Dagelijkse behoeftes

De afgelopen week viel ons op dat in diverse media bericht werd over de "poepweek" in de Beekse Bergen. In de herfstvakantie staat het safaripark in het teken van dit thema. Bezoekers kunnen van alles te weten komen over de spijsvertering van wilde dieren. Maar ook mensen hebben natuurlijk hun dagelijkse behoeftes; en dat al duizenden jaren lang. De weerslag hiervan vinden we bij opgravingen terug; soms in de vorm van de "toiletten" zelf; bijvoorbeeld beerputten of pispotten, maar een hele enkele keer ook in de vorm van het eindproduct; coprolieten (versteende drollen) zijn hier een goed voorbeeld van.


Stinkende pispotten

De ene pispot is de andere trouwens niet; aan het model kan je aflezen hoe oud ie is en hoe ie gebruikt werd. De oudste modellen zijn niet of nauwelijks van glazuur voorzien. Deze exemplaren waren snel aan vervanging toe: zonder een glazuurlaag trekt de inhoud van de pot in de klei en gaat de boel al snel stinken...heel erg stinken zelfs....


Vanaf de 15de eeuw worden de pispotten wel van glazuur voorzien; eerst vooral op de plekken waar de potten snel vies werden, en vrij snel daarna de hele pot. Zo kon je ze makkelijker schoon en stankvrij houden.

Goed mikken

Bij de oudste modellen was de diamater van de hals nogal klein; dat betekende dat je goed moest kunnen mikken. Later werd de opening van de potten groter en werd er ook een bredere rand aangebracht zodat je er op kon gaan zitten; dit model lijkt wel een beetje op onze wc-bril.

Doe maar duur!

In een beerput bij een huis op de hoek van de Muurhuizen en de Stovestraat hebben we een tinnen pispot gevonden. Dit moet een dure pot zijn geweest. Het kan nog duurder trouwens; de echte rijkelui hadden een zilveren pispot, maar zo een hebben we in Amersfoort nog niet gevonden..












Toiletpapier

Bijzonder is de vondst van 17de eeuws toiletpapier met een wel heel merkwaardige voorgeschiedenis. In een beerput bij een pand bij de Muurhuizen hebben we een stuk perkament gevonden dat oorpronkelijk deel uitmaakte van een Middeleeuws handschrift. De handgeschreven Latijnse (psalm?)tekst is nog vaag zichtbaar. In later tijd is het perkament hergebruikt als omslag of kaft van een boek. Dit gebeurde wel vaker. Wat minder vaak gebeurde is dat het perkament daarna een hele andere functie heeft gekregen; dat van toiletpapier! Echt wc-papier zoals wij dat kennen bestaat sinds 1857 en is een Amerikaanse uitvinding. In de periode daarvoor was het behelpen met andere middelen; zoals een papieren boekje waar men kennelijk op uitgekeken was. Van zorgvuldig opgesteld en kostbaar handschrift tot toiletpapier....het kan raar lopen....

Vanaf morgen zijn al deze zaken op de open woensdagmiddag te bewonderen in de scheplogvitrine. Enne wees gerust; de ergste stank is er wel vanaf....