dinsdag 30 juni 2009

Petjes

Onverwacht bezoek vandaag bij onze opgraving langs de Hogeweg. Een vertegen- woordiger van een bedrijf dat graafmachines verkoopt zag ons bezig en kwam vragen of we misschien nog interesse hadden in een nieuwe machine. Dat hadden we niet (we hebben al een hele goeie!), maar die leuke petjes die wilden we wel!

vrijdag 26 juni 2009

Onze 1ste schep in Bunschoten

Sinds kort zijn we ook stadarcheoloog voor Bunschoten, en vandaag hebben we opdracht gekregen voor ons eerste onderzoek in die gemeente

woensdag 24 juni 2009

Niet goed...

Het gaat niet zo goed met de kapelmuur op de Appelmarkt. Door de combinatie lucht, licht en vocht beginnen er allerlei plantjes en diertjes op de bakstenen te groeien, met name mos en algen. De muur is plaatselijk al bijna helemaal groen!

En ook het water begint al vijverachtige trekjes te vertonen.
Nog even en er zwemmen vissen...

dinsdag 23 juni 2009

Leusden

Vanochtend hebben we een onderzoekje uitgevoerd bij de Ursulineweg in Leusden. Deze locatie ligt op de overgang van hoger gelegen terrein naar laag gebied en zou dus net wel of niet bewoonbaar kunnen zijn geweest in vroeger tijden. Als snel bleek dat de ondergrond bestaat uit verspoeld dekzand en los van enkele recente sloten en paalsporen zijn dan ook geen archeologische sporen aangetroffen. Na 5 uurtjes werk waren we hier klaar. Zo zie je maar; archeologisch onderzoek kan ook heel snel gaan...

maandag 22 juni 2009

Het varkentje is gewassen...

Hoewel we op dit moment niet voortdurend op de Appelmarkt aanwezig zijn, gebeurt er wel degelijk af en toe iets. Vanochtend hebben we wat kleine klusjes geklaard: nog wat tekenwerk gedaan en de werkput wat opgeschoond. Verder heb ik vanochtend onze bot-specialist van achter zijn bureau (en microscoop) vandaan getrokken en meegenomen naar de opgraving waar hij het varkentje mocht opgraven. Het opgraven van skeletten is specialistisch werk, vandaar. Eenmaal weer terug op ons hoofdkwartier is het varkentje meteen gewassen. Als de botten gedroogd zijn kan de specialist er mee aan de slag. Wie weet wat ie allemaal nog te weten komt.

vrijdag 19 juni 2009

Voorschouw

Vandaag bezoek ik met een collega een tweetal locaties waar we binnenkort gaan graven. Een dergelijk bezoek noemen we de voorschouw: we maken vast kennis met de bewoners of eigenaren, leggen uit wat we precies gaan doen, kijken of het terrein toegankelijk is met de graafmachine en of er nog (on)aangename verrassingen op ons wachten. Beter nu dan op de eerste opgravingsdag, als 's ochtends vroeg de graafmachine al staat te wachten. Dat half uurtje wat zo'n bezoek in beslag neemt kan een hoop gedoe voorkomen. Al is het alleen al om vast te stellen dat die grote hond hard blaft, maar verder best lief is........

donderdag 18 juni 2009

Hogeweg

Het opgravingswerk bij de Hogewerk vordert gestaag. Inmiddels zijn bij dit onderzoek alleen al zeker vier huisplattegronden uit de IJzertijd aangetroffen. En dat niet alleen: bij de huizen liggen bijgebouwtjes, afvalkuilen en nog veel meer. En dan nog een heerlijk zonnetje erbij...de archeologen vermaken zich hier wel...

Een vierpalige spieker (bijgebouw):



Een coupe (dwarsdoorsnede) van een grondspoor wordt ingemeten en op schaal getekend:



Plattegrond van een (deel van) een boerderij uit de IJzertijd:

dinsdag 16 juni 2009

Appelmarktrust

De opgraving ligt momenteel even stil; omdat de kapelmuur behouden blijft - zoveel is nu wel duidelijk - liggen we wat voor op schema. Natuurlijk zijn er nog enkel dingen te doen, maar een doorwerkende ploeg opgravers zal deze week niet vaak te zien zijn. Jammer; want er zijn nog altijd veel toeschouwers rond de opgravingsput te vinden, die liever tekst en uitleg willen hebben van een archeoloog dan van tekstvellen. Volgende week zijn we er weer 'full-time'! We gebruiken de tijd om het vervolg te plannen, en na te denken over 'hoe nu verder'. Er zijn ook al heel wat mensen in archieven op zoek naar vermelding van deze kapel in de historische bronnen. Want velen stellen dezelfde vraag als wij: 'aan wie was deze kapel gewijd?'.

