Rapport Buitenplaats Kouwenhoven

De stadarcheologen hebben in 2018 een groot archeologisch onderzoek uitgevoerd op de voormalige buitenplaats Kouwenhoven te Hoogland. Het uitgebreide en goed leesbare rapport is nu verschenen.

Uit historische bronnen is bekend dat bij buitenplaats Kouwenhoven ook een ‘herehuyzinge’ heeft gehoord. Over wat er precies met het huis is gebeurd zwijgen de bronnen. De voorgenomen ontwikkelingen op het terrein boden de unieke gelegenheid om het huis volledig op te graven. Hoe de buitenplaats, en dan met name het huis, zich hebben ontwikkeld vanaf de bouw tot aan de afbraak, kan dankzij de combinatie van het archeologisch onderzoek met het archiefonderzoek redelijk goed worden herleid.

Het huis heeft in oorsprong een symmetrische opzet gehad, met de keuken als een aanbouw achter het huis. Tijdens een grote verbouwing zijn het huis en de keuken vergroot en is een tweede aanbouw, een spoelplaats, achter het huis gebouwd. Met deze verbouwing verdween de symmetrie in de plattegrond van het huis. Wat betreft de inrichting van de buitenplaats en de ruimtelijke indeling van het huis is deels gebruik gemaakt van een bewaard gebleven verkoopadvertentie van het huis uit 1725.

Zo is bekend dat de begane grond, de bel-etage, uit vier verschillende kamers bestond, op de eerste verdieping nog eens zes kamers waren en vervolgens een zolder. De bel-etage werd door middel van een bordestrap bereikt. Onder deze bel-etage bevond zich de kruipruimte van het huis en een tweetal (voorraad)kelders. De grootste grote kelder lag direct tegen de keuken aan. De indeling van de bel-etage kan enigszins worden herleid op basis van de archeologische sporen. Zo heeft het huis twee min of meer gelijke zijvleugels, waarin zich aan de ene zijde een ontvangstruimte bevond en aan de andere zijde de privévertrekken. Hiervan kon alleen de toiletruimte worden gedefinieerd. De trap naar de eerste verdieping bevond zich vermoedelijk ter hoogte van de grote voorraadkelder. 

Het huis lag op de buitenplaats Kouwenhoven, binnen een omgracht terrein, het hof. Op het hof zijn diverse tuinelementen aangetroffen, zoals een grote vijver, plantenbakken, fontein(en) en een haag. Buiten het hof lagen de tuinen van de buitenplaats. Deze tuinen konden worden bereikt via minimaal 4 bruggen. De tuinen waren beplant met bomen, die parallel aan de grachten hebben gestaan. Uit de advertentie blijkt dat in de tuinen nog een grote vijver heeft gelegen en een heuvel die als vergezicht heeft gediend. De vijver lag ten zuiden van het huis. Van de heuvel zijn geen sporen aangetroffen, maar deze heeft mogelijk ten oosten van het huis gelegen, op een perceel dat tegenwoordig nog altijd iets hoger ligt dan de omliggende percelen. Door de tuinen liepen verschillende sloten en waterlopen die vanuit de Malewetering de grachten van water hebben voorzien. 

In 1774 overlijdt Ignatius van Honsem, de laatste bewoner van het huis. Kort hierop wordt het huis afgebroken, het hof ontmanteld en de grachten gedeeltelijk dichtgegooid. Het terrein kent vanaf dat moment een agrarisch gebruik. 

Verder lezen? Download dan rapport 'Amersfoort onder ons 60'.