LICHT IN DE DUISTERNIS

De dagen worden steeds korter, dus we doen sneller de lampen thuis aan. Dit deed ons denken aan een vondst: een olielampje. Want hoe verlichtten mensen hun huizen vroeger?

Tijdens de opgraving aan de Breestraat in 1984 is een olielampje uit de periode 1500-1750 gevonden. Samen met kaarsen en haardvuren, was dit voor een lange tijd dé bron van verlichting binnenshuis.

De olielampjes werden meegenomen door de Romeinen naar Nederland. Deze werden gevuld met olijfolie. Na de val van het Romeinse Rijk verdwenen de olielampjes als lichtbron. De olijfolie moest geïmporteerd worden en de lijnzaadolie die hier gemaakt werd, was te duur en minder goed bruikbaar als brandstof. Kaarsen werden de norm. Pas gedurende de 12e/13e eeuw zullen de lampjes terugkeren. Men vulde deze met vet, raap- en toch ook lijnzaadolie. Vanaf de 14e eeuw nam het gebruik sterk toe. 

Olielampjes met 1 oor, zoals dit olielampje, waren bedoeld als wandlampje. Het onderste bakje was aan de achterkant afgeplat. Het oor hing aan een spijker en de afgeplatte achterkant tegen de muur. Deze vorm is typisch voor de periode van 1500-1750. Bij alle soorten olielampjes deden vodden dienst als lont. 

Meer weten of het olielampje in het echt bekijken? Kom langs op de open middagen! We zijn open op woensdag- en vrijdagmiddagen tussen 14:00u en 16:30u. 

VONDST VAN DE MAAND NOVEMBER - ROMEINS KRUIKJE

In deze editie van Vondst van de Maand is dit Romeins kruikje de vondst die een maand lang in het spotlicht staat. Het kruikje dateert uit 130-200 na Chr., oftewel de Midden Romeinse Tijd. Het kruikje is gemaakt van gladwandig aardewerk.

In 1906 stuitte boer Kok met zijn schop op het kruikje toen hij op zijn land aan het werk was. Door de schopsteek viel het kruikje in grote scherven uiteen. Het zag er oud uit, dus ging meneer Kok ermee naar museum Flehite. De conservator vond het interessant en liet het voorwerp restaureren en in de collectie opnemen. Bijna 120 jaar later is het als Vondst van de Maand te bewonderen in het Centrum voor Archeologie. 

Kom de Vondst van de Maand bekijken op de open middagen op woensdag- en vrijdagmiddagen tussen 14:00u en 16:30u. 

HERINRICHTING EXPO - UPDATE

We zijn inmiddels al een paar weken bezig met de herinrichting van de expo-ruimte en er is al veel veranderd! Elke woensdagochtend zijn we er met een team van 4 mee bezig. Er zijn thema's verplaatst, weggehaald en er zijn nieuwe thema's bijgekomen. Ook zijn er thema's uitgebreid, zoals het thema Tweede Wereldoorlog. Er is nu een algemene plank met WO2 vondsten en een speciale plank met vondsten uit Kamp Amersfoort. In het kort staat het verhaal van Kamp Amersfoort er nu ook bij. Hiernaast zijn we o.a. bezig met nieuwe vondstkaartjes te maken, nieuwe teksten bij de vondsten en thema's, en nog veel meer! 

We blijven natuurlijk wel elke woensdag- en vrijdagmiddagen de open middagen organiseren. Jullie zijn van harte welkom om een kijkje te nemen bij de Amersfoortse stadsarcheologen! Openingstijden: 14:00u - 16:30u. 

MYSTERIEUZE HEKSENFLES

Bij de afbraak van een pand achter de Elleboogkerk is tussen de funderingen een complete Baardmankruik gevonden. Wat doet zo'n gaaf flesje onder een huis?

Baardmankruiken zijn genoemd naar het behaarde gezicht op de hals. In vroeger eeuwen waren ze populair, dit blijkt onder meer uit archeologische vondsten en 17e-eeuwse schilderijen.

