1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE
Het rapport van het onderzoek bij Kouwenhoven is een mooi
voorbeeld van de samenhang tussen archiefonderzoek en de opgraving. Uit
historische bronnen is namelijk bekend dat er op deze plek bij de Eem een
'herehuyzinge' heeft gestaan. De eerste vermelding is uit 1707 en de laatste
uit 1774. We hebben geen nauwkeurige kaarten uit deze periode. We wisten dus
vrijwel niets over de omvang en het uiterlijk van dit huis. Op de kadastrale
kaart van Slits uit 1832 is geen huis ingetekend. Het was er toen dus niet meer.
Op deze kaart staan nog wel grachten en waterpartijen. Over wat er precies met
het huis is gebeurd was uit de archieven nauwelijks iets bekend.
De opgraving was een unieke kans om meer over de
buitenplaats te weten te komen. Van het huis zijn slechts gedeeltes van de
kelders, kruipruimte en funderingen bewaard gebleven. Het is toch gelukt een
reconstructie van het hele huis te maken. Het huis had eerst een symmetrische
opzet, met de keuken als een aanbouw achter het huis. Tijdens een grote
verbouwing zijn het huis en de keuken vergroot en is een tweede aanbouw (een
spoelplaats) achter het huis gebouwd.
Van de inrichting van de buitenplaats zijn onder andere een
grote vijver, plantenbakken, fontein(en) en de sporen van een haag opgegraven.
Rondom het huis en deze tuin lag een gracht. Buiten de gracht lagen nog meer
gronden van de buitenplaats. Die konden worden bereikt via minimaal vier
bruggen. In 1774 overlijdt Ignatius van Honsem, de laatste bewoner
van het huis. Kort hierop wordt het huis afgebroken, de tuinen opgeruimd en de
grachten gedeeltelijk dichtgegooid. Vanaf die tijd liggen er weilanden en
herinneren alleen nog oude kaarten aan de buitenplaats.
In de gracht van Kouwenhoven werd een ijzeren schaats
gevonden. Het is de 'schenkel', het smeedijzeren deel van de schaats, dat
bevestigd is geweest aan een houten voetplankje. Het hout is verloren gegaan en
het ijzer is voor een groot deel weggeroest. Het is een krulschaats geweest,
want de aanzet van de krul is nog zichtbaar. We kunnen tegenwoordig niet zo
vaak op natuurijs schaatsen. Maar tussen 1600 en 1800 waren er vaak zeer
strenge winters. De bewoners van het buitenhuis hebben toen vast vaak op de dichtgevroren
grachten geschaatst.
Verder lezen? Download dan het rapport van de opgraving.
https://drive.google.com/file/d/1TajmuN9geS6Fku3kPahwZU1VhOD53lKd/view?usp=drive_link