De opgraving aan de Vasco da Gamastraat is af. Met een mooi resultaat, want we hebben uiteindelijk de resten van twee tabaksdroogschuren, de Lageweg en een waterput opgegraven!
Eén schuur was minimaal 38 meter lang, de andere minimaal 20 meter. Ze dateren uit de 18de-19de eeuw en stonden direct aan de Lageweg. Een van de schuren bleek een waterput te hebben. Die bleek 2,5 meter diep te zijn, tot aan het grondwater niveau.
Eerder deze week kon je al lezen dat bij de eerste halen van de graafmachine al allerlei archeologische sporen zichtbaar werden. Onze veldploeg is inmiddels een heel eind gevorderd! Over de hele opgraving is de bovenste laag grond verwijderd en alle sporen zijn nu goed zichtbaar; het zijn met name de donkere vlekken in het lichte zand. Volgens de archeologen hebben we meerdere tabaksschuren bloot gelegd. Dat is te zien aan de vele 'paalgaten' die netjes op een rij in het zand liggen. De grote vlek op de foto is waarschijnlijk een waterput.
De graafmachine is klaar en we zijn nu volop bezig met het handwerk. Alle sporen worden voorzichtig verder uitgegraven. Er zijn ook al een paar leuke vondsten gedaan, zodat dit doosje waarin tandpasta heeft gezeten. Dit doosje is waarschijnlijk rond 1880 gemaakt.
Vandaag zijn we begonnen met een opgraving in de wijk Kruiskamp. Onlangs hebben we op deze locatie langs de Vasco da Gamastraat proefsleuvenonderzoek gedaan en daarbij hebben we resten van een tabaksplantage gevonden. Deze vondst vormde voldoende aanleiding voor een vervolgonderzoek.
Al in de tweede helft van de 17de eeuw was de tabaksbouw in Amersfoort een gevestigde én succesvolle teelt geworden en nog steeds groeiende. De tabaksteelt bereikt in de 18de eeuw haar hoogtepunt om daarna langzaam terug te lopen en eindigde in de 20ste eeuw. In Amersfoort werd kwalitatief goede tabak gemaakt. Niet alleen de kwaliteit, maar ook de korte transportwegen over land en via de Eem en de zuiderzee naar het nabij gelegen Amsterdam, waar de eindproductie van tabak plaatsvond, was een belangrijke factor voor de groei van Amersfoort als productieplaats.
In Amersfoort en naaste omgeving was aan het eind van de 18de eeuw de oppervlakte voor tabaksteelt 500-600 hectare. In 1822 was dit gedaald tot onder de 100 hectare. Omstreeks 1850 lijkt dit nog maar tussen 40 en 60 hectare te zijn geweest.
Het gebied ten oosten van de oude binnenstad was vanaf de 17de eeuw intensief in gebruik voor het telen van tabak. Langs de Hogeweg hebben we bij eerdere onderzoeken al diverse tabaksplantages aangetroffen. Zo'n plantage bestond onder andere uit een of meerdere schuren waar de tabak werd gedroogd, de tabaksbedden waar de tabak werd geteeld en een waterput voor de irrigatie. Van al deze structuren kunnen we sporen terug vinden in de bodem.
Bij de opgraving die we vandaag gestart zijn staat al vast dat we niet de gehele plantage zullen terug vinden. Dit komt omdat de plantage groter is geweest dan het gebied dat we kunnen onderzoeken en ook doordat een deel van de archeologische resten verloren is gegaan bij de bouw van de flats die hier tot voor kort stonden. Maar het deel dat we wel aantreffen levert al een schat aan informatie op. Bovendien zijn we als archeoloog gewend dat onze informatie incompleet is. Lang niet alles blijft immers in de bodem bewaard. Het is de kunst om op basis van wat we wel vinden te achterhalen hoe deze plantage eruit heeft gezien. Het begin is goed: bij de eerste halen van de graafmachine werden al allerlei archeologische sporen zichtbaar. Aan onze veldploeg nu de taak het verhaal achter deze sporen verder te ontrafelen.
Op 11 en 12 september kan je in Amersfoort weer tal van monumenten en andere historische bezienswaardigheden bezoeken. Helaas is ons Centrum voor Archeologie in verband met de coronamaatregelen gesloten. We hopen volgend jaar weer van de partij te zijn!
Het digitale programmaboekje van de Open Monumentendagen in Amersfoort kun je hier downloaden.
Ontdek de archeologische bodemschatten van Amersfoort.
Iedereen kent de prachtige historische binnenstad van Amersfoort. Maar wist u dat er ook nog veel te zien is aan archeologische bodemschatten?
Onlangs is een herziene versie verschenen van 'Onder ons, de archeologische wandeling door de binnenstad van Amersfoort'. In een ruim uur kunt u kennismaken met de belangrijkste hoogtepunten van de onzichtbare geschiedenis van de binnenstad. Het stramien van de folder is gehandhaafd, maar zowel de route, tekst en foto’s zijn vernieuwd.
De folder met de wandeling is gratis af te halen bij onder andere de VVV, de Waterlijn, de Bibliotheek aan het Eemplein en boekhandel Veenendaal. U kunt het ook downloaden vanaf onze website.
Onze stadsarcheoloog Timo d'Hollosy mocht aanwezig zijn bij het openen van de schrijn met de resten van het beroemde Amersfoortse mirakelbeeldje. Ben je net zo nieuwsgierig als hij? Lees dan zijn verslag in het nieuwe nummer van de Kroniek. Je kan het artikel hier downloaden.
In het nieuwe nummer van de Kroniek staat een artikel van Francien Snieder over de opgraving aan de Nieuwlandseweg 35 in 1997. Daarbij werd minstens één graf uit de Klokbekerperiode (omstreeks 2200 voor Christus) gevonden. Helaas was een groot deel van het graf verstoord door een enorme recente kuil. Bijna 25 jaar na deze opgraving is duidelijk geworden dat deze kuil waarschijnlijk in de Tweede Wereldoorlog gegraven is om onderduikers een schuilplek te geven. Verder lezen? Download dan hier het artikel.