Ondertussen kijken we wat met zorg naar de kapelmuur. De afwisseling van zon en regen doet 'm geen goed; de bakstenen zien er misschien wel sterk uit, maar ze beginnen ernstig af te brokkelen...

maandag 15 juni 2009

Doornseweg

De afgelopen weken hebben we met wat tussenpozen onderzoek gedaan bij de Doornseweg, op de locatie waar een fietstunnel wordt aangelegd, vlakbij Oud-Leusden. Hoewel we maar enkele sleuven konden aanleggen zijn de resultaten erg interessant; het gebied blijkt in het (verre) verleden al volop gebruikt te zijn geweest door mensen. Niet zo gek als je bedenkt dat in de directe omgeving al veel archeologische ontdekkingen zijn gedaan. Oud-Leusden (genoemd in een acte van Karel de Grote als Lisiduna) stamt uit de Middeleeuwen. Bij de aanleg van de A28 is een Merovingisch grafveld gevonden, en verderop langs de Doornseweg zijn sporen van een nederzetting uit de IJzertijd en van een grafveld uit de Bronstijd gevonden. De verwachting bij ons onderzoek was dan ook hoog gespannen.

Helaas bleken delen van het onderzoeksgebied sterk verstoord te zijn door zandwinning en het aanleggen - en soms ook weer verwijderen - van kabels, leidingen en riolering. Desondanks bleek de rest van het gebied vol archeologische sporen te zitten.

De oudste sporen dateren uit de Late Bronstijd - Vroege IJzertijd (ca 1100-600 v. Chr.) en bestaan uit zogenaamde kringgreppels; cirkelvormige of ovale greppels die ooit om een grafheuvel heen lagen. De greppels markeerden het grafmonument. Op de foto zie je een voorbeeld van enkele kringgreppels. Het bredere donkere spoor waar de meetlat op ligt is een recente verstoring als gevolg van rioleringswerkzaamheden.


In latere periode is er bewoning geweest in het gebied; paalsporen uit de Midden of Late IJzertijd maken mogelijk deel uit van een boerderij en bijgebouwen (zie foto).

In de Middeleeuwen hebben boeren het gebied in gebruik genomen. We hebben een hele serie rechthoekige ingravingen gevonden die waarschijnliojk het gevolg zijn van grondverbetering en het aanleggen van akkers.

Kortom, een rijkdom aan archeologische sporen.

vrijdag 12 juni 2009

Gefeliciteerd, Amersfoort, met je 750-ste


namens alle medewerkers van het archeologisch centrum:
PROOST, en NOG VELE, VELE JAREN!

Bisschop op bezoek



Op verzoek van de burgemeester bleven we gister wat langer: de bisschop van Utrecht, monsigneur Eijk, zou om half acht de opgraving op de Appelmarkt komen bezoeken.


We hebben de hele dag een pomp in de opgraving gehad, om de enorme hoeveelheid regenwater die over nacht was gevallen, weg te krijgen. Een verzopen kapel is geen fraai gezicht. Gelukkig brak aan het eind van de middag de zon door en hebben we de kapelresten in volle glorie - én redelijk droog - kunnen tonen.

donderdag 11 juni 2009

Gisteravond op TV

Appelmarkt, dag 14: water


Nou, die regenbui van vanochtend heeft de boel aardig blank gezet.'T schuimt gewoon! Pompen!

Preek voor eigen parochie


Ambtenaren van de afdeling Stedelijk Beheer - de beheerders van de openbare ruimte en onze opdrachtgever voor het archeologisch onderzoek - hadden woensdagmiddag een borrel gepland. En waar was deze beter te organiseren, dan op de Appelmarkt? Zij die op kwamen dagen kregen uitleg van de archeoloog over de opgraving al daar en de resultaten. Enthousiast werd meegedacht over de vraag: hoe nu verder?

woensdag 10 juni 2009

Meerwerk


Met al die aandacht voor de Appelmarkt zou je haast vergeten dat er ook aan andere projecten wordt gewerkt. Onze bottenspecialist is weer terug van vakantie en het skelet waar hij nu mee bezig is, trekt op deze open woensdagmiddag veel bekijks.

Gepuzzel met muren


Vandaag wordt er weer hard gewerkt (tussen alle bezoekers door). De verschillende muren worden schoongemaakt en nader bekeken. Welke horen bij elkaar en welke niet? Gekeken wordt naar baksteenformaten, metselspecie en metselverband. Muur 135 en muur 125 blijken niet met elkaar vermetseld, ze zijn 'koud gevoegd', zoals wij dat noemen. Of, anders gezegd: er kan een troffel tussen worden gestoken.

dinsdag 9 juni 2009

Alsof....

De laatste dagen krijgen ik - wanneer ik op weg ben naar werk of huis - op straat vele felicitatie's van bekenden én onbekenden met de vondst van de kapel. Het is net alsof ik een kind heb gekregen. Nu alleen nog een naam verzinnen...

maandag 8 juni 2009

Appelmarkt, dag 12: een dagje met de pers


Vandaag wordt er veel tijd doorgebracht met de pers en in verhouding weinig gegraven. Omdat we altijd al het vermoeden hadden dat er bijzondere zaken naar boven zouden komen, hebben we in de planning rekening gehouden met dit soort dagen.

