vrijdag 21 december 2012
donderdag 20 december 2012
Terugblik
Het is weer het eind van het jaar en de kerstvakantie breekt aan. Het is de periode dat je eens terug denkt aan wat er dit jaar allemaal is gebeurd. Als ik de lijst van onderzoeken van dit jaar doorneem kom ik tot de conclusie dat we weer veel interessante ontdekkingen hebben gedaan. Hier een greep uit de onderzoeken die we dit jaar hebben uitgevoerd:
Energieweg - Wieken (januari-maart)
In het begin van het jaar hebben we wekenlang onderzoek gedaan in de Wieken, op de plek waar toen nog de nieuwe Energieweg aangelegd moest worden. Dit bleek een zeer interessante locatie: niet alleen troffen we de resten aan van een tabaksplantage (enkele tabaksschuren en tabaksbedden), maar ook vonden we de plattegrond van een Laat-Middeleeuwse (14de eeuw) boerderij. Deze laatste ontdekking was een verrassing; tot nu toe hadden we langs de Hogeweg veel bewoningssporen uit de Late IJzertijd gevonden (ca. 300 v. Chr - 100 na. Chr.) en ook al veel resten van tabaksplantages uit de periode 17de-19de eeuw, maar nog geen bewoningssporen uit de Middeleeuwen. Dat het gebied in de Late Middeleeuwen is ontgonnen wisten we wel, en af en toe vonden we ook wel slootjes uit die periode, maar dus nog geen resten van bewoning. We kunnen dus een heel nieuw hoofdstuk aan de geschiedenis van het gebied bij de Hogeweg toevoegen. Enkele schoolklassen hebben de opgraving bezocht en de archeologen ana het werk gezien.
Eerste onderzoek CAR in Soest - Kerkpad (april)
In april heeft het CAR voor het eerst een onderzoek uitgevoerd in Soest. Hoewel het om een klein oppervlak ging lag deze plek wel in het hart van historisch Soest, langs het Kerkpad. Er werden onder andere funderingen van een gebouw uit de 19de eeuw aangetroffen.
Ondergrondse afvalcontainers
Ook hebben we - net als in 2011 - weer diverse locaties in de binnenstad onderzocht waar ondergrondse afvalcontainers worden geplaatst. Wederom was er sprake van interessante ontdekkingen, zoals bewoningssporen uit de 12de eeuw bij de Kleine Haag.
Achter de Kamp (juni-juli)
In de zomer hebben we een locatie bij Achter de Kamp onderzocht. Omdat hier sprake was van zware bodemverontreiniging vonden de werkzaamheden plaats in samenwerking met een saneringsbedrijf (vandaar de witte pakken op de foto). We troffen onder andere de resten aan van een leerlooierij uit de 17de eeuw. Het naastgelegen perceel hadden we in 2006 al onderzocht en we kunnen dan ook de resultaten van toen en nu bij de uitwerking gaan koppelen. In 2013 gaan we daarmee aan de slag en hopen we meer te kunnen melden over wat we allemaal op deze locatie hebben gevonden.
Hieronder zie je resten van de leerlooierij in de vorm van enkele bakstenen looikuipen.
Bunschoten - Dorpsstraat (september)
Op een perceel langs de Dorpsstraat in Bunschoten hebben we onder andere enkele dierbegravingen aangetroffen uit de 17de-18de eeuw.
Utrechtsestraat (september - oktober)
Een tweede groot stadskernonderzoek speelde zich af bij de Utrechtsestraat, wara we bewoningssporen hebben gevonden uit verschillende fases:
- sporen uit de 13de-14de eeuw; toen dit gebied nog buiten de stad lag en er sprake was van agrarische activiteiten
- sporen uit de 15de-16de eeuw: het gebied kwam met de bouw van de tweede stadsmuur binnen de stad te liggen en er werden huizen van baksteen gebouwd, waarvan 1 een goed bewaarde kelder had
- sporen uit de 17de - 18de eeuw: waaronder de resten van een smederij
Randenbroek (november)
In november hebben we op een tweetal locaties in de omgeving van de sportvelden ten zuiden van park Randenbroek proefsleuven aangelegd. Hierbij werden geen bewoningssporen aangetroffen, maar zijn we wel meer te weten gekomen over de bodemopbouw in dit gebied, en hebben we een oude beekloop waargenomen.
