, in de Scheplogvitrine.

donderdag 12 april 2007

Rochuskapel, graf 1 en 2

De eerste resultaten van het onderzoek van de graven die jaren geleden zijn opgegraven bij de Rochuskapel komen langzaam beschikbaar, nu onze zoöloog (de bottendeskundige) skelet na skelet onderzoekt.

Graf 1 bevatte het skelet van een (jong-)volwassen vrouw - de draagster van het inmiddels veel besproken 'hoofdijzer' (de groene verkleuring van het koper is nogsteeds goed zichtbaar op de schedel). De 101 botten die we van haar hebben opgegraven vertonen weinig afwijkingen, maar haar gebit was minder goed: in de kiezen zitten een aantal gaatjes.

Graf 2 bevatte de resten van een wat oudere volwassene, de tanden en kiezen waren behoorlijk afgesleten; enkele ontbraken zelfs. De onderzoeker zag - zoals hij het beschrijft - "botnecrose (waarschijnlijk aseptisch) van glenoid van de linker scapula, een os lunatum, 2 metacarpi en een metatarsus" dat zoveel betekent als: afwijkingen aan het linker schouderblad en enkele hand- en voet(wortel)beentjes waar (door slechte bloedtoevoer) afgestorven bot vervangen is door nieuw. De afwijking kan vele oorzaken hebben, zoals jicht en sikkelcelziekte.

woensdag 11 april 2007

Telefoon

Vandaag werden we gebeld door een bewoner van de Coninckstraat. Hij had "iets" gevonden, dus de archeologische ambulancedienst rukte weer uit. Bij het leegscheppen van de kelder onder het huis - die zat namelijk vol met puin - bleek er een pot ingegraven te zijn in de vloer. We konden hem vertellen dat het een aspot of schrobpot betrof, een soort van afvoerputje in de vloer waarin stof geveegd kon worden. De dikke laag puin en grond in de kelder gaf wel aan dat dit al een tijdje niet meer gebeurd was.....

dinsdag 10 april 2007

Compleet!

Veel mensen hebben wel eens een pijpekopje of steeltje gevonden bij het omspitten van de tuin, of wat voor grondwerk dan ook. Voor archeologen is dat niet anders: we hebben dozen vol pijpstukjes. Maar een complete? Dat komt niet vaak voor. Bij de opgraving aan Achter de Kamp hebben we er wel een gevonden, blijkt nu (na een tijdje puzzelen). Nou ja... compleet? In twee stukken dan. De restauratieafdeling heeft er vakkundig weer een hele pijp van gemaakt, vanmiddag te bewonderen in de scheplog vitrine.

zondag 8 april 2007

Paasgedachte

Rond Pasen schiet me altijd die ene bijzondere vondst in gedachte: het EI uit de beerput achter het huis Hof 12. In het oudste gedrukte Nederlandse kookboekje uit 1514 genaamd "Een notabel boecxken van cokeryen" staat het volgende recept voor "Gespleten Nonnen" ofwel gevulde eieren:

Ghecloven nonnen te maken.
Neempt eyeren ende sietse wel hert. Dan doet hen af haer scellen ende peltse ende soe snijtse overmydts in de helicht ontwee. Dan neempt die doderen van den selven eyeren ende stoodt dye in eenen morselle al ontwee. Maer eerst so doet er luttele soferaens in, caneel ende ghimbare, savie, petercelie. Ende wylt men, men doet er oock inne pepere ende appelen. Dan stoot alle dat voerscreven staet wel ontwee tesamen ende vult daermede dat witte vanden eyeren, daer ghi die doren uutghetrocken hebt. Dan so bact dye eyeren in raeptsmout oft in botere. Ende alst ghebacken es, dan stroyt ment met caneelpoedere ende brootsuicker tegader gheminghelt opt vulsele. Ende als ghi deze eyeren ter tafel dient, soe legtse in de schotelen metten openen opweerts, te wetene metten vulsele opweerts
.


Gespleten nonnen
Neem eieren en kook ze goed hard. Pel ze vervolgens en snijd ze [in de lengte] middendoor. Neem dan de dooiers van deze eieren en stamp die in een vijzel helemaal fijn. Maar doe er eerst wat saffraan in, kaneel en gember, salie, peterselie. En als men dat wil, doet men er ook in peper en appel. Stamp dan alles wat hierboven geschreven staat bij elkaar goed fijn en vul daarmee de witten van de eieren waar U de dooiers hebt uit gehaald. Bak dan de eieren in raapvet of in boter. En als het gebakken is, dan bestrooit men het met kaneelpoeder en broodsuiker [een blok suiker dat geraspt moest worden om te gebruiken] dat gemengd is op de vulling. En als U deze eieren serveert, leg ze in de schotel met de open kant naar boven, dat wil zeggen met de vulling naar boven.

Goeie pasen allemaal

woensdag 4 april 2007

Bits and bytes

Gister veel gehoord over 4D-fotografie, 3D-moddeling en virtual reality; ik heb de nieuwste CSI-technologie mogen aanschouwen en mogen uitproberen. Vandaag kies ik om vooral veel te leren over 3D Data-acquisitie (liefst digitaal) omdat we daar op het archeologisch centrum steeds meer mee bezig zijn. Het is bijzonder om te zien hoe de verschillende archeologen de problemen op verschillende manieren aanpakken en oplossen. Nu wij nog...

dinsdag 3 april 2007

Berlijn

Deze stadsarcheoloog is even een paar dagen op de universiteit van Berlijn te vinden, tussen internationale collegae op een groot congres: the CAA conference. Archeologie leeft niet alleen in Amersfoort, maar ook hier in Berlijn, en - gezien de vele archeologen uit alle hoeken van de wereld - leeft archeologie eigenlijk overál!

Het congres gaat over computerapplications and quantitative methods in Archaeology, een hele mond vol, maar om kort te gaan: ´t is voor computernerds die zich ook met archeologie bezig houden of archeologen die zich met informatica bezig houden. Het stikt hier van de archeo-nerds - de stadsarcheoloo is er waarschijnlijk zelf ook een - die druk zijn met 3d reconstructie's, relationele/objectoriented databases, agent-based moddeling, predictive-analyses en digitale geoprospectie. Pfffttt... Ik ben nog bezig mijn hele programma - een dik boek - door te spitten om uit te zoeken welke lezingen ik allemaal wil zien en workshop die ik kan doen, ik kan kiezen uit honderden dingen.

Eerst maar eens wennen aan dat duitse toesenbord...

maandag 2 april 2007

Technisch weer

Enkele medewerkers zijn 's middags ineens verdwenen en "druk bezig met het oefenen van landmeten in de stad". Zou dit iets met het mooie weer te maken hebben?

maandag ochtend...

Het is weer de eerste maandag van de maand, dus zijn alle medewerkers weer aanwezig op het maandelijkse overleg. Alle medewerkers? Bijna allemaal dan...één geluksvogel is op een congres in Berlijn.....

Eén van de projectarcheologen presenteert de resultaten van de opgraving die we vorig jaar bij Achter de Kamp uitgevoerd hebben; iedereen hangt aan zijn lippen, want al die maanden hard werken worden vandaag terugebracht tot waar het om gaat: wat is er allemaal op die locatie in het verleden gebeurd? Binnen een paar maanden meer hierover; dan verschijnt het rapport.