Taart


Vandaag is één van onze archeologen jarig, en dat moet gevierd! En we vieren dubbel feest, omdat een tweede medewerker een paar dagen geleden jarig was. Extra veel taart dus! Woohee...

zaterdag 6 juni 2009

Zoals men verder schreef in de AD/Amersfoortse Courant 6-6-2009:

Voorpagina-nieuws AD/Amersfoortse Courant 6-6-2009:


Spectaculaire vondst op Appelmarkt

AMERSFOORT - Archeologen hebben op de Appelmarkt de fundamenten van een 15de-eeuwse kapel blootgelegd.

Zeshonderd jaar geleden stond hier een kapel, bleek deze week bij opgravingen. Met de spectaculaire vondst kan een hoofdstuk toegevoegd worden aan de geschiedschrijving van de stad.

Begin deze week stuitten archeologen op een zware muur met steunberen. Dat wees al op een groot bouwwerk. Nu de veelhoekige achterzijde van het 15de-eeuwse gebouw is blootgelegd, kan het bijna niet anders of het gaat om een kapel.

In de geschiedschrijving van de binnenstad en op de oudst bekende kaart van Jacob van Deventer uit 1560 is nooit gerept van een kapel op deze plaats. Wel was bekend dat hier later kanunnikenhuisjes gestaan hebben, woonruimte voor geestelijken.

Stadsarcheoloog Francien Snieder reageert bewogen op de vondst. ,,Dit is een heel grote verrassing. We wisten dat de zogenoemde wereldheren hier bij elkaar woonden. Maar dat ze ook een eigen kapel hadden, dat is volstrekt nieuw.’’

vrijdag 5 juni 2009

Appelmarkt, dag 11: het werk moet door...

Ondanks de journalisten en fotografen - morgen staan we in de krant - die rond de opgravingsput staan, en de vele toeschouwers (vrijdag = extra druk vanwege de markt) weten onze archeologen toch een beetje door te graven; ze moeten wel, want vandaag staat er een grote graafmachine klaar om ook de zuidkant van de opgravingsput te verdiepen. Ze moeten onder de muurtjes en vloertjes van de huisjes daar, op zoek naar oudere lagen en sporen. Wellicht loopt de oude muur hier ook nog en wie weet wat we nog meer tegen gaan komen...

donderdag 4 juni 2009

Appelmarkt, dag 10

Er begint zich iets af te tekenen...


Een van de oudste muurwerken in de opgraving intrigeert ons al een tijdje; de muur is behoorlijk fors en heeft steunberen; niet iets dat je aan kleine huisjes toe zou schrijven - waarvan we weten dat ze op dit plein hebben gestaan. We hebben wel wat vermoedens, maar voordat we die hardop gaan roepen, moeten we wat meer gegevens hebben. In de loop van de dag hebben we geregeld dat we wat meer van het plein mogen open leggen. We willen namelijk de muur iets meer vervolgen om te kijken of ie inderdaad zo verder loopt, als we vermoeden. Het wordt een spannend uurtje, en we staan er ook allemaal bij.

En inderdaad; de muur maakt een mooie knik, waar we 'm verwachten, weer een steunbeer... en nog een knik. Nog een steunbeer. Langzaam maar zeker tekent zich af wat we al vermoedde. De muur volgt de plattegrond, typerend voor een ... kapel!

woensdag 3 juni 2009

samenwerking


Met de ondertekening van een samenwerkingsovereenkomst door de burgemeester van Bunschoten, Melis van de Groep, en de wethouder van Amersfoort, Ruud Luchtenveld, brengt de gemeente Bunschoten de zorg voor het archeologisch bodemarchief - zeg maar: de bunschotense archeologie - onder bij ons. Voortaan zijn we dus ook de stadsarcheoloog van Bunschoten!

Om dit te vieren hebben we een mooie vlag voor Bunschoten gemaakt, met het logo én motto waaronder we de werkzaamheden gaan uitvoeren: Archeologie lééft in Bunschoten. En als dàt nog niet helemaal waar blijkt te zijn, gaan we daar voor zorgen!

dinsdag 2 juni 2009

Appelmarkt, dag 8: ... en nog meer muurwerk


Vandaag wordt er met een klein graafmachientje tussen de muren verdiept. Niet lang na de start wordt er weer een nieuwe muur gevonden, op een dieper niveau. Op de foto's is ie vaag te zien, bijna haaks op de bestaande muur.

De archeoloog die deze opgraving moet gaan uitwerken, zal er een flinke kluif aan hebben de verschillende gebouwen en verbouwingen te onderscheiden. Voorlopig zijn we nog niet klaar; er kan - en zal - nog heel wat muurwerk bij worden gevonden.