Koedijkerweg
Op de valreep hebben we in december nog proefsleuven getrokken op een perceel op de hoek van de Hogeweg en de Koedijkerweg. Hier hebben we resten van een tabaksplante gevonden uit de 17de eeuw; waaronder de paalsporen van een tabkasschuur en tabaksbedden.
Dit was nog maar een deel van de opgravingen die we in 2012 hebben gedaan. Uiteraard valt er veel meer te vertellen over deze opgravingen, en het komende jaar zullen we de resultaten van tenminste een deel van deze onderzoeken in rapportvorm publiceren. Uiteraard zullen we dan ook op scheplog meer details vertellen; blijf ons dus volgen.
woensdag 5 december 2012
Kamp Amersfoort
Vorig jaar groeven wij aan de Loes van Overeemlaan bij het terrein waar gedurende de 2e Wereldoorlog het Kamp Amersfoort lag. Het Nationaal Monument Kamp Amersfoort heeft in haar ontvangstruimte een tijdelijke tentoonstelling ingericht waar de archeologische vondsten van onze opgraving en van een onderzoek door het bureau RAAP te zien zijn.
Wij bezochten de expositie en kregen een indrukwekkende rondleiding door het kamp.
Meer informatie is te vinden op de website van Kamp Amersfoort: www.kampamersfoort.nl
vrijdag 16 november 2012
Archeologen weer in het nieuws
Onder de kop: Speuren naar ijzertijdsporen, komt het Centrum voor Archeologie van de gemeente Amersfoort, weer in het nieuws. Annemarie Ouweneel en Itamar de Rooze doen daar vooronderzoek.
donderdag 15 november 2012
vondst van archeologen, retour eigenaar
Gisteren kon burgemeester Bolsius de sieraden overhandigen aan de eigenaar; de heer Bert Manasse.
De overhandiging kreeg een officieel tintje en de pers was erbij. Een artikel met de kop 'verstopte schat terug' staat in het AD van donderdag 15 november 2012.
maandag 12 november 2012
AWN Lezing
Vrijdagavond 23 november zal Dick van Wageningen (Archief Eemland) een lezing houden:
Zegels; 'Een schatkamer gaat open'.
Deze lezing start 20.00 uur op het Archeologisch Centrum aan de Langegracht 11 Amersfoort.
De volgende onderwerpen komen aan de orde:
- herkomst van stempels en het zegelen
- heraldiek in het algemeen
- egelkunde en genealogie
Dick van Wageningen zal ingaan op de funcie van het zegelen, waar komt het vandaan, wat is de waarde voor een genealoog en zal stilstaan bij de bijzondere zegels van het Archief Eemland.
De zaal is open vanaf 19.30 uur.
AWN-leden: gratis. Niet-leden: 2,50 euro.
U bent van harte welkom.
vrijdag 9 november 2012
Randenbroek
Het is vandaag al weer dag 3 van het nieuwe proefsleuvenonderzoek; op de sportvelden tegenover het Corderius College, bij park Randenbroek. Landschappelijk gezien is dit een interessant gebied; de Heiligenbergerbeek stroomt door dit gebied en zal oorspronkelijk zijn weg gekozen hebben tussen de wat hogere delen in het landschap. Deze hoger gelegen locaties proberen we op te sporen, want dit waren in de Prehistorie en Middeleeuwen geliefde woonplekken; hoog en droog, maar wel het water van de beek vlakbij.
Tot dusver hebben we nog geen bewoningssporen aangetroffen, maar we zijn nog niet klaar.
dinsdag 6 november 2012
maandag 5 november 2012
Thuiswedstrijd
Vandaag kijken we mee bij het uitgraven van een bouwput op een steenworp afstand van ons kantoor...een thuiswedstrijd dus.
donderdag 18 oktober 2012
Utrechtsestraat - laatste loodjes
We zijn bijna klaar; het laatste hoekje op het terrein wordt nu opgegraven. Vanmiddag was er een prachtig profiel zichtbaar, met veel extra informatie over de bewoningsgeschiedenis van het terrein. Dat wordt dus nog even druk tekenen en meten...
vrijdag 12 oktober 2012
Hoe ging dat spreekwoord ook al weer?
