dinsdag 29 mei 2007

En dit is...?

Aardewerk is een van de meest bruikbare vondsten uit een opgraving: door het op technologische ontwikkeling, vorm, kleur, glazuur en versiering te bekijken, is vrij snel een datering te krijgen, soms zelfs vrij exact. Soms is het moeilijk een stuk aardewerk te dateren. Maar wat we nu uit de opgraving hebben gekregen... Met z'n alle staren we in een droogbak, waar een aantal - net gewassen - vondsten naar ons terugstaren. Dateren wordt moeilijk, want we vragen ons af: IS het wel aardewerk? En zo nee, wat is het dan WEL?

Taart?

Onze oudste medewerker is vandaag aan het tracteren, wegens zijn verjaardag afgelopen vrijdag. Maar er is geen taart... Erg? niet echt: er komen heerlijk warme saucijzenbroodjes op tafel! WOW... helemaal goed voor deze koude, natte ochtend. Bedank Gideon, en nog vele, vele jaren!

donderdag 24 mei 2007

Details

Vandaag in onze database ingevoerd wat we bij het zeven aangetroffen hebben in de grondmonsters die we bij de laatste opgegravingen hebben verzameld. Zaken als houtskoolpartikels, visresten, graankorrels, schelpfragmenten komen met grote regelmaat voorbij. Deze soms nauwelijks met blote oog zichtbare elementjes kunnen een schat van informatie opleveren. Wat voor graan verbouwde men bijvoorbeeld? Of wat voor vissoorten werden gegeten? De aangetroffen botjes, zaden, pitten en andere zaken gaan nu door de specialisten geanalyseerd worden. Ik ben benieuwd wat we allemaal gaan ontdekken.

Engweg

Het vooronderzoek aan de Engweg in Hoogland is nog niet zo lang geleden afgerond. Op de locatie van het (voormalige) tuincentrum aldaar, gaat een projectontwikkelaar bouwen en voordien moet worden onderzocht of er ter plaatse archeologie in de bodem zit - gezien de omgeving (een dekzandrug) is dit heel goed mogelijk. Met een kortdurend vooronderzoek (officieel: een IVO of Inventariseren Veldonderzoek) hebben we kunnen vaststellen dat de locatie in het verleden volledig afgegraven is (wat we al vermoedde gezien de lage ligging ten opzichte van de directe omgeving). We hebben de projectontwikkelaar kunnen melden dat hij wat ons betreft z'n gang kan gaan. Niet door middel van een telefoontje (alhoewel we het 'm natuurlijk direct hebben verteld) maar via de 'officiele weg': een rapportage van de onderzoeksresultaten met een selectieadvies. Eerst een conceptversie, daarna een definitieve versie. En die is vandaag de deur uit gegaan. We zijn er helemaal klaar mee.
Bouwze!

woensdag 23 mei 2007

Voorbereidend overleg

We zijn een grote opgraving in de binnenstad aan het voorbereiden, die over een tijd gaat spelen. Vandaag kwamen de projectleider en de architect de plannen aan ons presenteren (leuke maquette trouwens). Bestaande bebouwing gaat gesloopt worden, de nieuwbouw wordt gefundeerd op palen en deels onderkelderd. Kortom: heel wat grondverzet en dus bodemverstoring en in de binnenstad betekent dat vrijwel zeker verlies van archeologisch resten die unieke informatie bevatten over de geschiedenis van díe plek. Daarom vinden wij dat er een opgraving moet plaatsvinden, en opgraven in de binnenstad heeft 'heel wat voeten in de aarde' (sorry voor de slechte grap): de sloopwijze, de geplande nieuwbouw, funderingsmethode, omringende panden, bodemdynamiek, grondwater, vervuiling en omwonenden, dat alles - en meer - komt ter sprake. "Wat gaat het kosten, hoelang zijn jullie bezig, wanneer kunnen jullie beginnen?" We komen er wel uit: er wordt gepland, gerekend en... veel overlegd.

dinsdag 22 mei 2007

Examens gaan voor

Vanochtend zijn we begonnen met het graven van twee proefsleuven op een locatie langs het Valleikanaal, waar het komende jaar een paddenpoel zal worden aangelegd. De opgraving ligt pal naast een school en een medewerker hiervan kwam ons al snel vriendelijk vragen of we het graafwerk even konden opschorten....het is examentijd! Hoewel het voor sommige van onze medewerkers al weer een hele tijd geleden is, herinneren we ons de examenspanning nog maar al te goed! We hebben ons een uurtje gedeisd gehouden en na afloop van de examens konden we weer volop aan de slag. Voorlopig zonder resultaat trouwens....

