Tip voor tussen Kers en Oud & Nieuw

Als er er even tussenuit wilt, zo tussen kerst en Oud & Nieuw, kom dan op woensdagmiddag naar het Centrum voor Archeologie.

Wij werken namelijk gewoon door.... dat betekent dat wij woensdag 28 december open zijn voor publiek. Dus als je wat wilt weten over archeologie, over eigen vondsten, archeologische opgravingen in en om Amersfoort, of andere archeologische zaken kan je woensdagmiddag tussen 14:00 en 16:30 langskomen bij het Archeologisch Centrum aan de Langegracht 11. Gratis toegang

Het is overigens de laatste keer dat de aan de Stovestraat opgegraven grote champagnefles als vondst van de maand te zien is.

Cheers!

Vondst van de Maand december: Feestelijke flessen

Knallen in de Stovestraat

Een champagnefles is in feestmaand december Vondst van de Maand.

De fles is – samen met enkele wijnflessen – gevonden bij de opgraving van deze zomer in de Stovestraat. Hier was eeuwenlang een herberg gevestigd en de vondsten uit de vele beerputten die daar zijn opgegraven laten zien dat daar menig feestje is gevierd. De nog gave champagnefles is heel zwaar – ruim 2 kilo – en er zat 1.5 liter in: een magnum. In de 19de eeuw veroverde de champagne de wereld en ook Amersfoort. De fles van de herberg aan de Stovestraat dateert van 1850-1900.

Kom naar Langegracht 11 en luister naar de verhalen van de archeologen over deze leuke vondst en nog veel meer.Het Centrum voor Archeologie is elke woensdagmiddag van 14.00 – 16.30 uur geopend. Langegracht 11 - Gratis toegang

Archeologie View

 "Verken de mooiste plekken van de wereld, ontdek de wonderen van de natuur en loop binnen bij musea, stadions, parken en vervoersknooppunten.” Dat staat er op de website van Google Street View.

De archeologen van het CAR hebben daar een mooie bijdrage aan geleverd. Want wie nu met Google Street View door de Valkestraat of Stovestraat 'loopt', ziet dat de opgraving en ook de archeologoen aan het werk. Hoewel de opgraving reeds is afgerond; echoot deze dus nog even door op internet.

Jaarboek 2016 is er!

Het jaar is nog niet om, maar het Historisch jaarboek voor Amersfoort en omstreken 2016 ligt al op de plank.

Afgelopen donderdag was de presentatie in de Sint Joriskerk. Op dit drukbezochte evenement kreeg een nakomeling van Wolfert van Kouwenhoven het eerste exemplaar uit handen van voorzitter Piet Jonkman van oudheidkundige vereniging Flehite. Een van de artikelen in dit Jaarboek gaat over deze Wolfert; hij was een van de founding fathers van New York en geboren in Amersfoort. Van de stadsarcheologen is er – zoals in ieder jaarboek – een overzicht van alle opgravingen uit het afgelopen jaar (2015 dus).

Het Jaarboek is o.a. te koop bij het Archeologisch Centrum, Langegracht 11. Woensdagmiddag is dit open voor publiek, toegang gratis.

Boringen

Deze week heeft onze stagiair geleerd om bodemkundige boringen te zetten.  Het in elkaar zetten van de boor bleek nog best lastig te zijn, maar inmiddels weet onze stagiair alles van de ondergrond in Vathorst!

BLIJ!

Als een archeoloog een mooie vondst doet, is hij natuurlijk enthousiast. Op het omslag van de nieuwe Kroniek staat een heel blije archeoloog: zij heeft zojuist een complete wijnfles gevonden.

Het hoofdartikel in deze nieuwe Kroniek gaat over de opgraving aan de Valkestraat/Stovestraat, waar onder meer de resten van herberg De Vergulde Valk zijn opgegraven. De blije archeoloog van het omslag is bezig een beerput van de herberg leeg te graven.

 

Deze Kroniek lezen? Kom langs bij het Centrum voor Archeologie en neem een gratis exemplaar mee. (Langegracht 11, open op woensdag van 14.00  tot 16.30 uur.)

 

Nog blijer worden de stadsarcheologen als u donateur van de STAA wordt (bezoek de website) . In dat geval krijgt u de Kroniek 4x per jaar toegezonden.

Historisch Café

Het historisch café van 10 november was – ondanks het slechte weer – goed bezocht.

Archeoloog Itamar de Rooze vertelde over een belangrijk aspect van de opgraving aan de Stove/Valkestraat. Zijn verhaal ging over POEP. Daarvan is namelijk heel veel gevonden bij dit onderzoek: liefst tien beerputten waren er op het terrein, ooit behorend tot herberg ’t Valkje.