Vanochtend concentreren we ons op het verdiepen van het opgravingsvlak aan de Utrechtsestraat. Gisteren vonden we hier funderingen en een tegelvloer en nu vinden we onder deze vloer een serie lemen vloeren, met daaronder de akkerlaag die we op meerdere plekken aantreffen, en daar weer onder het dekzand (de natuurlijke ondergrond) waarin paalsporen als donkere verkleuringen mooi afsteken. Deze paalsporen horen bij de middeleeuwse houten bebouwing.
In een hoek van de opgravingsput is een deel van een klein bakstenen keldertje zichtbaar. Tussen al het puin waarmee de kelder is dichtgegooid hebben we een koperen speld gevonden. Zoals onze graafmachinist het treffend verwoordde: we zoeken niet naar een speld in de hooiberg, maar naar een speld in de kelder!
Terwijl één van de archeologen het verdiepen van het vlak aanstuurt is de rest van de ploeg bezig met het op schaal intekenen van de sporen die we gisteren gevonden hebben.
Het is wel jammer dat het weer is omgeslagen; gisteren was het nog een prachtige zonnige en heldere dag, maar vandaag was er volop regen in het begin van de ochtend. De opgravingsput is daarmee meteen veranderd in een modderpoel......
donderdag 11 oktober 2012
Utrechtsestraat - update
Het onderzoek loopt nu ruim drie weken en één ding is duidelijk; het terrein zit vol met archeologische sporen en vondsten! De helft van het terrein is inmiddels onderzocht en we zijn nu met het overige deel bezig. Onder de kelder die we in de eerste weken van de opgraving hadden aangetroffen kwam trouwens nog een verrassing tevoorschijn; er bleek nog een bakstenen waterput onder te liggen.
Inmiddels zijn we dus met de tweede helft van het terrein begonnen en beginnen we een goed beeld te krijgen van de bewoningsgeschiedenis van het terrein.
Op het gehele terrein vinden we resten terug van een akkerlaag, die vermoedelijk uit de 13de eeuw dateert. In deze periode lag dit gebied nog buiten de stad en had het een agrarische functie.
In de 14de eeuw heeft men hier ook gewoond - enkele paalsporen en resten van lemen vloeren – geven aan dat hier een houten gebouw heeft gestaan; mogelijk een boerderij.
In de 15de eeuw komt het gebied binnen de tweede stadsmuur te liggen. De functie van het gebied verandert; in plaats van boerderijen en akkers worden er bakstenen huizen gebouwd. Direct aan de Utrechtsestraat vinden we funderingen uit de 15de eeuw, en een tegelvloer.
De kelder die we de afgelopen weken die we eerder vonden is mogelijk later aan het voorhuis vast gebouwd.
Gedurende de laatste eeuwen wordt er vermoedelijk regelmatig verbouwd en aanpassingen gedaan. Meeste recente getuige hiervan is een aantal betonnen blokken, die tussen en tegen de eeuwenoude bakstenen funderingen zijn aangebracht.
woensdag 3 oktober 2012
Maand van de geschiedenis
Nieuwe Scheplog-vitrine in het kader van:
MAAND VAN DE GESCHIEDENIS 2012
Het thema van de landelijke maand van de geschiedenis is “Arm en Rijk”. De gehele maand oktober worden in de vitrine van het Centrum voor Archeologie Amersfoort vondsten tentoongesteld die afkomstig zijn van arme en rijke bewoners van de stad. Aan de hand van de inhoud van diverse beerputten is af te lezen dat de verschillen tussen arm en rijk groot waren. Onze “Gouden Eeuw” bracht zeker niet voor iedereen rijkdom en overvloed. Terwijl vooral rijke kooplieden zich letterlijk alles konden veroorloven, verkeerde het overgrote deel van de bevolking in slechte omstandigheden. Veel rijk geworden kooplieden en burgers lieten fraaie huizen bouwen die zeer luxueus werden ingericht. De woonomstandigheden van de arme gezinnen stonden daarmee in groot contrast. Vondsten uit diverse “vondstcomplexen” getuigen van de grote verschillen tussen de armen en de rijken. Aan de hand van gebruiksvoorwerpen, waaronder vele aardewerk- en glasvondsten, wordt het verschil tussen Arm en Rijk als het ware zichtbaar gemaakt.
