woensdag 5 februari 2025

De Mariamal

1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE

Het Centrum voor Archeologie bestaat vanaf volgende week 41 jaar. Vóór 1984 werden opgravingen uitgevoerd door de afdeling ‘Vallei en Eemland’ van de Archeologische Werkgemeenschap Nederland (AWN). Deze amateur-archeologen hebben van 1977 tot 1980, geheel in hun vrije tijd, een zeer interessant onderzoek uitgevoerd naar de geschiedenis van het Observantenklooster aan het Stadhuisplein. Onze huidige werkplek aan de Westsingel 46 maakte onderdeel uit van dit complex.


Een van de vondsten is een groot deel van een mal voor het maken van ‘Mariategels’. Aan de boven- en onderzijde ontbreken twee stukken. De mal is waarschijnlijk stuk gegaan en toen weg gegooid. Het deel dat is opgegraven is ongeveer 22 cm hoog. In de mal zien we Maria die het Christuskind de borst geeft. Dit is in de Middeleeuwen een gebruikelijke manier om Maria af te beelden. De mal is waarschijnlijk in de late 15de of begin 16de eeuw gemaakt en gebruikt.

In de late Middeleeuwen had iedereen die het zich maar even kon veroorloven een kruisbeeld of heiligenbeeld in huis. Door het gebruik van mallen konden op een snelle en goedkope wijze pijpaarden beelden en tegels van heiligen worden gemaakt.

Voor de vervaardiging van de beelden moest eerst een mal of gietvorm worden gemaakt. Hiervoor sneed men in hout een model, waartegen heel fijnkorrelige klei werd gedrukt van een soort die hard gebakken kon worden. In de zo verkregen terracotta mal werd dan de pijpaarde gedrukt, die vervolgens ook weer gebakken werd. Pijpaarde is een fijne klei, die ook na het bakken nog steeds wit is.

Wij hebben een afgietsel van de oude mal gemaakt, waarmee we een nieuwe mal konden maken. Daarmee maken we nu zelf replica’s van de Mariategel. Deze zijn te koop bij het Centrum voor Archeologie.

Verder lezen? Download het artikel van Francien Snieder in het boek ‘Een maand op zicht’: https://drive.google.com/file/d/1vpHzgwzd_n3IQy5UhLKa3S8boeP6VVZe/view

Meer weten over de AWN? Kijk dan op hun website: https://www.awn-archeologie.nl/

Dit was het laatste bericht waarin we tijdens ons jubileumjaar terugblikten op 40 jaar Centrum voor Archeologie Amersfoort. Aan de hand van historische berichten over mooie onderzoeken en vondsten uit die afgelopen 40 jaar hoopten we een beeld te geven van al het bijzonders dat de Amersfoortse bodem heeft prijsgegeven. Maar blijf ons zeker volgen voor nog veel meer ouds en nieuws! 

maandag 3 februari 2025

Goed gevonden - 40 Vondsten met een verhaal

 
HET IS UIT!
ons nieuwste boek is zaterdag verschenen.

Goed Gevonden
40 Vondsten met een verhaal

Nieuwe Amersfoorter Félicia ontving uit handen van
burgermeester Lucas Bolsius het eerste exemplaar.

Goed gevonden is het sluitstuk van het feest rond het 40-jarig bestaan van het Centrum voor Archeologie van Gemeente Amersfoort. Het werk biedt aan de hand van veertig unieke archeologische vondsten die in de afgelopen decennia in Amersfoort zijn opgegraven een unieke kijk op het verleden van Amersfoort en de mensen die hier leefden.

Goed Gevonden
is voor € 24,95 te koop bij:

Het Centrum voor Archeologie (Westsingel 46)

Boekhandel Veenendaal (Langestraat)

De Algemene Boekhandel (Leusderweg)

VVV Amersfoort (Breestraat)


(met dank aan het Cultuurfonds, het Fonds
voor Archeologie en Publiek, en de Stichting Archeologie Amersfoort)

vrijdag 31 januari 2025

donderdag 30 januari 2025

Nieuw boek afgeleverd

De klingelende deurbel luidt de aflevering van ons nieuwste boek in.