Gelukkig bevat een beerput niet alleen poep, maar ook afval- en etensresten. Interessante informatie over de eetcultuur van de vroegere Amersfoorter.

Na het verhaal van Itamar smaakte het bier best.

Tip voor een uitstapje: het Nationaal Militair Museum

Enige jaren geleden is het Nationaal Militair Museum in Soesterberg geopend. Dit museum, gelegen op de voormalige Vliegbasis Soesterberg, vertelt het verhaal van de Nederlandse militaire geschiedenis. Het museum ligt in een historisch zeer boeiend gebied: de Utrechtse Heuvelrug. De Heuvelrug werd al in de prehistorische bewoond, weten we van de grafheuvels in de buurt. Maar ook de zeer jonge archeologische geschiedenis van Nederland is hier te vinden. Het vliegveld stamt oorspronkelijk uit 1910 en werd vooral bekend tijdens de Tweede Wereldoorlog als Fliegerhorst van de bezetter.

Tot in 2008 bleef het vliegveld in gebruik door defensie. Daarna werd een groot deel teruggegeven aan de natuur. In 2013 werd gestart met de bouw van het Nationaal Militair Museum op de plaats van enkele voormalige hangars, direct aan de start- en landingsbaan.

Tijdens die werkzaamheden kwamen in totaal nog drie onbekende Duitse bunkers te voorschijn, verstopt onder de grond. Twee bunkers moesten helaas plaats maken voor de fundering van het museum. Een derde bunker is gespaard gebleven en ligt nog onder de grond. Hopelijk kan hij in de toekomst opengesteld worden voor publiek.

Het museum is inmiddels al bijna twee jaar geopend. Het publiek weet het museum, en het aangrenzende park goed te vinden. Hopelijk beseft iedereen dat ze over historische grond lopen.

Op zoek naar grafheuvels

Vorige week hebben de archeologen van het CAR een proefsleuvenonderzoek gedaan aan de Vondellaan. In de omgeving van de opgraving - in het Bergkwartier te Amersfoort – is in 1954 al eens een grafheuvel opgegraven. Zouden de archeologen nu nog één vinden?

 

Een grafheuvel bestaat uit opgeworpen plaggen, waaronder één of meerdere doden begraven liggen. Al vanaf de Late Steentijd (Neolithicum) worden mensen soms op zo’n manier begraven. De grafheuvel die in 1954 is opgegraven dateert uit de Bronstijd en is daarmee ongeveer 3000 jaar oud. De heuvel is echter - een paar honderd jaar later (in de IJzertijd) - nog een keer gebruikt. Toen zijn er 4 urnen met crematieresten in de heuvel bijgezet.

 

Terug naar het heden. Hebben de archeologen aan de Vondellaan monumentale grafheuvels gevonden? Was dit een plek waar in het verleden grafrituelen plaatsvonden? Hebben onze verre voorouders hier hun doden begraven?

 

Helaas! Geen grafheuvels. Het mooiste wat de archeologen aantroffen was de herfstkleur in de bomen. Archeologische resten waren niet (meer) aanwezig op het terrein. 

Vondst van de Maand november: carbidlamp

Ouderen onder ons weten nog wel wat het is: een carbidlamp. In de Hongerwinter, toen er geen elektriciteit meer was, zat men bij elkaar in het licht van een carbidlamp.

En mensen in Noord-Oost Nederland knallen met carbid in melkbussen als het Oud en Nieuw is. Niet zo bekend is dat in de periode tussen 1895 en 1945 de carbidlamp veel werd gebruikt als fiets- en autoverlichting.

Bij een opgraving, vlakbij Kamp Amersfoort, hebben de archeologen een carbidlamp gevonden. Deze is nu te zien als Vondst van de Maand op het Centrum voor Archeologie, Langegracht 11

Open: woensdagmiddag 14.00 – 16.30 uur

Toegang: gratis

Grafheuvels voor dag en dauw

Het was vroeg. Heel erg vroeg. Eén van onze archeologen moest afgelopen maand om 7 uur in de ochtend op de Stompert in Soest een radio-interview geven voor RTV Utrecht. Gelukkig ging het interview over de prehistorische grafheuvels aldaar. Daar komt hij zijn bed wel voor uit.

Vanwege een nieuw onderzoekje naar grafheuvels in Lage Vuursche (Gemeente Baarn), werd ook het CAR gebeld; of ze iets over grafheuvels wilden vertellen. Dat wilde de regio-archeoloog wel. Dus stond hij voor dag en dauw de journalist te woord, te midden van de acht laat-neolithische grafheuvels in de bossen van Soest

Terwijl de zon opkwam, de spinnenwebben in de heide glinsterden en de vogels tjirpten konden de vroege luisteraars van RTV Utrecht genieten van een introductie op deze bijzondere monumenten van zo'n 4000 jaar oud.