vrijdag 28 september 2012
donderdag 27 september 2012
Achter de Kamp
Gistermiddag was er een informatie-bijeenkomst voor omwonenden, nieuwe bewoners en andere belangstellenden op de bouwplaats bij Achter de Kamp, waar we onlangs onderzoek gedaan hebben. De woningsbouwvereniging Portaal - die hier gaat bouwen - organiseerde de bijeenkomst en had ons gevraagd om vondsten te laten zien van ons onderzoek van enkele weken geleden, en van ons onderzoek uit 2006, toen we al een deel van het terrein opgegraven hadden. Er was veel belangstelling voor onze ontdekkingen. En het zonnetje scheen ook nog eens...
woensdag 26 september 2012
We zijn live....
Vanochtend werd onze projectarcheoloog live geinterviewd bij Radio Golfbreker. Na gisteren de krant te hebben gehaald waren we vandaag dus weer in het nieuws met de opgraving bij de Utrechtsestraat. De belangstelling is groot, ook van het winkelend publiek, dat soms in grote getale aan het hek staat. Om iedereen op de hoogte te houden van onze bevindingen hebben we informatie teksten aan de hekken gehangen. Inmiddels is het onderzoek bijna een week bezig en krijgen we goed zich op wat er zich op dit terrein heeft afgespeeld in het verleden. Aan de Utrechtsestraat heeft een bakstenen pand gestaan met in het voorhuis een tegelvloer en in het achterhuis een grote bakstenen kelder. De kelder had oorspronkelijk een kruisgewelf (waarvan de aanzetten van de bogen nog zichtbaar zijn) en een mooie, nog intacte, vloer van plavuizen. Voorlopig dateren we het huis en de kelder in de 16de-17de eeuw.
Onder de tegelvloer van het voorhuis bleken diverse oudere vloeren aanwezig te zijn. Deze vloeren waren van leem. Als een vloer te veel verzakt of uitgesleten was werd er een nieuwe laag leem aangebracht. Deze vloeren dateren mogelijk uit de 15de eeuw. Zoals gebruikelijk in de binnenstad vinden we veel scherven aardewerk, afkomstig van allerlei soorten gebruiksvormen, zoals pispotten, kookpotten, bakpannen, bierpullen, etc. Bovendien vinden we smeltslakken; restafval van ijzerproductie. Deze vondsten houden mogelijk verband met de smederij die hier gestaan zou hebben. De mooiste vondst tot nu toe is een fraai versierd benen mesheft.dinsdag 25 september 2012
In het AD 25 september 2012
Niet alleen onze archeoloog Itamar de Rooze is benieuwd naar de diepere lagen onder de voormalige Poortwalpassage; alle medewerkers van de archeologische dienst zijn benieuwd.
maandag 24 september 2012
verdiepen
Vandaag zijn onze archeologen druk met verdiepen naar het 2e vlak aan de Utrechtsestraat. In dit vlak hopen ze interessante sporen tegen tekomen.
vrijdag 21 september 2012
donderdag 20 september 2012
Utrechtsestraat
We zijn inmiddels twee dagen aan het opgraven in de Utrechtsestraat, met het nodige resultaat. De eerste funderingen, vloertjes, keldertjes en verkleruringen werden al snel zichtbaar en de afgelopen dagen is het opgravingsteam druk geweest met het documenteren en onderzoeken van de sporen in dit eerste opgravingsvlak. Duidelijk is dat we funderingen en een kelder van een pand hebben aangetroffen dat met zijn voorgevel aan de Utrechtstestraat stond. Delen van de tegelvloer zijn bewaard gebleven, met daarin nog een zogenaamde schrobpot (op de foto wordt de pot voorzichtig leeggehaald); een in de vloer ingegraven pot waarin stof en as geveegd werden. Komende week gaan we kijken wat er onder deze sporen nog veborgen zit.
