vrijdag 22 december 2023

In de kerstvakantie zijn we dicht

Omdat in de kerstvakantie de meeste medewerkers en vrijwilligers vrij nemen, is onze expositieruimte niet te bezoeken. Dat betekent dat de openmiddagen op woensdag en vrijdag tijdens de schoolvakantie niet door gaan. En dat is van 25 december tot en met 7 januari.

We wensen iedereen fijne feestdagen en tot ziens in het nieuwe jaar!


maandag 18 december 2023

Nieuws uit andere media

We komen regelmatig berichten of nieuws tegen die zijdelings met ons werk te maken hebben. Deze keer twee van die berichten. 

In het blad ‘Puur Natuur’ van Natuurmonumenten lazen we het volgende: “IJstijd. In de podcast ‘Zo klonk Nederland’ neemt Vroege Vogels je mee op een tijdreis door de natuur. Wat hoor je als je rondloopt in de ijstijd als er mammoeten en leeuwen rondstruinen? Hoe klinkt een middeleeuws bos? Welke natuurgeluiden zijn de afgelopen 100.000 jaar verdwenen? Te beluisteren op nporadio1.nl/podcasts, op Spotify en in je podcast-app.”

En op de website Scientias.nl lazen we het volgende: “Ben je geboren in de jaren tachtig van de vorige eeuw of daarna? Zet dan maar een grote cirkel om het jaar 2061 in je agenda. Komeet Halley komt eraan! Komeet Halley bereikte gisteren het aphelium, oftewel het verste punt in zijn baan om de zon. Dit betekent dat de bekende komeet vanaf nu richting de zon (en dus ook de aarde) reist. We moeten alleen nog wel even geduld hebben: de komeet is pas over 38 jaar zichtbaar.” En dat brengt ons bij twee van onze vondsten: de komeetbekers! Die waren in november 2017 onze Vondst van de Maand. Het infoblad kan je hier downloaden. En om die te zien hoef je niet tot 2061 te wachten; je kunt ze iedere woensdag- en vrijdagmiddag komen bewonderen (behalve in de kerstvakantie). 


dinsdag 12 december 2023

Update uitwerking Leusderweg 249 - Stuk roest of speciaal geschenk?

In het voorjaar hebben we bij Leusderweg 249 een grafveld opgegraven van ongeveer 3000 jaar oud. Uit één van de crematiegraven werd een vreemd stukje metaal ontdekt. Metalen voorwerpen kunnen in de grond roesten, en dit voorwerp was zo aangetast dat het meer leek op een onherkenbare roestklomp die door boomworteltjes was doordrongen. Natuurlijk waren we erg nieuwsgierig naar wat het voorwerp zou kunnen zijn. Waarom lag het in een crematiegraf? Misschien was het als geschenk aan de overledene gegeven?  Was het een sieraad van de gecremeerde, of een eenvoudige spijker?


We hebben eerst een röntgenfoto gemaakt en ontdekten daardoor dat er nog nauwelijks een kern van metaal aanwezig was in de roestklomp. Daarna hebben we het voorwerp voorzichtig laten reinigen met gedemineraliseerd water. Tijdens dit proces kwam de omliggende grond los en viel het verzwakte voorwerp in meerdere delen uit elkaar. Na droging is de vondst geconserveerd door het te impregneren met een kunstharst (Paraloid B72).  De losse fragmenten zijn met weer aan elkaar gemonteerd en daarna is de vondst beschermd met een laag microkristallijne was. Het resultaat was verbluffend! Vergelijk de foto vóór het reinigen maar eens met de foto erna.


Maar ondanks het succesvolle reinigings- en conserveringsproces weten we nog steeds niet wat het voorwerp precies is. De vorm lijkt op die van een fibula. Dat is een (sier)speld om kleding zoals een mantel vast te maken. Echter, de karakteristieke naald van een fibula ontbreekt op dit voorwerp. Dus wat zou het dan wel kunnen zijn? Dat is nog steeds een raadsel voor ons. Dus: wordt vervolgd!

donderdag 7 december 2023

Goed bezig!


niet alleen op #nationalevrijwilligersdag maar élke dag trots op onze vrijwilligers. Zij vormen al bijna 40 jaar het kloppende hart van ons team. 

maandag 4 december 2023

Vondst van de Maand: Teringlijder

Rond 1500 was tuberculose (tering) een algemeen voorkomende ziekte. Bij een klein deel van de patiënten werden ook de botten aangetast. En soms was dat dus de schedel. Door de ontstekingen ontstonden abcessen; de gaten in de schedel. Waarschijnlijk hadden de patiënten daar geen ernstige klachten van. Verder lezen? Download dan het informatieblad.


