Deze week doen de stadsarcheologen een onderzoek aan de Magelhaenstraat (vlakbij het Neptunusplein). In een van de proefsleuven hebben ze een deel van een tabaksschuur blootgelegd. Binnenkort hopen ze de hele schuur en omgeving verder te onderzoeken. Ze troffen in een van de proefsleuven ook de oude Lageweg aan. Hierin waren onderin nog karresporen zichtbaar!
Ook in de jaren vijftig van de vorige eeuw was tabak nog populair, zo blijft uit een van de vondsten . . .
Op een winderige dag in het voorjaar van 1997 werd door de
stadsarcheologen aan de Nieuwlandseweg een vrijwel complete klokbeker gevonden.
Naast de beker bevonden zich ‑op enkele centimeters er vandaan- bijgiften,
zoals een barnstenen hanger, vuurmakers van vuursteen en een vuurstenen
schrabber. Deze vondsten vormde dit de inventaris van een graf uit de late
steentijd (ongeveer 4000 jaar geleden).
In het ‘Historisch Jaarboek voor Amersfoort en omstreken’ staat dit jaar een artikel van Francien Snieder en Erik Drenth over deze vondsten.
Verder lezen? Download dan het informatieblad.
De bodemopbouw op de Trapeziumlocatie is aan de hand van 6 verkennende boringen in kaart gebracht. Hieruit bleek dat een deel van het plangebied diep verstoord is. Maar ook dat er delen zijn, waar de E- en B-horizont en/of top van de C-horizont nog intact zijn. Er dient is nader archeologisch onderzoek nodig naar de aan- of afwezigheid van resten uit de Steentijd. Het terrein aan de Gaslaan kon (nog) niet onderzocht worden. Verder lezen? Download CAR-rapport 125.
Er zijn plannen om op een terrein ten zuiden van Frits de Zwerver vijftien grondgebonden woningen en zestien tiny houses te bouwen. Aan de hand van de verkennende boringen is vastgesteld dat midden in het onderzoeksgebied een kleine dekzandrug van circa 25 à 30 m breed ligt. De top hiervan ligt tussen circa 1,0 en 1,15 m - NAP. Hierin is een podzolbodem aangetroffen. Ten westen en oosten ligt een lager gelegen vlakte van verspoeld dekzand, op circa 1,5 m - NAP. De monsters, die tijdens de karterende fase van de podzol zijn genomen, bleken geen archeologische indicatoren te bevatten. Er hoeft daarom geen aanvullend archeologisch onderzoek hoeft plaats te vinden. Verder lezen? Download dan het rapport.
De stadarcheologen hebben in 2020 een grote opgraving uitgevoerd aan de Energieweg in Amersfoort. Het rapport is nu verschenen.
Hier zijn de resten van twee Middeleeuws erven aangetroffen, die tussen 1250 en 1400 (13de en 14de eeuw) dateren. Uit de 17de-18de eeuw zijn resten gevonden, die tot de tabakscultuur worden gerekend en uit de 20ste eeuw zijn er vondsten gedaan die uit de periode van de Tweede Wereldoorlog. Een van de twee erven dateert uit de 13de eeuw. Een groot gedeelte van dit erf, inclusief de vrijwel volledige boerderijplattegrond, is in 2012 en in 2021 reeds opgegraven. Met dit onderzoek is het zuidelijk gedeelte van het erf onderzocht.
Het erf uit de 13de eeuw werd gemarkeerd door twee erfgreppels. In de erfgreppels is een fasering herkend, die aantoont dat het erf is vergroot. Deze fasering en vergroting is ook zichtbaar in de aangetroffen boerderijplattegrond. De resultaten van dit onderzoek maken ook duidelijk dat de sporen van de boerderijplattegrond die in 2012 is aangetroffen, niet de plattegrond van één, maar de sporen van twee boerderijen betreft. De oudste boerderij was de kleinste van de twee, ongeveer 14 meter lang, terwijl de boerderij uit de tweede fase bijna 25 meter lang was.
De Vondst van de Maand is dit keer een simpele ronde deksel van aardewerk. Een deksel dat werd gebruikt om het gat in het secreet af te sluiten. Het is daarmee een voorloper van de WC-deksel. De deksel is gevonden bij de opgraving van de buitenplaats Kouwenhoven in Hoogland.
Dit deksel heeft, gezien zijn simpele voorkomen, vermoedelijk op een secreet gelegen dat bestemd was voor het personeel. Achter het buitenhuis zijn de restanten van dit secreet aangetroffen. Het secreet loosde direct op een van de grachten die rondom het huis liep.
Oktober is de ‘Maand van de geschiedenis’. Dit jaar is het thema ‘Wat een ramp!’. De stadsarcheologen komen bij hun opgravingen regelmatig sporen van rampen tegen. Vanwege de herfstvakantie nu al de laatste aflevering: de opgraving na de grote brand in de Elleboogkerk.
