De specialist bouwkeramiek

1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE

Zoals je van gebakken klei potten, pannen, bekers en wat dies meer zij kunt maken, zo kun je er ook bouwkeramiek van maken. Bij bouwkeramiek gaat het vooral om dakpannen, bakstenen en tegels, maar ook om pleisterwerk of haardstenen met afbeeldingen erop. Denk maar aan bakstenen, tegels en dakpannen. We bewaren in ons depot ongeveer 26.000 vondsten bouwkeramiek.

 

Het oudste bouwmateriaal dat wij kennen is het 'huttenleem'. Dat is het leem waar de eerste boeren (rond 5300 jaar v. Chr.) de wanden van hun huizen mee afsmeren. Ze gebruiken er klei uit de directe omgeving voor, vermengen het met zand, vormen het eventueel, maar bakken het niet. Het bakken van klei/aarde om goede bouwmaterialen te kunnen maken ontstaat in het Midden Oosten. Via de Grieken en de Romeinen verspreidt het zich over Europa. De Romeinen zijn zelf weer de uitvinders van cement en beton. Als het West-Romeinse Rijk valt, verdwijnt de baksteen hier lange tijd uit beeld. Pas in de 11de/12de eeuw wordt hij opnieuw uitgevonden als kloostermop, voor de bouw van kloosters, kerken en kastelen. Huizen blijven over het algemeen nog lang van hout. Pas halverwege de 17de eeuw worden huizen langzaam maar zeker helemaal van steen. De stadsmuur in Amersfoort (de eerste dateert uit de 13de eeuw) is wel van baksteen.

Open Monumentendagen 2024 groot succes

Druk druk druk... Afgelopen weekend trok de 38ste editie van de Open Monumentendag landelijk naar schatting zo'n 1,75 miljoen bezoekers. Een deel daarvan kwam bij het Centrum voor Archeologie kijken. We hebben meer dan 1250 bezoekers mogen ontvangen en dat betekent meer dan twee bezoekers per minuut. Hard werken, maar wel erg gezellig! Volgend jaar weer?!

Rij wachtenden bij de Koppelpoort, al voordat deze open ging.

(foto: R. van Denderen)

Wat van ver komt

1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE

Al in de Steentijd vond er handel en uitwisseling plaats, vaak al over grote afstanden. En in de loop van de geschiedenis is de wereld alleen maar groter geworden. In onze expositieruimte laten we in een van de vitrines voorwerpen zien die in de Amersfoortse bodem gevonden zijn, maar van buiten onze huidige landsgrenzenkomen. Het laat zien dat internationale handel echt geen nieuw verschijnsel is. 

Verder lezen? Klik hier.

https://archeologischcentrum.nl/portfolio/wat-van-ver-komt/

Je kan onze expositieruimte op woensdag- en vrijdagmiddag bezoeken van 14:00 - 16:30 uur.

Glas

1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE

In onze expositieruimte kan je in een van de vitrines een klein deel van onze glazen voorwerpen bewonderen. De oudste glasvondsten in onze regio zijn armbandjes uit de periode 50 v. Chr. - 50 na Chr. Ook uit de Vroege Middeleeuwen kennen we veel mooie glasvondsten, vooral uit grafcontexten. Vanaf de Late Middeleeuwen wordt glas steeds vaker gebruikt. Vooral als drinkgerei, maar ook als verpakkingsmiddel (flessen) en als vensterglas. Een paar bijzondere vondsten zijn de Kometenbeker (uit 1600-1650) en het Borstglas (1600-180).

Verder lezen? Download dan de informatiebladen van de armbandjes, de kometenbeker of het borstglas.

https://drive.google.com/file/d/1yTIbqjiJ2ZCkuC-3ef3BvXXD_JXbdlls/view?usp=sharing

https://drive.google.com/file/d/1l3Z_8YvVggIAbbP2J_NjVyVT-QJpT_B6/view?usp=drive_link

https://drive.google.com/file/d/1I0mtmEXMtSrxRjQMsYpbskSVz0I4MhB3/view?usp=drive_link

Je kan onze expositieruimte op woensdag- en vrijdagmiddag bezoeken van 14:00 - 16:30 uur.

Open monumentendagen 2024

Op zaterdag 14 en zondag 15 september zijn de jaarlijks Open monumentendagen. Ook het Centrum voor Archeologie Amersfoort opent haar deuren deze dag voor geïnteresseerden. Wij zijn op zaterdag 14 september geopend van 10:00-17:00 en op zondag 15 september van 12:00-17:00. Hopelijk zien we u dan aan de Westsingel 46 in Amersfoort.

