woensdag 28 februari 2007

Bestseller: 3de druk!

Wederom: Wow! Ons bestseller, het eerste deel van Amersfoort Onder Ons, het verslag van de opgraving aan het Smallepad op de toekomstige locatie van de R.A.C.M., is wegens voortdurende afname wederom bijgedrukt. We hebben de 100 exemplaren van de derde druk nét binnen.

Het tweede deel, over de Portugees-joodse begraafplaats bij de Bloemendalsebuitenport, hebben we maar in iets grotere oplage laten drukken, en ook van het derde deel, over de opgraving aan de Pothstraat - die oorspronkelijk Zogstraat heette - waar we nu mee bezig zijn, maken we maar wat meer.

Oude verhalen

Vanochtend stond een bezoek aan zorgcentrum "Stoutenborgh" in Hoevelaken op het programma. Een van onze archeologen heeft een groep senioren van alles over archeologie verteld. Maar niet alleen de archeoloog bleek vol verhalen over vroeger te zitten; de oudjes rakelden zonder moeite allerlei herinneringen en anekdotes op; over pispotten bij de bedstee, de burgemeester van Hoogland, onderhandelingen over grond in Vathorst, etc, etc. Wie aan het eind van de ochtend het meeste heeft bijgeleerd, is nog niet duidelijk.....

dinsdag 27 februari 2007

een of twee oren?

Hoewel we in de vitrines vele tientallen 'gave' potten hebben staan, is dit maar uiterlijke schijn; de meeste hiervan zijn in scherven gevonden en door onze restaurateurs weer vakkundig in elkaar geplakt. Ontbrekende delen worden aangevuld.

Eén van onze restaurateurs heeft vandaag de laatste hand gelegd aan een heel bijzonder potje uit de 2de eeuw voor Christus (wij noemen dat de 'Late IJzertijd'), waar we maar de helft van hebben. Het is een bijzonder potje: het enige exemplaar uit Amersfoort en omgeving met een oortje, uit de IJzertijd. En omdat we maar de helft hebben, vragen we ons af: had ie één of misschien twee oortjes?

We zitten met nóg een raadsel: de afgelopen jaren hebben we bij onderzoek langs de Hogeweg veel scherven uit de Late IJzertijd gevonden, maar kunnen hieruit nooit een heel voorwerp bij elkaar puzzelen, we komen nooit verder dan de helft... Al onze IJzertijd potten zijn slechts voor de helft bewaard gebleven! En nee, die helften passen niet aan elkaar. Iemand een suggestie wat dit betekent?

Komende woensdag is deze halve pot met oortje te bewonderen tussen enkele andere scheplog-vondsten in de scheplog-vitrine.

maandag 26 februari 2007

1e Kroniek van 2007 is uit

De maart-editie van het populaire tijdschrift over historisch Amersfoort 'Kroniek' is uit, en deze keer staan twee artikelen van onze hand in: Mattijs Wijker, projectarcheoloog, doet verslag van de opgraving aan Achter de Kamp en Francien Snieder, stadsarcheoloog, schrijft over het onderzoek naar de ingezakte kelders - en dus geen tunnels! - op de hoek Zevenhuizen - Langestraat, die ontdekt werden nadat de straat ter plaatse inzakte en er, meen ik, een hele brandweerwagen in verdween.

De Kroniek is gratis af te halen bij het Archeologisch Centrum op de woensdagmiddag.

vrijdag 23 februari 2007

Waar ligt ie precies?

Geachte archeoloog,

Via scheplog blijf ik jullie schepbewegingen volgen. Nou wil het toeval dat ik in mijn jongere jaren veel in de omgeving van de burgerbegraafplaats speelde en op de begraafplaats zelf beukennootjes zocht. De beuken die in het stenen rondje voor de ingang stonden, werden door ons gebruikt in het spel bomentikkertje. In het bericht van de gevonden poortwachter snap ik één ding niet. In mijn herinnering was het rondje met de beuken nog een paar meter (er liep een weg omheen) gelegen van de hoofdingang van de begraafplaats en er reed verkeer omheen. Als de poortwachter is gevonden in het rondje waar eens de beuken stonden, moet dit geraamte ontsnapt zijn vanaf de begraafplaats. Misschien dat de begraafplaats in eerdere jaren groter was, voordat de hoofdingang er was?

Ik heb ter vergelijking de foto's van de begraafplaats op beeldbank van het Archief Eemland bekeken. En alles in mijn herinnering lijkt te kloppen. (ter vergelijking bijvoorbeeld foto nummer 65127).

Groeten, G.


Foto: G. van der Mark.

Beste G.

