Lees hier over de dagelijkse avonturen van de Amersfoortse archeologen;
verhalen over opgravingen, vondsten, onderzoeken en ontdekkingen,
niet alleen groot maar ook klein nieuws.
Bij archeologisch onderzoek aan de Lageweg zijn resten van twee tabaksschuren gevonden. Deze werden gebruikt om tabaksbladeren in te drogen. Van de schuren is boven de grond helaas weinig bewaard gebleven, maar de funderingen waren nog goed zichtbaar. Hierdoor kon worden vastgesteld dat de schuren 9 meter breed en minimaal 23 en 39 meter lang waren. Ze waren niet tegelijk in gebruik; de oostelijke schuur was ouder en werd in de 19e eeuw gesloopt, waarna er een nieuwe schuur iets westelijker werd gebouwd. De oude schuur stond maximaal 50 jaar en de nieuwe schuur maximaal 30 jaar.
Bij de opgraving in 1986 zijn de fundamenten van de Lieve
Vrouwekerk en de nog oudere kapel teruggevonden. Bij de nieuwe inrichting van
het plein zijn de contouren van de kerk in de bestrating opgenomen. De kerk
blijkt schuin op de toren te hebben gestaan. De oude kapel en kerk zijn namelijk
precies haaks op de Lieve Vrouwestraat gericht. De toren bij de nieuwe kerk kon
niet in de schuine lijn van de kerk worden gebouwd. De toren heeft namelijk
dezelfde richting als de hier lopende stadsmuur en gracht. In en rond de kerk
werden mensen begraven. In de kerk zijn rond de 90 graven gevonden. En rond de
kerk lagen honderden graven. En dan is eigenlijk nog maar een klein deel van
het hele plein opgegraven!
De kerk werd na de reformatie niet meer gebruikt voor de
eredienst. In 1787 zat Stadhouder Willem V met zijn troepen in de stad en werd
de kerk gebruikt voor de opslag van onder andere munitie. De soldaten vulden
hier ook bommen en granaten. Daarbij ging iets mis, waardoor er een grote
ontploffing was. Het dak van de kerk stortte in en het interieur werd grotendeels
verwoest. Een enorme ramp! De laatste resten van de ruïne werden pas in 1845
opgeruimd. Bij de opgraving hebben we meerdere granaatscherven uit die tijd
gevonden. Zouden die van de granaat zijn die de ramp heeft veroorzaakt?
Verder lezen? Download dan het verslag van de opgraving:
De verkoolde eikels op de foto stammen uit de Bronstijd,
rond 1500 v. Chr. Het is slechts een klein gedeelte van de totale vondst: die
is namelijk geschat op zo’n 20.000 stuks. Eikels zijn heel voedzaam. Brood
bakken, bier brouwen, schnaps stoken, koffie maken én de varkens voeren: het
kan allemaal. Maar, voordat wij ze als mensen kunnen eten, moeten ze eerst
geroosterd worden. Bijkomend voordeel is dat je geroosterde eikels beter kunt
pellen, malen en bewaren. De Amersfoortse eikels zijn verbrand en ongepeld. Het
lijkt erop dat er tijdens het roosterproces iets faliekant misgegaan is!
Tip: klik op de foto van het krantenartikel om het te lezen.
Verder lezen? Download het artikel van Francien Snieder in
het boek ‘Gespaard verleden’.
Archeoloog Francien Snieder vertelt er graag over: "Het
komt nogal eens voor dat mensen vragen naar mijn mooiste vondst. Altijd geef ik
dan als antwoord: de Romeinse drinkschaal voor wijn waarin de Germanen
crematieresten hadden begraven.
Het was laat in de middag en het begon al een
beetje te schemeren, toen ik voor die dag de laatste hand legde aan de
opgraving aan de Emiclaerseweg in Hoogland. Nog een klein stukje het vlak
opschaven en tekenen, dan zou het erop zitten voor die dag. Bij het met de
schep schaven van het zandige oppervlak kwam een scherf tevoorschijn. Van een
bloempot, dacht ik. De scherf, glad en roodoranje van kleur, lag heel dicht
onder het oppervlak. Hier had tot voor kort een boer zijn land bewerkt. De
gedachte aan een bloempot was dus niet zo heel vreemd. Maar het was toch wel
een héél glanzende scherf en het idee rees dat het om Romeins, zogenaamd terra
sigillata aardewerk ging. Uiteindelijk bleek het een vrijwel complete kom te
zijn die tot de rand toe gevuld was met verbrand bot."