Opgraving Wieken-Vinkenhoef en Bloeidaal

1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE

Bij de aanleg van bedrijventerrein Wieken-Vinkenhoef en het natuurgebied Bloeidaal zijn tientallen opgravingen verricht. Er zijn sporen van minstens 34 boerderijen opgegraven. Het gaat steeds om woon-stalhuis-boerderijen en gemengde bedrijven. De bijbehorende erven hebben we ook goed kunnen bekijken. Elk erf had bijgebouwen, spiekers en verschillende soorten kuilen. In die kuilen werden voorraden bewaard of er werd afval in gegooid. Sommige waren bedoeld om water in op te vangen. We hebben in totaal 200 bijgebouwen opgegraven!

Verspreid over de 34 erven lag veel aardewerk. Dat aardwerk werd hier gemaakt. Bijzonder zijn fragmenten van enkele glazen armbandjes: in die tijd een luxeproduct. Het glas is ingevoerd uit Zwitserland of gebieden langs de Rijn. De armbanden zijn waarschijnlijk in de buurt van Nijmegen of in Duitsland gemaakt.

Omdat we spinklosjes voor het spinnen van wol hebben gevonden, weten we dat ze ook schapen en/of geiten hadden. Verkoold graan wijst op de verbouw van tarwe en gerst.

 

De oudste boerderijen zijn ongeveer 2500 jaar geleden gebouwd. In de loop van de tijd werden de boerderijen op steeds hoger gelegen delen van het landschap gebouwd. Waarschijnlijk moesten de boeren zich aan de stijgende waterstanden aanpassen en zochten ze de drogere plekken op. Ongeveer 500 jaar later worden ook de hoogste gebieden te nat en verlaat de mensen het gebied.

Technisch weertje hoor...

Gisteren zijn we begonnen met het graven van sleuven in Vathorst, op zoek naar een (van oorsprong) middeleeuwse boerderij! Wordt hopelijk vervolgd...

Het ei

1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE

Archeologische vondsten bestaan heel vaak uit weggegooid afval. Complete en puntgave voorwerpen vinden is vrij uitzonderlijk. Maar uit een 17de-eeuwse beerput op de Hof kwam, tussen de beer en het huishoudelijk afval, wel iets heel bijzonders tevoorschijn: een compleet en intact ei! Hoe overleeft een ei al die eeuwen, zou je denken. Het antwoord zit hem in de beer zelf. De beer (poep) heeft voor een zachte en beschermende bedding gezorgd, waardoor het ei ook later niet beschadigd is geraakt door harde voorwerpen, zelfs niet bij het opgraven! Dat het ei intact is weggegooid is op zich al opmerkelijk. Wellicht was het ei niet meer eetbaar. Of het ei gekookt is geweest of rauw is weggegooid valt niet te achterhalen. Er zit ook niets eetbaars meer in: de hele vulling is weggerot.

Verder lezen? Download het artikel van Timo d’Hollosy in het boek ‘Gespaard verleden‘: https://archeologischcentrum.nl/portfolio/eitje/

Onderaan of bovenin?

Als archeoloog wil ik meteen onder de vloer kijken, maar als bouwhistoricus ga ik liefst meteen naar het dak. Vandaag ben ik allebei.... Begin ik nu dan onderaan... of bovenin?

Onder de vloer	Onder het dak

De houtspecialist

1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE

Steentijd, bronstijd en ijzertijd, maar een houttijd? Nee, die kennen we niet. Toch is hout één van de oudste materialen waarmee de mens gewerkt heeft en tot op de dag van vandaag nog steeds werkt. En dat niet alleen: het is verreweg het meest gebruikte.

Hout wordt voor van alles en nog wat gebruikt. Het is bijvoorbeeld het bouwmateriaal voor de skeletten van prehistorische boerderijen en voor middeleeuwse huizen. De mensen maken er allerhande gebruiksvoorwerpen en gereedschap van, zoals speelgoed, biervaten en karrewielen. En het is natuurlijk een belangrijke brandstof. De oudste houten vondst die wij hier hebben is een plank van eikenhout uit de IJzertijd, ongeveer 2500 jaar oud. Het is een onderdeel van een waterput geweest.

Hout is een organisch materiaal, dat in de bodem gemakkelijk vergaat. Ligt het in een natte, afgesloten en zuurstofarme omgeving, zoals een waterput, dan blijft het vaak goed bewaard. Maar veel vaker blijft er niets anders over dan verkleuringen in de bodem, zoals de paalsporen van prehistorische of middeleeuwse boerderijen. Als het hout er nog is, kan de houtspecialist onderzoek doen. Zoals wij een boek lezen, lezen zij het hout: welke gebruikssporen zie je, wat voor hout is het, waar komt het vandaan, wanneer is de boom gekapt en hoe oud was die boom toen?

Verder lezen? Klik hier: https://archeologischcentrum.nl/portfolio/hout/