Voor de nieuwsgierigen: de grafheuvels liggen langs een wandelpad dat vanaf parkeerplaats De Bergjes aan de Van Weerden Poelmanweg in Soest het bos in loopt. Aan het begin van het wandelpad staat een informatiebord over de grafheuvels.

Is it a bird?

We schrijven het jaar 2016, tegen het einde van een zinderende zomer. Op de opgraving aan de Stovestraat en Valkenstraat wordt ondanks de hitte hard gewerkt. Dan vliegt er plotseling een klein glimmend object over de opgraving. Is het een vogel? Is het superman? Nee, het is een drone!

 

De opgraving is inmiddels afgerond en de foto’s die met de drone zijn gemaakt, zijn ondertussen bij de archeologische dienst terecht gekomen. Vanuit grote hoogte hebben we nu een fraai overzicht van de opgravingsputten, de sporen…. en zien we ook of iedereen daadwerkelijk hard aan het werk is.

VOC-wijn voor een prikkie

We schrijven het jaar 1748, rond de jaarwisseling. Het koopvaardijschip ‘Amsterdam’, gebouwd op de VOC-werf te Amsterdam, staat op het punt van vertrek naar de Oost. Het schip wordt beladen met ballast, zoals bakstenen en kanonnen, maar vooral ook met handelswaar en gebruiksartikelen voor de Oost, waaronder 27 kisten zilver en een aantal flessen met kostelijke wijn. Na belading en inscheping op de rede van Texel vaart het met schipper Willem Klump en 203 opvarenden, waaronder 127 soldaten en 5 passagiers, op 8 januari 1749 uit voor zijn eerste reis.

Wegens een hevige zuidwesterstorm lukt het niet om van Texel zuidwaarts te varen. Tijdens een derde poging zoekt schipper Klump de bescherming van een baai bij het Engelse Hastings. Het schip raakt een zandbank en verliest het roer waardoor de schipper zich op 26 januari genoodzaakt ziet om de Amsterdam op het strand te zetten, en zo te proberen de bemanning en het schip van de ondergang te redden.

De bemanning slaagt erin aan land te komen en het meeste zilver mee te nemen. Plunderaars storten zich echter vrijwel onmiddellijk op het schip. Na enige dagen van plunderingen wordt de situatie door Engelse troepen onder controle gebracht. De VOC doet nog verwoede pogingen om het schip te redden, maar alles blijkt tevergeefs: de Amsterdam zinkt weg in de klei en wordt overspoeld door het water. Ze ligt daar tot de dag van vandaag (foto).

Behalve dit mooie, maar treurige verhaal rest weinig meer van deze gebeurtenis. Maar we wekken het verhaal weer tot leven. De Stichting Archeologie Amersfoort heeft namelijk de wijn die de Amsterdam aan boord had, laten 'namaken'.

Middels onderzoek door het TNO in Delft leerden we dat de flessen gevuld waren met Monbazillac uit 1747. Met diezelfde zoete witte wijn werd ook de kopiefles gevuld. Deze VOC wijn is er een van 2005, gemaakt door Dominique Vidal van Château Fonmourgues.

Deze fles wijn is - inclusief houten kistje en informatiefolder -  tijdelijk voor €25,- verkrijgbaar bij het CAR.

Scheplog jubileert

 

 

Hoera! tijd voor een feestje: Scheplog is vandaag 10 jaar oud. Althans: het is nu 10 jaar geleden dat het eerste scheplogbericht de digitale wereld in werd geslingerd en de proefperiode van drie maanden van start ging. Later, op 26 januari 2017, is Scheplog officieel gelanceerd en heeft sindsdien veel mensen bereikt.

De meeste bezoekers (63%) komen uit Nederland, dat was te verwachten, maar grappig genoeg komen er ook veel uit de Verenigde Staten (11%). Op de derde plaatst staat België (5%).

Het zijn vooral de berichten over onze opgravingen (zoals laatst die over het onderzoek aan de Stovestraat) de die veel bezoekers trekken, maar gek genoeg is het bericht van maandag 4 februari 2008 genaamd 'Overleg' het aller-allermeest bezocht. Hoe kan het dat zo'n saai bericht de meeste kijkers heeft gekregen? Jullie blijven ons verbazen...

Cheers!

Nationale Archeologiedagen - Workshop voor kinderen vervalt!

Wegens te weinig aanmeldingen gaat de workshop voor kinderen komende zaterdag helaas niet door. De aanmelding hiervoor is gesloten. Maar....morgenavond gaat de flitslezingenavond wel door en de grafheuvelfietstocht op komende zaterdag ook! Er zijn nog een paar plekken voor deze evenementen; zie www.nationalearcheologiedagen.nl voor het programma en de details! Of lees de eerdere berichten van deze week terug op scheplog. Iedereen veel plezier op de Nationale Archeologiedagen!