Je kunt de schedel in december en januari in onze expositieruimte komen bekijken. Op woensdag- en vrijdagmiddag van 14.00 – 16:30 uur. Maar niet in de kerstvakantie. 

vrijdag 1 december 2023

In de kerstvakantie zijn we dicht

Omdat in de kerstvakantie de meeste medewerkers en vrijwilligers vrij nemen, is onze expositieruimte niet te bezoeken. Dat betekent dat de openmiddagen op woensdag en vrijdag tijdens de schoolvakantie niet door gaan. En dat is van 25 december tot en met 7 januari.

donderdag 30 november 2023

Opgraving Burgwal in Bunschoten - deel 2

Vorige week is de opgraving aan de Burgwal in Bunschoten afgerond. Tijdens de opgraving zijn meer dan 10 haardkuilen aangetroffen, die allemaal uit het Mesolithicum (9000 - 5000 v. Chr.) dateren. De kuilen lagen allemaal los van elkaar; geen van de kuilen doorsneed een andere kuil. Op de bodem van de kuilen lag een laag met brokken houtskool, die door een laag (dek)zand waren afgedekt (zie foto). Waarschijnlijk zijn de kuilen na gebruik open blijven liggen en geleidelijk met zand dicht gestoven. In de kuilen zijn geen vondsten aangetroffen, met uitzondering van één (bewerkt) stukje vuursteen. 

Tijdens het aanleggen van de verschillende werkputten zijn wel meer vuursteenvondsten gedaan. Deze vondsten bevonden zich veelal in de B-horizont van een podzolbodem, die gedeeltelijk op het terrein bewaard was gebleven. Een podzolbodem is een bodemsoort die uit verschillende lagen (horizonten) bestaat, waarbij de B-horizont, de zogenaamde inspoelingslaag, de voorlaatste laag is. 

De vondst van de vuurstenen en de verschillende haardkuilen tonen aan dat het perceel aan de Burgwal gedurende een langere periode in het Mesolithicum in gebruik is geweest. Wat de mensen precies op deze locatie deden is vooralsnog niet duidelijk. We hopen dat de vondsten ons meer vertellen over deze plek als ze worden onderzocht door experts.

Behalve de vondsten uit het Mesolithicum werden sporen gevonden die laten zien dat het terrein vanaf het einde van de 13de eeuw, begin 14de eeuw, opnieuw in gebruik werd genomen. Dit gebruik strekte zich uit tot vandaag de dag. Deze sporen omvatten paalsporen van structuren zoals hooibergen en ook verschillende waterputten, waarvan er meer dan 5 zijn opgegraven. Deze waterputten (zie foto) lijken te dateren van de 14de tot en met de 19de eeuw. De vondsten uit deze putten zullen helpen om de periodes van gebruik nauwkeuriger te dateren en het volledige archeologische verhaal van dit terrein aan te vullen.

woensdag 22 november 2023

Maak het stemmen nog leuker!

 Ga je vandaag stemmen bij een van de stembureaus in de binnenstad? Kom dan ook even bij ons langs in het Archeologisch Centrum (Westsingel 46). Tussen 14:00 en 16:30 uur kan je een kijkje nemen in onze werkruimtes, archeologische vondsten bewonderen in onze expositieruimte en de archeologen het hemd van het lijf vragen. Maak het stemmen nog leuker; kom ook even bij ons langs. Tot vanmiddag!



 

donderdag 16 november 2023

Opgraving Burgwal in Bunschoten

Op de hoek van de Dorpsstraat met de Burgwal heeft een tankstation gestaan. Na de opgraving zullen hier enkele woningen worden gebouwd. Deze week wordt de opgraving afgerond. 

Op de eerste dag van de opgraving werd al vuursteen gevonden. Dat werd waarschijnlijk gebruikt door de jager-verzamelaars die hier van 9000 tot 5000 voor Christus door het gebied trokken en misschien tijdelijk op deze plek hebben gewoond. 



Inmiddels heeft deze opgraving voor de nodige publiciteit gezorgd.