Dit Amersfoortse exemplaar is vrijwel identiek aan een Engelse. Deze is op een soortgelijke plek gevonden en was gevuld met urine, menselijk haar, nagels, spijkers en spelden: een typische heksenfles. 

Uit angst voor hekserij probeerde men op allerlei manieren zichzelf te beschermen. Een van de methoden was om een kruik bijvoorbeeld onder de grond, drempel of in de haard te verstoppen. Waarom juist een Baardmankruik? Waarschijnlijk houdt dit verband met de soort magie: het uitbeelden van de te betoveren persoon. De kruik stelt de te betoveren persoon voor, zo wordt de heks als het ware in de fles gelokt en onschadelijk gemaakt met scherpe voorwerpen.

Meet weten of in het echt bewonderen? Kom langs op de open middagen!

NIEUW BEELDSCHERM

Goed nieuws! We hebben een nieuw beeldscherm in de expo-ruimte geïnstalleerd. Hier kunnen we jullie natuurlijk leuke dingen op laten zien als je de expo bezoekt!

We zijn elke woensdag- en vrijdagmiddag open tussen 14:00u en 16:30u. Tot dan!

AFSCHEID THEO

Vandaag hebben we afscheid genomen van onze collega Theo. Hij is de afgelopen 6 jaar als vrijwilliger bij ons werkzaam geweest. Klussen was zijn specialiteit! Zonder hem was er bijvoorbeeld nooit zo'n mooie expo gekomen. Zijn nalatenschap zal nog lang zichtbaar zijn bij Centrum voor Archeologie. Theo, bedankt!

VONDST VAN DE MAAND OKTOBER - SPINKRUIKJE

In 2005 stond archeoloog Milo Verhamme op een proefsleuvenonderzoek in Stoutenburg. Op deze plek werd in 1259 een kasteel gebouwd: een verdedigingswerk (motte) om de grens tussen het Sticht en Gelre te bewaken.

Milo vond in de gedempte grachten dit kleine kruikje van Steengoed. Het bleek een spinkruikje te zijn. Dit had een spinster met een koord om haar hals hangen om gemakkelijk water of kleurstof aan te brengen op de wol tijdens het spinnen. 

Meer weten? Kom langs op de open middagen op woensdag- en vrijdagmiddagen, tussen 14:00u en 16:30u, om het kruikje te bewonderen. Ook kun je hier het volledige verhaal van de opgraving en het kruikje lezen. 

VERBOUWING EXPO

We zijn vorige week begonnen aan de officiële herinrichting van onze expo-ruimte! Er wordt plaats gemaakt voor nieuwe thema's en er komt een vitrine voor een wisselexpositie. Verder houden we de details nog even geheim... Houd onze sociale media in de gaten voor meer updates en wanneer de nieuwe expo helemaal af is! 

FOLKLORE OF ARCHEOLOGIE?

Op het kruispunt van folklore en archeologie is de dondersteen te vinden. Donderstenen (ook donderbeitels of donderbijlen) werden geacht aan de punt van een bliksemflits te zitten. Hoe was het anders te verklaren dat de bliksem een boom kon splijten als er niet een bijl aan te pas kwam? 

Het idee dat bij iedere bliksemflits een scherpe hamer (denk aan de dondergod Thor/Donar) door de lucht vloog, is wijd verspreid over de wereld geweest en van alle tijden. 

De dondersteen uit de collectie van Centrum voor Archeologie is een stenen bijl die gevonden is bij een opgraving in 2007 op een perceel langs de Hogeweg. Het is een puntgave gepolijste stenen bijl gemaakt van kwartsiet. Dit bijl-type stamt ergens uit het Midden- tot Laat-Neolithicum (ca. 5400 tot 4000 jaar geleden). 

Meer weten? Kom langs op woensdag- en vrijdagmiddagen tussen 14:00u en 16:30u.

OPEN MONUMENTENDAGEN 2025

Afgelopen weekend vonden de Open Monumentendagen plaats. Het was een groot succes! Het Archeologisch Centrum heeft meer dan 1100 bezoekers mogen ontvangen. Wij hebben enorm genoten, tot volgend jaar!