maandag 21 mei 2007

Tekenborden

Ik heb vandaag samen met onze vaste tekenaar een fikse stapel voorwerptekeningen weggewerkt, die de afgelopen maanden door hem zijn gemaakt. Het betreffen voornamelijk borden van aardewerk. Voorwerptekeningen worden door (en voor) archeologen volgens een vaste methode - het wordt haast een technische tekening - gemaakt, zodat niet alleen duidelijk is hoe de vondst eruit ziet, maar ook hoe deze gevormd en opgebouwd is: een zijaanzicht waarvan de rechterzijde door het uiterlijk wordt gevormd en de linkerzijde de doorsnede. Aan die linkerhelft kun je bijvoorbeeld zien hoe dik de wand is en wat de exacte vorm ervan is. Afspraak is dat delen die in een mal of op de (pottenbakkers-)draaischijf zijn gevormd in doorsnede zwart worden ingekleurd, delen die met de hand zijn gevormd blijven oningekleurd.
Bij borden wordt vaak ook het bovenaanzicht getekend, omdat daar meestal allerhande versieringen en afbeelingen op staan. Onze tekenaar tekent eerst op millimeterpapier, daarna op film met inkt, zodat de tekening gepubliceerd kan worden. Tussen de stapel zitten weer wat fantastische staaltje tekenwerk - ware kunstwerkjes!. Komende woendag leg ik wat tekeningen in de scheplog-vitrine, met de voorwerpen erbij.

woensdag 16 mei 2007

uitgedrukt

Deel 4 van Amersfoort onder ons, de publicatie van het archeologisch onderzoek bij Achter de Kamp 32 is net van de drukker gekomen - en deze keer staan de bemodderde laarzen van de opgraver op de kaft. Het is misschien niet de meest spectaculaire opgraving in de geschiedenis van het archeologisch centrum geweest; het is vooral de regenachtige modderpartij die ons het beste is bij gebleven.

dinsdag 15 mei 2007

Taart!

HOERA!!!
Onze specialist constructieaardewerk/fotograaf is vandaag jarig! En dat is gevierd met: TAART!

maandag 14 mei 2007

Meer of minder?

De Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) heeft het archeologische Monumentenregister opgeschoond. De lijst bevat zichtbare monumenten, (zoals hunebedden, grafheuvels en terpen) én onzichtbare monumenten, waarbij de archeologische resten niet aan het oppervlak zichtbaar zijn. Nu lijst telde 1481 Rijksmonumenten, bij de opschoning zijn 55 monumenten afgevoerd. Amersfoort kende tot voor kort 6 archeologische rijksmonumenten, we wachten vol spanning op de nieuwe lijst om te zien hoeveel we er nu hebben.

vrijdag 11 mei 2007

Vraagje...

Beste stadarcheoloog,

Ik heb even een kort vraagje: weet u waar de bedelarmband vandaan komt? Ik weet dat mijn tante er eentje had en zij kreeg van haar man bij elke bijzondere gebeurtenis een nieuw bedeltje. Is dit altijd zo geweest?

groet, M.

Beste M.,
anders dan algemeen wordt aangenomen is het géén verzameling juwelen aan een armband, aangevuld ten tijde van overvloed, te gelde te maken tijdens financiele tekorten (ter voorkoming van de bedelstaf).

Bedeltjes zijn van oorsprong juist van zeer goedkoop materiaal gemaakt. Het oorspronkelijke gebruik is alsvolgt: iedere keer dat iemand de bedeltjes aan de armband wil bekijken, moet diegene 'betalen' met een nieuw bedeltje (dit heet 'bedelen'). Elk bedeltje krijgt daarmee een eigen istorie/verhaal: van die-en-die gehad, toen-en-toen, daar-en-daar. Het is dus een beetje als een souvenierwinkel gecombineerd met een plakboek. Je tante gebruikte 'm ook als zodaning. Hoe meer bedels, deste persoonlijker de armband is en hoe groter de persoonlijke betekenis ervan voor de drager - of beter: draagster want het zijn voornamelijk vrouwen/meisjes - is. Er speelt ook een beetje magie mee: de bedeltjes schijnen geluk te brengen. Hoop geloof en liefde (anker, kruis en hartje) zijn dan ook de verplichte eerste drie.

De oorsprong van de bedelarmband is niet duidelijk, maar kan ver terug gaan
als deze gerelateerd wordt aan de traditie van geluksamuletten en talismannen, die al millenia in allerlei vormen in zwang is. Ook heeft het wel iets van de pelgrimsinsignestraditie. De door jou genoemde variant komt vanaf de jaren 20 voor, de echte rage ligt in de jaren 50-60 (we hebben er nog nooit iets van gevonden bij opgravingen) en is toen commercieel enorm uitgebuit: bedeltjes zaten tijdens die rageperiode ook bij diverse commerciele producten, vergelijkbaar met de huidige flippo's, voetbalkaartjes, wuppies en bungels etc.

donderdag 10 mei 2007

Grappig...