Er staat ook een filmpje op TikTok. Daarin is goed te zien dat de opgraafploeg het niet gemakkelijk heeft: het regent bijna iedere dag en er staan grote plassen. De storm van twee weken geleden maakte het helemaal onmogelijk om aan het werk te gaan. 

vrijdag 3 november 2023

Vondst van de Maand november: uitgezocht tot op de bodem

In 2009 vonden wij in de kelder van Lievevrouwestraat 12 een vat. Dat vat was in de bodem van de kelder ingegraven. Waarom? Omdat de inhoud dan lekker koel bleef!

De bodem van het vat was nog in goede staat en is na de opgraving geconserveerd. In het hout is een bijzonder brandmerk te zien: een soort schaar. We hebben het tot op de bodem uitgezocht, maar weten helaas (nog) niet wat dit merkteken betekent en wie het heeft aangebracht: de kuiper, de keurmeester, de eigenaar? Ben je benieuwd naar onze speurtocht? Download dan het informatieblad.



donderdag 2 november 2023

Rapport af: bureauonderzoek De Nieuwe Stad

Langs de Kleine Koppel ligt het Oliemolenkwartier, dat wordt omgevormd tot de Nieuwe Stad: een nieuwe plek voor wonen, werken en recreatie. Het gebied is ingericht in 'kamers': de te ontwikkelen locaties. Tijdens de gebiedstransformatie wordt het historische en industriële karakter zoveel mogelijk behouden.

 Daarbij moet natuurlijk ook rekening worden gehouden met archeologie. Wij hebben daarom onderzocht op welke plekken mogelijk nog archeologische sporen aanwezig zijn. Er is daarbij goed gekeken naar de geschiedenis van het gebied: waar is vroeger gebouwd en waarvoor werden de gronden gebruikt. En er is natuurlijk ook rekening gehouden met de plekken waar de vervuilde bodem is gesaneerd. Voor een groot deel van het gebied is er een middelhoge archeologische verwachting op sporen en vondsten uit de Middeleeuwen en een hoge verwachting op sporen en vondsten uit de Nieuwe Tijd. Hier moet bij toekomstige ontwikkelingen een archeologisch onderzoek in de vorm van een proefsleuven plaatsvinden. Verder lezen? Download dan CAR-rapport 134.

vrijdag 27 oktober 2023

Schatkist (deel II)



 
Vorige week begonnen we vol enthousiasme met het couperen van het crematiegraf. Nu we de helft van het graf er uit hebben gehaald, blijkt dat alleen de onderste 10 cm van het graf bewaard is gebleven. Dat is jammer, want daarmee is de kans op bijzondere vondsten zoals een urn of metalen grafgiften een stuk kleiner. Maar ook zonder zulke goodies blijft dit graf een belangrijke vondst. Wij gaan even enthousiast als voorheen door met het uitgraven. Hierbij verzamelen we alle stukjes verbrand bot. Dat kunnen we laten analyseren en wie weet komen we dan nog het een en ander te weten over de persoon die hier is gecremeerd. Maar ook om te bepalen hoe oud het graf is aan de hand van een koolstofdatering, komt het verbrand bot goed van pas.

vrijdag 20 oktober 2023

15 seconds of fame

Afgelopen woensdag (18 oktober) was in een aflevering van de populaire serie Oogappels te zien dat Lieke voor haar studie Archeologie meehielp bij een opgraving. Omdat de gehele serie in en rond Amersfoort wordt opgenomen, werd voor de opname van deze scene contact met ons opgenomen. Of wij een geschikte locatie hadden? Nu was het toeval dat we net klaar waren met onze opgraving aan de Leusderweg 320. Daar mochten ze komen filmen hoe Lieke daar een mooi potje vindt.




Helaas is tijdens het echte onderzoek gebleken dat het gehele terrein niet al te lang geleden zwaar over de kop is gegaan en was onze enige vondst een (lege) waterput uit 1400 tot 1800. Dat potje is dus niet van ons...

Leuk om op zo'n manier een beetje reclame te kunnen maken voor ons mooie vak. En ook archeologiebedrijf RAAP bedankt voor de hulp.

Kijk hier de betreffende aflevering: de opgraving zie je bijvoorbeeld op 10:10.

Enne... Lieke? Als je stage wilt lopen bij ons, ben je altijd welkom! 

maandag 16 oktober 2023

Schatkist

De afgelopen maanden stond er een grote houten kist in het Centrum voor Archeologie, met daarin een duizenden jaren oud crematiegraf. Dit graf is gevonden tijdens de opgraving aan de Leusderweg; toen is besloten om het graf 'en bloc' te lichten zodat het op kantoor rustig onderzocht kan worden.