Een pallet vol!




dinsdag 28 januari 2025

Glasfiguurtjes

1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE

Raadselachtige voorwerpjes zijn het: kleine glazen figuurtjes, bijna allemaal nog geen centimeter groot. Slechts eentje is er iets groter (2 cm): een klein poppetje van bruin en wit glas. Het is Magere Hein, met zijn zeis aan zijn voeten. De andere figuurtjes zijn kleine rozetjes, soms met een piepklein wit zwaantje erop, kleine bruin-witte ooievaars, een bruin-wit eendenkopje, een los wit zwaantje en een stukje van een wit strikje; allemaal van glas. Ze zijn gevonden tijdens een opgraving op het Lieve Vrouwekerkhof in 1986, boven en tussen graven uit de 17de en 18de eeuw.

De ooievaars hebben pennetjes in hun buik, de meeste rozetjes hebben resten van pennetjes. De vogels zullen dus waarschijnlijk op de rozetjes hebben gestaan. Dat deze figuurtjes bij elkaar gehoord hebben, lijkt zeer aannemelijk. Maar wat is het geweest? Dat is tot op de dag van vandaag nog steeds een raadsel.

Tableau?

Zou het om delen van een tableau gaan? Dat soort tableaus bestonden uit een basis van hout of papier-maché, waarop glazen figuurtjes bevestigd werden, samen met bosschages van metaal en schelpjes en zo. In hetzelfde opgravingsvlak zijn kleine metalen fragmenten gevonden, waaronder een boompje. Het zou dus heel goed kunnen. Rijkere mensen hadden zo’n tableau thuis staan, als decoratie. Eenvoudigere versies dienden als souvenir.

Bruidstooi?

Maar, het kan ook zijn dat we hier te maken met onderdelen van een bruidskroontje. Zo’n kroontje had een basis van ijzerdraad, dat versierd werd met zilver-, koper- of gouddraad, met lovertjes én met glazen figuurtjes. Met een mooi lint werd het onder de kin van de bruid vastgeknoopt. De minuscule vogeltjes passen prima in het beeld van een bruidstooi, maar Magere Hein…?

Speculaties

De voorwerpjes zijn boven en tussen graven uit de 17de en 18de eeuw gevonden. Uit de vindplaats valt niet op te maken of deze voorwerpjes op of in een grafkist gestaan hebben. Of hoorden ze misschien wel tot het kerkinterieur? Het raadsel van onze glazen figuurtjes is, kortom, nog steeds niet opgelost.

vrijdag 24 januari 2025

Voor een uitverkochte zaal

AmersfoortGezien schenk aandacht aan de lezing over Huis Cohen door onze eigen stadsarcheoloog (en bouwhistoricus) Timo d'Hollosy

maandag 20 januari 2025

Archief Eemland schrijft erover: de Ontplofbare Oorlogsresten-Bodembelastingkaart met daarop aangegeven waar er een risico op ontplofbare oorlogsresten is (link).
Ja, wij vinden ook wel eens ongesprongen oorlogsresten. Zoals deze, een paar jaar geleden: een 7,5 cm luchtdoelgranaat.



Drukwerk

De cover is klaar! Dit kan naar de drukker!



De Driesluizenbrug

1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIEDe AWN, de Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie, doet al vele tientallen jaren archeologisch onderzoek. En de vrijwilligers van de AWN waren en zijn nog steeds betrokken bij het werk van de stadsarcheologen. Deze vrijwilligers zijn uiterst professioneel en zeer deskundig in hun vakgebied. Een mooi voorbeeld is het werk dat de AWN gedaan heeft bij de aanleg van de brug in de Bunschoterstraat over de Eem.

Tip: klik op de foto van het krantenartikel om het te lezen.



vrijdag 17 januari 2025

2025: jaar van de Nederlandse archeologie


Het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden heeft 2025 uitgeroepen tot het Jaar van de Nederlandse Archeologie. Gedurende het hele jaar zijn er door het hele land evenementen en bijeenkomsten in het teken van archeologie of erfgoed. 

Iedereen is uitgenodigd om aan te sluiten bij het Jaar van de Archeologie. Of je nu professioneel werkzaam bent in het vak, als amateur actief bent, commercieel betrokken bent, of deel uitmaakt van een vereniging: alle archeologisch gerelateerde instellingen kunnen deelnemen. 

WIJ.DOEN.MEE!