Boren en de Bodem: deel 2

Het vorige scheplogje over Boren en de bodem toonde hoe archeologen de bodem proberen te lezen met een handboor. Er zijn echter ook andere, luiere manieren om bodemboringen uit te voeren. Met de avegaarboor kan bijvoorbeeld sneller, dieper en meer grond (op)geboord worden. De avegaar, een grote schroefboor, wordt geplaatst in een machine die ook de aandrijving en richting van de boor regelt. De avegaar schroeft zichzelf de bodem in. Zodra de avegaar op de gewenste diepte is, kan deze weer omhoog getrokken worden. In de boor is vervolgens het bodemprofiel zichtbaar. De boor kan gebruikt worden voor het boren op grotere dieptes, en wanneer grote grondmonsters genomen moeten worden.

Tijdens een project in Bunschoten wordt op een diepte van ongeveer drie meter onder het maaiveld gekeken of er een intacte prehistorische bodem aanwezig is. In de Prehistorie lag het loopniveau waar mensen op leefden een stuk lager dan het nu ligt. Er is in de loop der eeuwen een dik pakket veen en klein overheen gegroeid en gespoeld. De avegaarboor dringt makkelijk door dit dikke pakket heen. Zodra de boor bij het archeologisch interessante niveau aankomt, het dekzand, wordt de boor weer omhoog gehaald. Vervolgens wordt het dekzand bemonsterd. De monsters worden gezeefd om te kijken of er bijvoorbeeld vuursteen in zit. Dit zou namelijk kunnen wijzen op de aanwezigheid van prehistorische jagers-verzamelaars in het gebied. Enige nadeel van deze luie methode: het is een stuk lastiger om warm te blijven in deze koude wintermaanden.

Vernieuwde Scheplog-vitrine

Onze Scheplog-vitrine zal de komende weken in het teken staan van devotie.
Het katholieke geloof kent diverse uitgebreide devoties (heiligenverering). In de late Middeleeuwen had iedereen die het zich maar even kon veroorloven een kruisbeeld of heiligenbeeld in huis. In Amersfoort zijn bij opgravingen, behalve een mal met de beeltenis van Maria en kind, pijpaarden beeldjes gevonden van een zegenende Christus en van de heiligen: Barbara (met een toren als attribuut) en Catharina (met een rad als attribuut). Ook zijn er 4 benen kralen van een 14e eeuwse rozenkrans teruggevonden. De rozenkrans is een devotie ter ere van de maagd Maria. In de 19e en 20ste eeuw kwamen devotiebeelden in gips in groten getale op de markt; deze werden massaal verspreid. In Amersfoort is eveneens een dergelijk type devotiebeeld (Maria) gevonden. Dat Maria bij uitstek in Amersfoort tot de verbeelding spreekt hangt samen met het Maria wonder. En dit hangt weer samen met de komst van een meisje (Geertgen Arents) uit Nijkerk naar Amersfoort, teneinde in te treden in het toenmalige Agnietenklooster aan de Herenstraat (1444).
Vanaf a.s. woensdag allemaal te zien in ons Centrum aan de Langegracht 11.

Openingstijden: woensdagmiddag van 14.00 uur tot 16.30 uur.

Basisschool bezoekje

Vorige week heeft één van onze archeologen een Amersfoortse basisschool bezocht om iets over archeologie te vertellen. De kinderen waren erg enthousiast en zaten vol (goede!) vragen. Twee kisten vol met echte vondsten kwamen erg van pas bij het beantwoorden van de vragen. Een aantal voorwerpen mocht doorgegeven worden, wat bij de pispot tot de nodige hilariteit leidde. Gelukkig stinkt de pot niet meer……alhoewel niet iedereen het daar over eens was…

Boren en de bodem

Boren en de bodem:  Beter boor je als een inboorling, behoorlijk bekwaam de bodem in.

Hoe ziet de bodem er uit? Dat is een vraag die een archeoloog vaak stelt. Tijdens opgravingen, maar ook voorafgaand aan een opgraving, zetten we soms grondboringen om te zien hoe de bodem is opgebouwd. Ook kan door deze boringen duidelijk worden of de natuurlijke bodem nog aanwezig is, of dat deze is verstoord.

Hiervoor gebruiken we een boor.  Maar wat is boor precies? Boor is een is een scheikundig element met symbool B en atoomnummer 5. Het is een zwart metalloïde….Oh wacht…

Archeologen gebruiken een over het algemeen een andere boor, namelijk een handboor. Dit is en boor die bestaat uit twee metalen delen met een schroefvormig uiteinde. Deze boor wordt met de hand de grond in gedraaid. Met deze draaibeweging wordt het uiteinde gevuld met grond. Dit halen we omhoog en van deze omhoog gebrachte grond maken we een colonne, ook wel een boorstaafje genoemd. Hiermee kunnen we tot op grote diepte een beeld krijgen van de bodem.