Romeins aardewerk wordt sporadisch gevonden ten noorden van
de Rijn, de grens van het Romeinse Rijk. Door handel met de inheemse Germaanse
bevolking is de kom, door de Romeinen gebruikt om wijn uit te drinken, hier
terecht gekomen. Het fraaie aardewerk stak af tegen de eenvoudige potten die
men zelf vervaardigde en werd juist daarom gebruikt als urn. De pottenbakker
van de kom kennen we, want zijn naamstempel staat er op: CRICERO. Van hem is
bekend dat hij rond 200 na Christus in Trier werkzaam was.
Francien: "Die dag reed ik met een brede glimlach over
de A1 naar huis in Amsterdam; bijna had ik mijn kind vergeten van de crèche in
Amersfoort te halen."
Verder lezen? Download het artikel van Timo d’Hollosy in het
boek ‘Een maand op zicht’:
In de afgelopen 40 jaar hebben we meer dan 100.000 stukken
aardewerk opgegraven. Meestal zijn het scherven, maar soms zitten er ook min of
meer complete voorwerpen bij.
Bij ons in de regio dateert het oudste aardewerk uit de Late
Steentijd. Het is een urn, gebruikt om de as van een overledene in te bewaren. Later,
rond de IJzertijd, komen er potten, schalen en kommen. Die worden allemaal
gemaakt van klei uit de directe omgeving. In de Middeleeuwen komen daar borden,
drinkbekers van steengoed, potten, grapes (een kookpot op 3 pootjes), kruiken
en vetvangers bij.
Aardewerk vormt voor archeologen een belangrijke bron van
informatie. Want stijl, versiering en techniek veranderen in de loop van de
tijd. Dat helpt bij de datering van het materiaal. En dat is weer belangrijk om
een vindplaats of grondlaag te dateren.
Alle scherven worden gewassen, gesorteerd, geregistreerd en
vervolgens ingedeeld op bakselgroep. Daarbij kijken we naar kleisoort,
productiewijze, herkomst en datering. Dan wordt het puzzelen en proberen we de
scherven, voor zover mogelijk, als voorwerp te identificeren en vast te stellen
hoe het ooit gebruikt is. Met die informatie kunnen we steeds weer een stukje
uit ons verleden reconstrueren. Restaureren doen we, als het even kan, wel. In
passende kleur vullen we de ontbrekende delen op. En altijd zo dat je kunt zien
wat origineel is en wat niet. Eenmaal gerestaureerd kan het voorwerp
tentoongesteld worden. In onze expositieruimte is dan ook heel veel aardewerk
te bewonderen!
Mens en dier hebben al duizendenjaren een band. In de
prehistorie gaat het in eerste instantie om jagen en bejaagd worden. Maar duizenden
jaren geleden begint de mens het dier te temmen: de wolf wordt hond en daarmee
een bondgenoot die helpt bij de jacht. Van lieverlee worden er meer dieren getemd
en aan huis gehouden. Nog niet als huisdier; dat gebeurt vooral vanaf de
Romeinse tijd.
Wat we bij onze opgravingen vinden zijn met name botten en objecten
voor dierverzorging (zoals hoefijzers).
Je kan een deel van onze vondsten op woensdag- en
vrijdagmiddag van 14:00 - 16:30 uur bekijken in onze expositieruimte. Verder
lezen? Klik hier.
Bij onze opgravingen komen we regelmatig ook voorwerpen
tegen waarom dieren zijn afgebeeld, zoals tegels. Een paar bijzondere objecten
zijn de spaarvarkens die we in 1984 hebben gevonden bij de opgraving
Kerkstraat-Muurhuizen. Van deze spaarvarkens maken we zelf replica's die
tijdens de open middagen bij ons te koop zijn.