Je hebt gelijk als je stelt dat het graf wat buiten de begraafplaats lijkt te liggen, als je 't zo leest dat het graf binnen de boomkring lag. Het graf is echter niet binnen die boomkring aangetroffen, maar enkele meters er vandaan. De ontgraving is veel groter dan de boomcirkel, aangezien alle slechte grond in de omgeving van de bomen - besmet met schimmels etc. - ook afgegraven moest worden. Het aangetroffen graf ligt wel net binnen de begraafplaats, vrijwel tegen een van die poorthuisjes aan.

Hoe kan ik reageren?

uitleg: klik hier

donderdag 22 februari 2007

woensdag 21 februari 2007

poortwachter wordt beroemder...

De kracht van het individu.
Het skelet dat twee weken geleden heel even het aan het licht kwam - het zal niet langer dan een minuut of 10 zijn geweest - begint langzaam uit te groeien tot een beroemdheid. Foto's gaan van hand tot hand (of beter: pc tot pc) en de media rolt over ons heen; kranten, tv en radio. Enthousiast vertellen we over onze korte kennismaking met deze oud-Amersfoorter, die ondertussen de naam 'poortwachter' heeft gekregen - wie begon daar ook al weer mee? - omdat ie voor de deur van het gemeentehuis ligt. De vragen zijn veel gesteld: hoe weet je dat het een jongen was? hoe zie je hoe oud ie was? hoe onderzoeken jullie dat?

Hey, kijken jullie dan geen CSI op tv? Wij doen gewoon hetzelfde!

Op dit moment onderzoekt onze bottenspecialist de skeletten die we enkele jaren geleden hebben opgegraven bij de Rochuskapel. Kom zelf kijken en stel hem alle vragen, de komende woensdagmiddagen is ie aanwezig en kan je laten zien hoe skeletonderzoek in z'n werk gaat.

dinsdag 20 februari 2007

Drooglegging

Zo eens in het jaar wordt het waterpeil in de grachten verlaagd om kademuren te herstellen en grachten schoon te maken. Opeens komt een wondere wereld van allerlei soorten fietsen, bloempotten, winkelwagens, bouwpuin en zelfs een stofzuiger bloot te liggen. Niks ouds vooralsnog, maar we blijven alert!

maandag 19 februari 2007

Tunnels, waar of waar niet?

Hallo
Eerst mijn complimenten voor jullie website. Als oud-Amersfoorter heb ik een vraag: al mijn hele leven hoor ik over gangen die onder de langestraat zouden lopen.
Waar of niet waar?

Groeten
J. K.


Tja, beste J., en alle andere die met deze vraag rond lopen:
wij weten het antwoord, maar wat denken jullie? Graag veel reactie's

vrijdag 16 februari 2007

Big Brother is watching you!

Steeds blijkt weer dat we overal in de stad ogen en oren hebben, geregeld gaat bij ons de telefoon (033-4637797) en worden graafactiviteiten of toevalsvondsten gemeld. Soms door werklui zelf die bij hun klus wat vinden, soms door omstanders die ergens hebben staan kijken, soms door mede-ambtenaren die tijdens een wandelingetje wat hebben gezien, en soms geheel anoniem en stiekem. Gisteren werden we getipt op graafwerkzaamheden in een kelder nabij de St. Joriskerk en Hof en hop: de archeo-ambulance rukt weer uit. Vandaag rukten we uit naar de Scheltussingel, waar ook wat gevonden was. Al dit soort meldingen worden verzameld en geven ons iets meer inzicht wat er overal in de bodem zit...

donderdag 15 februari 2007

Hoe oud is zoiets nou?

Beste stadarcheoloog,
met veel interesse heb ik het berichtje over de vondst van Dennis (14-feb-2007) gelezen. Ik vraag me af of u ook kunt zien hoe oud zoiets nou is.

m.vr.gr.

T.P.

Deze vraag is ons gister en vandaag op verschillende manieren gesteld, dus wordt het tijd om hier antwoord op te geven:

Aan het bot zelf is niet te zien hoe oud het is, het betreft hier een bot van een gewoon rund en deze komen hier al heel lang voor. Met behulp van chemisch onderzoek zouden we de ouderdom kunnen vaststellen (bijvoorbeeld door C14 onderzoek) maar hiervoor moet het voorwerp (deels) opgeofferd worden. Aan de hand van het gebruik ervan kunnen we wel dateren: we hebben het geluk dat dit bot tot voorwerpje is bewerkt en deze type benen artefacten komen na de 14de eeuw niet meer voor. Dennnis' vondst is dus in ieder geval 6 eeuwen oud of ouder.
Archeologen dateren ook wel eens aan de hand van de context; de omgeving waarin het voorwerp lag en het materiaal dat daarbij zat. In dit geval lijkt een zandbak op het eerste gezicht geen handige context, maar als we aannemen dat het bot al in het zand zat, komen we toch wat verder: zand voor zandbakken wordt op vele plaatsen gewonnen, favoriet is zand uit rivierbeddingen en zand van de zeebodem. Vondsten die zich hierin bevinden zijn in de regel van hoge ouderdom: prehistorisch.

woensdag 14 februari 2007

oefenen in de zandbak

Vanmiddag is Dennis (9 jaar) op onze open middag geweest. Hij heeft 3 jaar geleden een bot gevonden, in de zandbak in zijn buurt.