Veiligheid bovenal

Archeologen als Bedrijfshulpverleners aan de slag. Donderdag 31 oktober had de Archeologische dienst  BHV herhaalcursus. Oefenen met reanimeren, verbandjes aanleggen, en beginnende brandjes blussen.
Van onze instructeur van Crisicom goeie en bruikbare tips ontvangen;. ook voor op de opgraving.

plaatsing Afvalcontainers Langestraat

De laatste ondergrondse afvalcontainers worden alweer geplaatst in de Langestraat. Tijdens deze werkzaamheden kijken onze archeologen mee; op zoek naar meer informatie over de knuppelweg. Bij een vorige opgraving in de Langestraat werd een stuk van een knuppelweg gevonden. Deze bijzonder interessante vondst geeft aanleiding om te kijken of er bij deze graafwerkzaamheden nog meer informatie verzameld kan worden over de knuppelweg.

De Schammer opgravingen

De Schammer, vlakbij de oude kern van Stoutenburg in Leusden, heeft de afgelopen jaren een flinke verandering ondergaan. Er ligt nu een hockeycomplex, er zijn  wandel- en fietspaden aangelegd en er is meer ruimte voor water gecreëerd. Voordat deze ingrijpende plannen gerealiseerd konden worden, heeft het Centrum voor Archeologie er tussen 2007 en 2010 verscheidene archeologische onderzoeken uitgevoerd. Uit een voorafgaand bureauonderzoek was namelijk gebleken dat op deze locatie veel archeologische resten in de bodem konden zitten. Meteen nadat archeologen waren begonnen met het graven van lange smalle sleuven, bleek al dat die boordevol zaten met archeologische sporen. Vervolgens werden grote delen tussen die sleuven, waar de archeologische sporen zaten, helemaal opgegraven.

Verspreid over het opgravingsterrein zijn sporen aangetroffen die getuigen van bewoning uit de Steentijd, Bronstijd, IJzertijd, Late Middeleeuwen en Nieuwe Tijd (zie tijdlijn hiernaast). De sporen van palen, greppels, sloten, water- en afvalkuilen die de archeologen hebben aangetroffen behoorden aan ten minste 10 boerenerven, die zelf weer bestonden uit boerderijen en bijgebouwen. Na afloop van het archeologisch onderzoek zijn alle vondsten gewassen, bestudeerd en gedocumenteerd. Tezamen met alle gevonden sporen vertellen zij het tot nu toe onbekende verhaal van ruim 4000 jaar Schammer!

Om dit verhaal met het publiek te delen is er nu een kleine expositie over de opgraving in de Schammer gemaakt. In de ontvangstruimte van het Gemeentehuis Leusden is tot medio januari 2014 een selectie van de meest bijzondere archeologische vondsten van de Schammer te zien. Het Gemeentehuis Leusden is gevestigd op ’t Erf 1, te Leusden. De openingstijden zijn maandag tot en met vrijdag van 9:00 tot 17:00; op woensdag ook van 9:00 tot 20:00 uur.

De open dag op De Schammer werd goed bezocht.

Maand van de Geschiedenis

Deze maand staat onze Scheplog-vitrine in het teken van het thema Vorst & Volk. Het thema gaat niet alleen over het Koninkrijk der Nederlanden en de Oranjes, maar ook over andere vorsten en leiders die Nederland heeft gekend.
Aan de hand van rijk versierde vondsten hopen wij de bezoekers over de geschiedenis hiervan op een toegankelijke manier te informeren.

Open middag: iedere woensdag van 14.00 uur  - 16.00 uur.
Van harte Welkom!

Aanleg riool Achterveld archeologisch begeleid

De afgelopen dagen heeft het centrum voor archeologie de aanleg van een riool in Achterveld begeleid. Het riool werd twee a drie meter onder het maaiveld geplaatst, en bij de aanleg zouden eventuele archeologische resten kunnen beschadigen of  geheel verloren kunnen raken. Bovendien kwam het riool in een dekzandrug  te liggen. Een dekzandrug is een van nature hoger gelegen zandkopje. Dit zand is in de vorige IJstijd (70.000-10.000 jaar geleden) door poolwinden hier terecht gekomen, en ligt als een soort deken over het land heen (vandaar de naam dekzand).  In de prehistorie waren dergelijke hoge en droge plekken een geliefde plek voor bewoning. Al met al meer dan genoeg reden voor een archeologische begeleiding.

Vooralsnog leverde het de archeologische begeleiding geen sporen op, en drijven de drollen in Achterveld binnenkort tussen de 70.000 - 10.000 jaar oude zandkorrels alvorens ze de rioolzuiveringsinstallatie bereiken. 

Kijkers bij de Schans

Onze archeologen die sinds maandag een opgraving hebben bij de schans - zie bericht van gisteren - hebben veel kijkerspubliek.....