In de herfst van 2007 brak een grote brand uit in de Elleboogkerk aan de Langegracht te Amersfoort, met daarin het Armando Museum. De tentoonstelling die op dat moment was ondergebracht in het museum is voor een groot deel verloren gegaan. Ook aan het gebouw, een neoclassicistische hallenkerk, was de schade groot. Na het blussen van de brand en het ruimen van het puin, stonden alleen de buitenmuren en - gedeeltelijk - de kerktoren nog overeind. Het dak en interieur zijn bijna volledig verloren gegaan.
Tijdens de opgraving deden de stadsarcheologen twee grote verassingen. De eerste is dat de Elleboogkerk ooit een crypte heeft gehad: een ondergronds gewelf met banken en kaarsennissen. De tweede verrassing was dat de crypte vol gestort is met de ornamenten van het koor, die bij de uitbreiding van de kerk in de 19de eeuw daar terecht zijn gekomen.
Maar ook van de periode voordat hier een kerk stond, zijn de stadsarcheologen resten tegengekomen. In de 14de tot en met de 18de eeuw hebben hier bakstenen woonhuizen gestaan. Er was toen dus helemaal geen sprake van een kerkgebouw. De huizen waren gericht op de Langegracht; aan de kant van de Breestraat bevonden zich de achtertuinen. Voordat hier uit baksteen opgetrokken huizen stonden, werd het terrein ook al bewoond. De bewoning gaat terug tot de 12de eeuw. Uit deze periode hebben we onder andere een waterput en leemvloeren gevonden. Deze hoorden bij houten huizen, maar het hout heeft de tand des tijds helaas niet overleefd.
Verder lezen? Download hier het rapport van de opgraving.
Oktober is de ‘Maand van de geschiedenis’. Dit jaar is het thema ‘Wat een ramp!’. De stadsarcheologen komen bij hun opgravingen regelmatig sporen van rampen tegen. Deze week twee overstromingen bij de Herenstraat.
Verder lezen? Download hier het verslag van de opgravingen: Herenstraat en Ondergrondse afvalcontainers.
Afgelopen maandag hebben we een aantal proefsleuven aangelegd op het perceel van het voormalig Militair Hospitaal aan de Hogeweg. We hebben hier in april ook al onderzoek gedaan, maar konden toen nog niet overal op het terrein terecht. Met de sleuven die afgelopen mandag zijn aangelegd is het onderzoek afgerond. Helaas zijn er geen vondsten of sporen aangetroffen, die tot een vervolg onderzoek leiden. Volgende keer beter!
Oktober is de ‘Maand van de geschiedenis’. Dit jaar is het thema ‘Wat een ramp!’ De stadsarcheologen komen bij hun opgravingen regelmatig sporen van rampen tegen. Deze week de vondst van een skelet bij de Rochuskapel, de pest en de reconstructie van Aagje.
Wie nieuwsgierig is naar het Amersfoortse verleden, kan niet om Aagje heen. Aagje zit voor het raam bij het Centrum voor Archeologie aan de Westsingel. Ze is niet zomaar een pop, ze is een hele accurate reconstructie van iemand die echt heeft geleefd. Aagjes verhaal gaat terug tot de 17e eeuw.
In 2002 hebben de stadsarcheologen de resten van 40 slachtoffers van de pest opgegraven bij het voormalige Pesthuis naast de Sint Rochuskapel aan de Coninckstraat. In Amersfoort woedde van 1635 tot 1637 een vreselijke pestepidemie. In veel steden stierf een op de tien inwoners, soms zelfs een op de drie. Een van de opgegraven skeletten was een vrouw van ongeveer 27 jaar oud. Haar skelet liet zien dat ze een jeugd vol ziekte en ongemak heeft gehad. Ze leed aan bloedarmoede, vitaminetekort en een longziekte. Ook had ze een slecht gebit. Maar dat was niet het ergste. Omdat ze op het Pestlijderskerkhof is begraven nemen wij aan dat Aagje aan de pest is doodgegaan, al kun je dat aan het skelet niet zien. Aagje had een bijzonder voorwerp in haar graf: een gebogen strip van koper die achterop haar schedel zat. Het was een oorijzer, waarmee vrouwen hun kapjes op hun hoofd vastmaakten. Dit oorijzer was rond 1640 in de mode.
Bijna vier eeuwen na haar dood is het gezicht van Aagje gereconstrueerd. Van de oorspronkelijke schedel is eerst een 3D-scan gemaakt. Hiervan is weer een 3D-print gemaakt, die de basis vormde voor de reconstructie. Alle mensen hebben unieke schedels, en daardoor verschillende gezichten. Maar er zijn ook overeenkomsten. Het is bijvoorbeeld bekend hoe dik de laag spieren, vet en huid op bepaalde plekken op de schedel is. En we weten ook hoe de schedel de vorm van de neus en de breedte van de mond bepaalt. Omdat er aan het oorijzer nog een paar haren bewaard zijn gebleven, weten wij dat Aagje blond haar had.