Als 'bodemvondst' heeft dit bot al op school in de vitrine gelegen. Nu wilde hij toch wel eens weten wat en hoe oud het is. Onze zoöloog, de botten-onderzoeker, heeft de vondst van Dennis eens goed bekeken. Het is een metatarsus , een voetbotje, van een koe of stier. Dennis heeft geluk: het is niet zo maar een bot, het blijkt echt oud en bewerkt; het is een echt voorwerpje, een artefact zoals wij dat noemen. De randen van het bot zijn door het gebruik afgerond en gepolijst. Wij denken dat het is gebruikt bij leerbewerking.

Hoe dit in de zandbak van Dennis en zijn vriendjes is gekomen? Tja... wie zal het zeggen. Waarschijnlijk zat het bot al in het zand of heel misschien is iemand het bot verloren. Het was vast niet één van onze archeologen die zelf in de zandbak heeft gespeeld... alhoewel, Tijs?!

Voor in de boekenkast

Amersfoort onder ons deel 2, de publicatie van het archeologisch onderzoek aan de Bloemendalsestraat waarbij de verloren gewaande Portugees-joodse begraafplaats is teruggevonden, is vanaf vandaag bij ons verkrijgbaar.

dinsdag 13 februari 2007

Recycling

Dacht je dat recycling alleen iets van de laatste jaren is? mooi niet! Bij het bestuderen van de duizenden scherven uit de Late IJzertijd (ca. 200 v. Chr. - 0), die we langs de Hogeweg hebben gevonden, blijkt dat in de klei zogenaamd potgruis is verwerkt. Potgruis is niets anders dan kleine, vermalen stukjes aardewerk, van potten die in onbruik zijn geraakt of kapot zijn gevallen. Het gruis werd door de klei van nieuwe potten gemengd, zodat deze steviger werd en minder snel scheurde en brak tijdens het bakken. Zo kwamen die 'oude' scherven toch nog van pas!

We leggen er een paar in de scheplogvitrine, kom ze woensdagmiddag zelf maar eens bekijken.

maandag 12 februari 2007

Eerste archeologische monument

Voor iedereen die het nog niet weet: de gemeente Amersfoort heeft haar eerste archeologische monument aangewezen. Het kasteelterrein Stoutenburg is door ons archeologisch onderzocht met een verkennende opgraving en de resultaten daarvan waren dusdanig, dat het terrein een hoge archeologische waarde heeft gekregen. Voor de gemeente genoeg redenen om het als gemeentelijk archeologisch monument aan te wijzen. Daarvan hadden we er nog geen, dus dit is ons eerste!

vrijdag 9 februari 2007

Oud Amersfoorter

Eergister, 13:34 - Telefoon gaat: bij de graafwerkzaamheden op het stadhuisplein zijn wederom botten aangetroffen. De archeologische ambulancedienst rukt weer uit, en deze keer is het raak: precies voor de deur van het stadhuis, net aan de rand van de ontgraving, precies op het niveau tot waar men moest ontgraven, is een graf aangetroffen. Dit graf hoort bij de 19de-eeuwse begraafplaats die aan deze kant van de bomen gelegen heeft - grotendeels al geruimd voor de bouw van het stadhuis - en niet bij de 16de-eeuwse die bij het Observantenklooster hoorde (daarvan hadden we vorige week al vastgesteld dat die hier niet lag). Dit graf - zo op het eerste gezicht betreft het een jonge man - kon gelukkig blijven liggen; we hebben het na een kort onderzoekje weer met zand afgedekt. Zijn rust is maar heel even verstoord.

donderdag 8 februari 2007

2 vliegen in 1 klap

Stadsomroep kwam eind vorige week opnames maken van de scheplog-vitrine en nam me een bijbehorend interview af. Heb je het gezien, zaterdagavond?

En omdat ze toch bij ons waren met camera en al, plukten ze mijn collega achter haar bureau vandaan om ook een praatje te maken over het rapport 'Amersfoort onder ons'. Jas aan en naar buiten, de kou in... Wellicht heb je díe uitzending dan gezien, maandagavond?

woensdag 7 februari 2007

Beste meneer/mevrouw

In verband met een werkstuk ben ik benieuwd of u ook informatie/kaarten heeft over het bodemgebruik en de grondsoorten in amersfoort. Ik zie uit naar een antwoord.

Met vriendelijke groet,

D.