maandag 17 september 2012
Kijkgaatjes
Het is weer zo ver; de komende weken wordt er weer een serie ondergrondse afvalcontainers in de binnenstad geplaatst. Hoewel het om relatief kleine opgravingslocaties gaat hebben we inmiddels gemerkt dat deze "kijkgaatjes" vaak heel veel informatie opleveren. Vandaag was de Sint Andriesstraat aan de beurt, en ook deze locatie bleek de moeite waard. We hebben een deel van de bakstenen kelder aangetroffen die hoort bij de bebouwing die hier in de 17de en 18de eeuw tot aan de straat heeft gestaan. De huidige rooilijn ligt verder van de weg af, maar dit is dus niet altijd zo geweest. Verder bleek het dekzand, de natuurlijke ondergrond, vlak onder het huidige maaiveld te liggen. Dit betekent dat de Sint Andriesstraat op een van nature hoge locatie in het landschap ligt. Dit gegeven helpt ons om een reconstructie te maken van het landschap en het relief uit de periode van voor de Middeleeuwse stad. Op de foto zie je links een deel van de kelder, waar doorheen we een dwarsdoorsnede hebben gemaakt. Rechts zie je het natuurlijke dekzand.
donderdag 13 september 2012
Luxe serviesgoed van Buitenhuis Emiclaer
Nog de hele maand september zijn de vondsten welke tijdens de Open Monumentendagen deel uitmaakten van het landelijk thema "Groen van toen" te zien. Bij de opgraving van het buitenhuis Emiclaer (1988) werd opmerkelijk veel luxe serviesgoed gevonden. Het geeft een indruk van het buitenleven van een belangrijke Amersfoortse familie.
vrijdag 7 september 2012
Open Monumentendag
Morgen is het weer Open Monumentendag; vele Amersfoortse monumenten openen hun deuren. Voor een overzicht zie: http://www.openmonumentendag.nl. Ook het Centrum voor Archeologie is geopend. Het landelijk thema van dit jaar is "Groen van toen". Bij het CAR kunt u in het kader hiervan een mini-expositie zien met vondsten die gedaan zijn bij de opgraving van het buitenhuis Emiclaer. Verder is de expositieruimte met de topstukken uit Amersfoort en enkele buurgemeentes te bewonderen en zijn de werkruimtes open waar de vondstverwerking, restauratie en allerlei andere werkzaamheden plaats vinden. De stadsarcheologen en vrijwilligers zijn zelf aanwezig om uitleg te geven en al uw vragen - over archeologie - te beantwoorden. Grijp uw kans dus morgen; we zijn van 10 tot 17 uur geopend.
donderdag 6 september 2012
Druk
De volgende klussen wachten al weer; op korte termijn zullen we weer druk bezig zijn in de Amersfoortse binnenstad. Er staat weer een reeks ondergrondse afvalcontainers op stapel, en we gaan aan de slag in de Utrechtsestraat, op de plek waar nu de passage gesloopt wordt. Het wordt druk de komende weken.
woensdag 5 september 2012
Klaar!
Vandaag ronden we het veldwerk in Bunschoten al weer af. In de kleine sleuf hebben we een aantal kuilen gevonden met aardewerk en dierlijk botmateriaal (met name van runderen). Uit de gelaagdheid op het terrein kunnen we opmaken dat er in de Middeleeuwen (14de eeuw) al menselijke activiteiten plaatsvonden. Bewoningssporen hebben we niet gevonden, maar aangezien de proefsleuf op het achterterrein lag is dit niet zo vreemd; de bewoning zal zich direct aan de Dorpsstraat geconcentreerd hebben. Op het achterterrein vindt je dan eerder zaken als afvalkuilen en waterputten. Die afvalkuilen lijken we hier dan ook gevonden te hebben.
En wat een prachtig uitzicht op de stadsweide; wat loopt daar een vreemde vogel?maandag 3 september 2012
Bunschoten
Vandaag starten we een klein proefsleuvenonderzoek op een perceel langs de Dorpsstraat in de oude kern van Bunschoten.
Al snel worden de eerste sporen zichtbaar; niet altijd even makkelijk te zien in het veen en in de klei.