Afgelopen weekend, tijdens de Nationale Archeologiedagen, hebben we onze nieuwste replica geïntroduceerd: een 14de-eeuwse bierbeker. Het origineel - gemaakt van steengoedaardewerk - is in Amersfoort gevonden en de replica is alleen bij ons op het Archeologisch Centrum te verkrijgen. De bierbeker (waar je natuurlijk ook wat anders uit kan drinken) is vaatwasserbestendig. Speciaal voor ons jubileumjaar doen we er twee archeologenbiertjes bij: De Vondst (tripel) en Aagje Blond, beide gebrouwen door de Amersfoortse bierbrouwerij 't Mirakel.
Bierbeker, De Vondst en Aagje Blond zitten in een handig draagkarton, samen met de archeologische stadwandeling. Voor € 20,- pak je het mee. Cheers!
Zondag 16 juni was het zover. Met een groep van 35 enthousiaste burgers hebben we gezocht naar
vuursteenvindplaatsen uit de steentijd. Ondanks de buien bleef iedereen
fanatiek doorzoeken. Met resultaat! We hebben diverse vuursteenvondsten uit het
laat-paleolithicum aangetroffen.
Een mooi voorbeeld van het actief inzetten van
publiek bij archeologisch onderzoek.
We danken iedereen hartelijk en zien al
uit naar volgend jaar!
Afgelopen weekend vonden de Nationale Archeologiedagen plaats. We hadden een vol programma met een lezingenavond op vrijdag, een openmiddag en twee stadswandelingen op zaterdag en een veldkartering met publiek naar vuursteen vindplaatsen op zondag.
Dank aan iedereen die heeft deelgenomen aan de evenementen en ons centrum heeft bezocht! Hieronder een kleine impressie van de Archeologiedagen:
De Archeologiedagen zijn drie dagen in het jaar waarop een groot publiek kennis kan maken met alle aspecten die de Nederlandse archeologie zo leuk maken. Uiteraard doet het Archeologisch Centrum hieraan mee.
Zoals ieder vrijdagmiddag, ben je ook op vandaag (14 juni) welkom om onze expositieruimte en het restauratieatelier op het Archeologisch Centrum aan de Westsingel 46 te bezoeken. We zijn open van 14:00 tot 16:30 uur. Je bent van harte welkom op de Westsingel 46! En de toegang is gratis!
In onze expositieruimte kan je de vele archeologische vondsten bewonderen die we hebben opgegraven. Op een groot interactief scherm kan je de bewoningsgeschiedenis van onze stad en omgeving ontdekken. Woon je in Amersfoort? Dan hebben we misschien wel in jouw straat onderzoek gedaan. Kom ontdekken wat daar gevonden is. We hebben verder de ‘Vondst van de Maand’. En natuurlijk kan je hier Aagje recht in de ogen kijken en haar verhaal lezen!
In het restauratieatelier kan je zien hoe we nieuwe vondsten verwerken en nader onderzoeken. Tip: er ligt altijd wel een skelet op de onderzoekstafel.
Misschien heb je zelf wel vondsten gedaan en wil je deze aan de archeologen laten zien. En leuker nog: je mag zo veel vragen stellen als je wilt; onze archeologen vertellen graag over hun werk .
Vanavond: Avond van de Amersfoortse Archeologie (VOL)
Op vrijdag 14 juni vindt in de Observant de Avond van de Amersfoortse Archeologie plaats. Je kunt rekenen op een avond vol korte en boeiende lezingen door de Amersfoortse stadsarcheologen en een leuke archeologie-quiz.
Helaas zijn er geen plaatsen meer beschikbaar
ZATERDAG 15 JUNI - Open Dag Archeologisch Centrum
Op zaterdag 15 juni kunt u tussen 12:00 en 17:00 uur het Centrum voor Archeologie bezoeken om de collectie archeologische vondsten te bewonderen en archeologen aan het werk te zien. Of heb je al jaren een vondst thuis liggen en wil je weten wat het is? Of ben je nieuwsgierig naar Aagje? Kom dan deze zaterdag bij ons langs.