Vanmiddag - Vondsten determineren!

We zitten er klaar voor....


Iedere woensdagmiddag kunt u tussen 14 en 16:30 uur het Centrum voor Archeologie (Langegracht 11) bezoeken om de collectie archeologische vondsten te bewonderen en archeologen aan het werk te zien. Deze middag zit - in het kader van de Nationale Archeologiedagen - een team aan specialisten voor u klaar om archeologische vondsten die u zelf gedaan heeft te determineren. Heeft u al jaren een vondst thuis liggen en wilt u weten wat het is? Kom dan deze woensdagmiddag bij ons langs. Voor vinders van alle leeftijden! Kosten: gratis.

Nationale Archeologiedagen: het volledige programma

Het Centrum voor Archeologie van de Gemeente Amersfoort en de AWN (Vereniging van Vrijwilligers in de Archeologie) afdeling Vallei en Eemland organiseren in het kader van de Nationale Archeologiedagen diverse activiteiten in en om Amersfoort:

Woensdag 12 oktober: Archeologisch spreekuur. Iedere woensdagmiddag kunt u tussen 14 en 16:30 uur het Centrum voor Archeologie bezoeken om de collectie archeologische vondsten te bewonderen en archeologen aan het werk te zien. Deze middag zit een team aan specialisten voor u klaar om archeologische vondsten die u zelf gedaan heeft te determineren. Heeft u al jaren een vondst thuis liggen en wilt u weten wat het is? Kom dan deze woensdagmiddag bij ons langs! Voor vinders van alle leeftijden!

Vrijdag 14 oktober: Flitslezingen over Amersfoort en omstreken. Op deze lezingenavond zullen archeologen in een reeks bondige lezingen ingaan diverse regionale archeologische onderwerpen. Tijd: 19.30-22.00 uur. Aanmelding: beperkt aantal plekken beschikbaar. Voorinschrijving vanwege het beperkte aantal plaatsen verplicht, aanmelden via: awn.afd14@gmail.com onder vermelding van ‘lezingenavond’. Kosten: gratis.

Zaterdag 15 oktober: Grafheuvel fietstocht. Ontdek tijdens deze fietstocht georganiseerd door AWN het grafheuvellandschap van Amersfoort. De fietstocht wordt begeleid door grafheuvelexperts van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en medewerkers van de AWN. Aanvang: 10.30 uur. Verzamelen met eigen fiets op het plein voor de ingang van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Einde fietstocht op locatie De Stompert bij De Vlasakkers: ca. 13.30 uur. Er dient zelf voor een lunch gezorgd te worden. Tijd: 10.30-13.30 u Aanmelding: Beperkt aantal plekken beschikbaar. Voorinschrijving verplicht, aanmelden via: awn.afd14@gmail.com onder vermelding van grafheuvelfietstocht. Kosten: gratis

Zaterdag 15 oktober: Workshop voor kinderen. Altijd al eens echte archeologische vondsten in handen willen hebben, en zelf onderzoek willen doen als een archeoloog? Grijp dan je kans en doe mee aan deze workshop onder begeleiding van de stadsarcheologen. Gericht op kinderen uit groep 6 tot en met 8. Er zijn twee workshops gepland: om 13 en 14 uur. Duur workshop circa 50 minuten. Aanmelding: beperkt aantal plekken beschikbaar. Voorinschrijving verplicht, aanmelden via archeologie@amersfoort.nl onder vermelding van workshop. Voor meer informatie over de activiteiten kunt u terecht op http://www.archeologiedagen.nl en natuurlijk hier op Scheplog

Vondst van de Maand oktober: De zegelstempel van Evert

Stel, je bent burgemeester of wethouder van Amersfoort in de 16^de eeuw, en je wilt een belangrijk document ondertekenen. Maar de handtekening is nog niet uitgevonden. Wat doe je dan? Vroeger hadden ze daar een slimme oplossing voor: de zegelstempel.

Eén keer in de zoveel tijd doe je als archeoloog een vondst die je intrigeert. Op de opgraving aan Achter de Kamp (2006) verraadde een luide ‘piep’ van de metaaldetector een stuk metaal in de grond. Eenmaal uit de grond gepeuterd, bleek het om een loden zegelstempel te gaan. Een zeer persoonlijke vondst. De naam van de eigenaar staat er zelfs op! Maar wie was deze eigenaar?

De hele maand oktober is deze bijzondere vondst als Vondst van de Maand in het Centrum voor Archeologie te zien. De aanwezige medewerkers staan klaar voor verdere toelichting.