Deze week hebben we de kist geopend. Eerst is het graf voorzichtig van de bovenkant schoongeborsteld, zodat de verschillende vullingen goed zichtbaar werden. Daarna is een kwart van het graf voorzichtig uitgelepeld, om het graf ook in doorsnede te kunnen onderzoeken. Daarbij vonden we al veel stukjes verbrand bot (crematieresten) en wat houtskool.
De komende week gaan we aan de slag met het volgende kwart van het graf en komen er hopelijk nog meer vondsten tevoorschijn. Ook hopen we dan meer over de opbouw van het graf te weten te komen.







maandag 2 oktober 2023

We hebben vandaag met Team Archeologie een werkbezoek gebracht aan Nationaal Monument Kamp Amersfoort. Bedankt Floris van Dijk, voor de indrukwekkende rondleiding en verhalen.






vrijdag 29 september 2023

Vondst van de Maand oktober: een neusstang?

Het was voor de stadsarcheologen jarenlang een raadsel wat voor voorwerp ze in 1991 op De Hof opgegraven hadden. In 2005 gaf Bertus Brokamp het antwoord: het is een neusstang!

In de 14de eeuw was dit voor ridders dé manier om hun neus te beschermen. Met de gaatjes zat de neusstand vast aan een maliënkolder. En met het 'kruis' werd de neusstang aan de helm vastgemaakt. Verder lezen? Download dan het informatieblad.



donderdag 14 september 2023

De Kroniek van september

In het nieuwe nummer van tijdschrift de Kroniek staan twee artikelen van de stadsarcheologen. 

Publieksopgraving Leusderweg 249
Itamar de Rooze en Maarten van Dijk schrijven over de opgraving aan de Leusderweg 249 en dan met name over de activiteiten voor omwonenden en ander publiek: de open dag en het meewerken bij het zeven van de een deel van de grond. Beide activiteiten konden op veel belangstelling rekenen. Verder lezen? Download dan het artikel

Park vol vondsten
Timo d'Hollosy schrijft over onze werkzaamheden op het terrein van het voormalige Sint-Elisabethziekenhuis. Daarbij gaat het vooral om het proefsleuvenonderzoek op de helikopterlandingsplaats. Het bleek dat hier zo'n 4000 jaar geleden al mensen woonden! Het bleek mogelijk om het archeologisch bodemarchief te sparen door de plannen voor het nieuwe park Elisabeth Groen aan te passen. Verder lezen? Download dan het artikel

maandag 4 september 2023

Open Monumentendagen: 9 en 10 september

Komend weekend zijn de Open Monumentendagen. Natuurlijk kan je dan ook ons pand en onze expositie bezoeken. We zijn op zaterdag van 10-17 uur en zondag van 11-17 uur open. U kunt dan de nieuwe inrichting van onze expo bewonderen en onze werkplaats bezoeken. En er zijn speciale activiteiten voor (klein)kinderen.



Dit jaar is het thema van de Open Monumentendagen 'Levend erfgoed'. Wij zetten daarom een aantal (oude) ambachtslieden in het zonnetje. Hoe werkten zij, met welke materialen en wat voor gereedschap? In de vitrine in de hal ziet u gereedschappen van bijvoorbeeld de boer, de steenhouwer en de leerbewerker.

U bent van harte welkom!

vrijdag 1 september 2023

Vondst van de Maand september: ringeloor

Aardewerk kan met een laagje verdunde klei versierd worden. Aan het eind van de Middeleeuwen deed de pottenbakker dat met een 'ringeloor'. Dat is een uitgeholde koehoorn met onderin een gaatje en een dun rietje. Je kunt deze manier van werken vergelijken met een banketbakker die een taart versiert.

Het bord komt uit dezelfde tijd als de ringeloor: 1350-1400. Meer recente borden en schalen zijn uitbundiger versierd. Kom maar eens kijken.

Verder lezen? Download dan het informatieblad.






vrijdag 4 augustus 2023

Vondst van de Maand augustus: de schrobpot van Jacob van Campen

Een schrobpot werd gebruikt om vuil op te vangen tijdens het schrobben van de vloer. Het was een ingegraven pot met een gat in de bodem, waarin eventueel een doek kon worden gelegd om het vuil op te vangen terwijl de vloer werd geschrobd. Het water liep door het gat in de pot weg, waardoor de vloer schoon bleef en het vuil werd opgevangen. Het was een slimme manier om te voorkomen dat het vuil zich verspreidde en de vloer weer vies werd. Verder lezen? Download dan het informatieblad. 