Bij opgravingen in Rusland hebben Russische archeologen op een diepte van 100 meter resten gevonden van koperdraden, met een geschatte leeftijd van zo’n 1000 jaar. De Russen hebben hieruit de conclusie getrokken dat hun voorouders reeds 1000 jaar geleden een interlokaal telefoonnetwerk hadden.
Amerikaanse archeologen hebben in hun bodem op een diepte van 200 meter resten van glasvezels aantroffen. De vezels bleken na onderzoek zo’n 2000 jaar oud te zijn, waaruit de Amerikanen concludeerden dat hun voorouders reeds 2000 jaar geleden al een zeer geavanceerd digitaal telefoonnetwerk gebruikten.
Een week later hebben de Belgen het volgende nieuws gepubliceerd: “Na opgravingen in de Belgische bodem hebben Belgische archeologen tot op een diepte van 5000 meter helemaal niets gevonden.” De Belgen concluderen hieruit dat zo’n 5000 jaar geleden elke Belg reeds in het bezit was van een mobiele telefoon.

woensdag 9 mei 2007

Tijd staat even stil

nou zeg, vrijwel alle klokken in het archeologisch centrum staan stil; óf de batterij is leeg, óf de klok is kapot. Nu weet ik dat wij archeologen nogal goed zijn met tijd, maar helemaal geen tijd is toch erg lastig.

dinsdag 8 mei 2007

Beste meneer

ik zit in groep 8 van de basisschool.

Ik moet voor school een werkstuk maken over wat ik wil worden en ik wil archeoloog worden. Wij moeten bij het werkstuk ook een interview afnemen die dat beroep heeft. Dus is er bij u iemand die ik zou kunnen interviewen? Ik moet dit werkstuk 11 mei inleveren dus of het voor die tijd kan.


ehhh... jahoor, natuurlijk, kom morgen maar langs tijdens de open middag, dan zijn hier genoeg archeologen aanwezig om te interviewen.

maandag 7 mei 2007

Ditjes en datjes

Het regent. Of beter: het hoost af en toe. Heel automobiel Nederland stond vandaag in de file, en dat was te merken: de telefoontjes begonnen pas later op de dag binnen te stromen. Ik heb een dag vol kleine klusjes en overlegjes, vanmiddag een workshop over de gemeentewebsite. Druk drukdruk. De ochtend startte met het maandelijks medewerkersoverleg. Ik ben nu bezig de verzending van het derde deel van Amersfoort Onder Ons voor te bereiden, ben de drukproeven van deel 4 aan het beoordelen (niet helemaal goed, dus terug naar de drukker) en deel 5 drukklaar aan het maken. Nr's 6 en 7 liggen ook al op stapel. Ik doe tegelijkertijd wat advieswerk voor de Gemeente Leusden, zoek wat uit, zoek wat op en beantwoord een aantal brieven en vragen; 'kleinklusserij' noem ik het. De opgravingsploeg belde vanuit de auto waarin ze schuilen, op zo'n dag als vandaag is het lastig opgraven. Tussen de bedrijven door weet ik nog even de tijd te nemen om de tijdbalk van Amersfoort te bekijken, een nieuwe website over de geschiedenis van Amersfoort van Jan Lodewijks en Johan Volkers. Goed gedaan, mannen! Mijn complimenten. Ik heb 'm direct tussen mijn favorieten geplaatst.

donderdag 3 mei 2007

Ja, maar wat IS het?

De koffiepauze wordt beheerst door gespeculeer over een voorwerp van aardewerk, dat het meest doet denken aan het hoedje van een eikeltje, maar dan groter. Het ligt lekker in de hand en de maker heeft het prachtig afgewerkt. Een raar bol dekseltje, een onhandig bakje? Eén van onze aardewerkspecialisten is al tijden bezig te onderzoeken WAT het precies is. Ze heeft het laatste naslagwerk dicht geslagen en geen enkel vergelijkbaar object kunnen vinden.

Dus dan maar het laatste redmiddel: leg het voorwerp tijdens de koffiepauze op tafel en kijk wat er gebeurt. Iedereen heeft er wel een mening over en zij die er geen hebben, verzinnen er wel een; een tijd lang is het wetenschappelijke gehalte dan ook werkelijk ver te zoeken. Maar al pratend komen er toch enkele goeie suggestie's naar boven over wat het NIET is, en wat het mogelijk WEL zou kunnen zijn. Denk je mee?

woensdag 2 mei 2007

Vers van de pers

Het derde deel van 'Amersfoort onder ons' ligt hier voor me op het bureau, vers van de pers. Onze veldarcheoloog doet hierin verslag van zijn onderzoek achter 'Schep', het ooit zo vermaarde restaurant aan de Amersfoortsestraat.