Beste D.,

bodemgebruik is wat lastig, maar gebruik van de bodem hangt sterk samen met de bodemsoort, en daarvan bestaat een goeie kaart: de Bodemkaart van Nederland, schaal 1:50.000 (uitgegeven door de Stichting voor Bodemkartering). Voor de verschillende grondsoorten is de Geomorfologische kaart van Nederland (ook 1:50.000 van StiBoKa) te gebruiken, hierop staan de verschillende landschappelijke terreinen (stuwwal, dekzandruggen, beekdalen etc.) aangegeven.

Wij gebruiken beide kaarten vrijwel iedere dag.

dinsdag 6 februari 2007

archeologische brandweer en ambulance

11:34 - Telefoon gaat: de mensen die de kelder uitgraven aan de Langestraat - waar we vorige week een onderzoek hebben uitgevoerd - gaan nog wat extra ontgraven, als we daar ook bij willen, dan... Onze archeologische brandweer rukt weer uit, de opgravingsploeg staat binnen een minuut met apparatuur, scheppen en camera op locatie. Even kijken, even meten, even wat vinden, en weg.

12:34 - Telefoon gaat: de mensen die de bomengroep verplaatsen op het stadhuisplein - waar we vorige week nog een onderzoek hebben uitgevoerd - hebben tussen de bomen in wat vlekken in de grond gevonden én wat menselijke botten... Onze archeologische ambulance rukt uit, de opgravingsploeg staat binenn een minuut met apparatuur, scheppen en camera op locatie. Even kijken en weg: de botten waren dierlijk; slachtafval.

13:34 - Telefoon gaat. En gaat. We durven eigenlijk niet op te nemen... Het is weer zo'n dag...

maandag 5 februari 2007

Goed gevonden!

geachte heer/mevrouw,

na wat graafwerk in onze achtertuin vonden wij het volgende 'schaaltje'
waarvan we geen idee hebben waar het vandaan komt of wat het is.
Zou u ons op weg kunnen helpen?

mvg
H.


Geachte H.,

het schaaltje dat u hebt gevonden, lijkt mij een ovale terrine schotel ook wel 'oval tureen-stand' genoemd, gemaakt van porselein en het patroon is van Royal Copenhagen, of hierop gebaseerd, want het oogt wat goedkoper. Dergelijke waar is niet oud, veel ervan wordt nog steeds geproduceerd. Hoewel moeilijk te beoordelen via de foto, lijkt het erop dat de schotel ook niet lang in de grond gelegen heeft. Niet oud, wel gaaf, punt gaaf!

Met vriendelijke groet,

De stadsarcheoloog

20 jaar in overleg

Vaste prik: eerste maandag van de maand om 10 uur: medewerkersoverleg. Drukte van belang: alle medewerkers van het archeologisch centrum (25 tot 30 man) verzamelen zich voor ons maandelijkse overleg. Tijdens een heerlijk chaotisch uur, onder het genot van koffie en taart - want één van beide stadsarcheologen is 20 jaar in dienst - komt alles en iedereen aan bod: wat hebben we de afgelopen maand gedaan, waar zijn we nu mee bezig en wat gaan we de komende maand doen. Welke projecten zijn in aantocht en welke kunnen we afronden. Publicatie's, vragen en opmerkingen, problemen en oplossingen. Huisvesting. Scheplog.

En dan, als laatste: de rondvraag. Gelukkig is iedereen dan al lang uitgepraat en kan het overleg afgerond worden. Wie maakt de taart op?

Francien, de volgende 20 jaar met nóg meer plezier!
Gefeliciteerd van ons allemaal.

ps. ze is er woensdagmiddag, dus kom haar feliciteren!

vrijdag 2 februari 2007

Kelderklus = klaar

Vanmiddag is de klus in de kelder aan de Langestraat afgerond; de tekening is gemaakt, de foto's genomen en de bodem onderzocht. Voorlopige resultaat (voor zover we nu kunnen zien): 14de- en 15de-eeuwse ophogingslagen en enkele leemvloeren van 15de-eeuwse huizen. Leuk!

waar we alles laten?


in ons depot natuurlijk.

donderdag 1 februari 2007

Kelderklus

Vandaag zijn we begonnen met het schoonmaken van een groot profiel (opstaande wand van grond) in de kelder aan de Langestraat, waar we gister over gebeld zijn. Het profiel geeft een prachtig beeld van de geschiedenis van deze plek: de gelaagdheid die hier in de afgelopen eeuwen is ontstaan, wordt door onze archeologen vastgelegd op tekening en foto. Uit sommige lagen steken vondsten; een aardewerken potje, samengedrukt door de grond erboven.

Geen taart...

Onze secretaresse was gister jarig
en schenkt vandaag na het werk een borrel.

Hoera hoera en nog vele jaren

Gefeliciteerd, Liesbeth!