Voor vinders van alle leeftijden! ->Speciale activiteiten voor kinderen. Gratis toegang.
ZATERDAG 15 JUNI - Stadswandeling Verborgen landschap – VOL
Deze ongeveer 1,5 uur durende wandeling – onder begeleiding van stadsarcheoloog Maarten van Dijk – laat u zien dat er in de binnenstad nog verrassend veel zichtbaar is van het oude landschap. Daarnaast laat hij locaties zien waar de archeologen de resultaten van opgravingen zichtbaar hebben gemaakt.
Voor deze activiteit zijn helaas geen plaatsen meer beschikbaar
ZATERDAG 15 JUNI - Stadswandeling Graven en Begraven in Amersfoort (VOL)
Stadsarcheoloog Timo d’Hollosy neemt je mee langs verschillende locaties in de binnenstad waar bij opgravingen begraafplaatsen zijn gevonden. Leven en dood blijken in de Middeleeuwen verrassend dicht bij elkaar te hebben gelegen. U hoort wat voor informatie deze onderzoeken hebben opgeleverd en uiteraard ontbreekt de vindplaats van Aagje niet in deze wandeling!
Voor deze activiteit zijn helaas geen plaatsen meer beschikbaar
ZONDAG 16 JUNI - Struinen door de duinen – (VOL)
In de Soesterduinen zijn de afgelopen 50 jaar diverse vondsten gedaan uit de tijd van de jagers en verzamelaars (circa 15.000 – 5.000 jaar geleden). Het gaat met name om voorwerpen en verwerkingsafval van vuursteen. De Soesterduinen zijn mede daarom aangewezen tot Archeologisch Rijksmonument. De toestand van het monument is echter grillig, want het proces van verstuiven gaat door en het landschap verandert daarmee voortdurend. De archeologen van de regio Amersfoort en Soest zijn daarom benieuwd of er door deze verstuivingen nieuwe vondsten en vindplaatsen bloot zijn komen te liggen. We willen daarom een deel van de Soesterduinen gaan onderzoeken om eventuele vondsten in kaart te brengen. Daar hebben we hulp van het publiek bij nodig. Schrijf je in (er is een beperkt aantal plekken beschikbaar) en ga samen met de archeologen op zoek naar sporen van de eerste moderne mensen in onze regio!
Tot slot
Wil je meer weten over de Nationale Archeologiedagen? Bijvoorbeeld over wat er in de rest van Nederland allemaal georganiseerd wordt? Bezoek dan de website: https://www.archeologiedagen.nl/
Iedereen die meer wil weten over eigen vondsten, archeologische opgravingen in en om Amersfoort, of andere archeologische zaken kan iedere woensdag- en vrijdagmiddag langskomen bij het Archeologisch Centrum.
In het pand is naast de expositie van vele voorwerpen uit de Amersfoortse bodem ook een deel van de binnenwerkzaamheden permanent voor het publiek zichtbaar gemaakt: diverse medewerkers van de sectie archeologie zijn bezig met hun restauratie- en conservatiewerkzaamheden.
De werkruimte en de expositieruimte zijn op woensdag- en vrijdagmiddag tussen 14:00 en 16:30 voor publiek geopend.
Wilt u op andere tijden het archeologisch centrum bezoeken, of met een grote groep komen, bel dan van te voren even voor een afspraak.
Archeologisch Centrum Westsingel 46 3811 BB Amersfoort 033-469 5460
Het Centrum voor Archeologie (CAR) van de Gemeente Amersfoort besteedt veel zorg aan het controleren van de informatie op deze website. Toch kan het zijn dat de informatie verouderd of incorrect is. Aan de informatie op Scheplog kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. Alleen de door de gemeente gedrukte mededelingen hebben een officieel karakter.
De gemeente Amersfoort is niet verantwoordelijk voor informatie op internetpagina’s van derden waarnaar op deze site wordt verwezen. Ook neemt de gemeente Amersfoort geen verantwoordelijkheid voor de gevolgen van het gebruik van de aangeboden informatie op deze website.