De resten van deze schrobpot werden gevonden bij het graven van een kelder onder Huize Randenbroek. Een van de bekendste bewoners is Jacob van Campen. Zou hij de vloer wel eens hebben geschrobd?

Eigenlijk is de vraag of een heel gewoon voorwerp als een schrobpot bijzonder wordt omdat een bekend iemand er (misschien) gebruik van heeft gemaakt. Wat vind jij? Verder lezen? Download dan het informatieblad.

maandag 31 juli 2023

Update uitwerking Leusderweg 249

Als de opgravingsploeg het onderzoeksterrein verlaat en de werkputten worden dichtgegooid lijkt het voor de buitenwereld of het werk gedaan is. Maar dat is maar schijn. Het veldwerk mag dan afgerond zijn, binnen begint de volgende grote klus: het verwerken van alle vondsten en de in het veld verzamelde gegevens. 

Eerder deze week plaatsen we al een bericht over de vondstverwerking van de opgraving van de tabaksplantage in de Kruiskamp. Maar terwijl we daarmee volop aan de slag zijn waren we ook bezig met de laatste loodjes van de Leusderweg. 

En het goede nieuws: na twee maanden hard werken zijn alle vondsten verwerkt. Alle vondsten? Alles op één ding na: het graf dat we in zijn geheel gelicht hebben (zie foto) gaan we binnenkort onderzoeken en dan is het echt klaar. 

Althans, de basale vondstverwerking is dan klaar, want dan begint de volgende stap in de uitwerking. Diverse specialisten op het gebied van aardewerk, bot, houtskool en alle andere aangetroffen materiaalgroepen zullen de vondsten nader gaan bestuderen. We zijn natuurlijk heel benieuwd wat dat allemaal voor informatie gaat opleveren. Maar dat gaat nog wel even duren. Geduld is een essentiële eigenschap voor een archeoloog . . . . .

dinsdag 25 juli 2023

Opgraving klaar, wassen maar!



Het veldwerk van de opgraving van de tabaksplantage is afgelopen vrijdag afgerond. Maar dat betekent natuurlijk niet dat het onderzoek dan ook klaar is. We zijn nu volop bezig met het verwerken van alle vondsten. Wassen, tellen, nummeren en invoeren in onze database is wat we nu doen. Binnenkort weten we exact hoeveel vondsten we meegenomen hebben, en wat voor materiaalgroepen het betreft. En dan kunnen we de specialisten aan het werk zetten. Maar eerst maar eens de laatste zakken met vondsten wassen….

donderdag 13 juli 2023

Open dag groot succes


Ruim 200 bezoekers in 2 uurtjes! Leuk dat zoveel mensen de moeite namen om te komen kijken op de open-ochtend van de opgraving van een tabaksplantage in Kruiskamp, Amersfoort.

maandag 10 juli 2023

Kom jij woensdag ook naar onze opgraving in De Kruiskamp?

Vorige week kon je hier lezen dat je aanstaande woensdag tussen 10 en 12 naar onze opgraving aan de Bartholomeus Diasstraat, bij de hoek met de Magelhaenstraat kunt komen kijken. Vorige week hebben we de bovenste laag grond van het terrein verwijderd, zodat nu alle archeologische sporen goed te zien zijn (zie foto). En die sporen zijn van meerdere tabaksschuren. Woensdag is een mooie kans om de archeologen aan het werk te zien en uitleg te krijgen over de opgraving. 

donderdag 6 juli 2023

Vondst van de Maand: een sluitgewicht

Arnold: "In onze goed gevulde vitrines valt mijn oog steeds weer op een klein metalen bakje. Het is een heel eenvoudig ding en ziet er ongeschonden uit. Ik vroeg me iedere keer weer af wat de mensen vroeger met zo'n klein bakje deden; waar diende het voor? Was het misschien speelgoed? Nu ik de Vondst van de Maand mag presenteren is dat een mooie aanleiding om het uit te zoeken. Wat blijkt: het is onderdeel van een sluitgewicht!"


Een sluitgewicht bestaat uit een serie in elkaar passende bakjes. Sluitgewichten werden vanwege hun nauwkeurigheid onder meer gebruikt voor het wegen van goud en zilver (zoals munten), specerijen en medicijnen. Verder lezen? Download dan het informatieblad