dinsdag 28 augustus 2007

Vuile zakkenwasser...

Om het milieu niet al te zwaar te belasten, gebruiken we al jaren onze plastic vondstenzakken opnieuw. Eén nadeel: ze moeten wel goed schoon worden gemaakt voordat ze hergebruikt kunnen worden. Regelmatig kun je iemand bij ons dus vuile zakken zien wassen... Dat persoon is dus onze 'vuile zakkenwasser'!

maandag 27 augustus 2007

Schammer = klaar!

Voor de verplaatsing van de hockeyvelden voerden we in opdracht van de gemeente Leusden langs de Horsterweg een archeologisch vooronderzoek uit, om te kijken wat er allemaal in de bodem zit. En er zit heel wat: al in de eerste dagen van de opgraving zijn bewoningssporen uit de IJzertijd (800 - v. Chr. - 0), Late Middeleeuwen (13e -14e eeuw) en sporen van een tabaksschuur aangetroffen (18e - 19e eeuw). De afgelopen week zijn alle sporen in kaart gebracht en nader onderzocht.

Het veldonderzoek wordt afgerond met een rapportage met aanbevelingen voor de manier waarop ze in Leusden het beste met de archeologische vondsten op deze locatie kunnen omgaan. We zijn druk bezig met de uitwerking, want we hebben beloofd dat het rapport in de eerste helft van september gereed is...

vrijdag 24 augustus 2007

In blijde verwachting...

Naar verwachting vindt dinsdag 28 augustus de bekendmaking in het
Staatsblad plaats van het besluit tot vaststelling van het tijdstip van
inwerkingtreding van de Wet op de archeologische monumentenzorg en het
Besluit archeologische monumentenzorg (Stb. 2007, 293).

Dat tijdstip is 1 september a.s.

De Regeling archeologische monumentenzorg zal naar verwachting eind
volgende week in de Staatscourant worden gepubliceerd. Het Besluit archeologische monumentenzorg wordt aanstaande dinsdag in het Staatsblad geplaatst (Stb. 2007, 292). In het Besluit archeologische monumentenzorg staan de eisen waaraan de aanvraag om een opgravingsvergunning moet voldoen.

Meer informatie over het Besluit op op de website van de RACM:
www.racm.nl (Wet en regelgeving/vergunningen).

maandag 20 augustus 2007

Weet je nog van vroeger (oudje)?

De opgraving van het Lieve Vrouwekerkhof ligt ieder nog goed in het geheugen, tenminste: bij Amersfoorters. We worden nog altijd aangesproken over het onderzoek op het plein. Toch is dit al meer dan 20 jaar geleden! Vanochtend heb ik aan één van onze medewerkers - een NIET-Amersfoorter - verteld over de opgraving en dat het plein vroeger als parkeerterrein werd gebruikt, en dat er grote kastanjes stonden, en het theater nog een kerk was. Weet je nog?

dinsdag 14 augustus 2007

Het hoeft niet altijd oud te zijn...

... om door de archeologen interessant te worden gevonden. Enjkele jaren geleden kwam bij een opgraving aan de Breestraat een betonnen tegel tevoorschijn met daarop een aap. Niet oud, maar wel bijzonder: de maker van de tegel is Mendes da Costa 1863-1939). Hij werd vooral bekend door het vervaardigen van beelden en ornamenten voor gebouwen en wordt beschouwd als de wegbereider voor de 20ste-eeuwse kunst in Nederland, doordat hij als eerste beeldhouwer een monumentale, symbolistische stijl van strakke lijnen en heldere vlakken ontwikkelde. Mendes da Costa heeft in zijn monumentale werk veel dieren, vooral apen en uilen, afgebeeld.

We hebben ooit de aap laten afgieten, zodat we er replica's van konden maken. Er is onlangs weer een doos tevoorschijn gekomen, dus we kunnen er weer wat verkopen. Deze woensdag leg ik de aap in de scheplog-vitrine, kan iedereen komen aapjes komen kijken, bij ons, op de open woensdag middag.

maandag 13 augustus 2007

vraagje

Bij het doorbladeren van de Archeologische Kroniek 2004-05 van de provincie Utrecht die ik vorige week ontving, kwam de vraag voor de zoveelste bij mij op; is de klei die in Amersfoort wordt gevonden zee- of rivierklei? Groet, W.


Beste W.

Eigenlijk komt het alle twee hier voor; zowel rivierklei, als zeeklei. Ik zal het uitleggen:

De oorsprong van ons landschap ligt in de voorlaatste ijstijd (Saalien, van 300.000 tot 100.000 v. Chr., ook wel Riss-glaciaal genoemd), toen het landijs precies tot hier reikte. Gletsjers stuwden de bevroren ondergrond voor zich uit en vormden zo het bekken van de Gelderse Vallei met de stuwwallen rondom; de Utrechtse Heuvelrug en het Veluwemassief.Onder het ijs vormde zich een moerene: een dikke laag keileem. Deze bevindt zich op grote diepte (>20 meter).

In de warme periode die hierop volgde, het Eemien (100.000 - 70.000 v. Chr., ook wel Riss-Würm Interglaciaal), smolt de ijsmassa. In het uitgesleten bekken kon het water moeilijk weg en ontstond een binnenzee: de Eemzee. Door toenemende grondwaterstand raakte deze verbonden met de andere zeeen en oceanen, en was dus zout. Op de bodem van deze zee zette zich klei af; zeekleidus, het bevindt zich tussen de 20 en de 14 meter diep onder het oppervlak.

Tijdens de laatste ijstijd (Weichselien, van 117.000 tot 11.500 jaar geleden) reikte het landijs niet verder dan Noord-Duitsland en lag Nederland in een poolwoestijn. De wind verplaatste enorme hoeveelheden zand van de Utrechtse Heuvelrug naar de lager gelegen delen. In het inmiddels drooggevallen bekken van de Eemzee werd een vlakke deken van eolisch zand (‘dekzand’) afgezet, met daarop duinen
(‘dekzandruggen’). Tussen de dekzandruggen zochten diverse beken hun weg. Ter hoogte van het huidige Amersfoort kwomen ze vanuit het zuidoosten bij elkaar en stromen gezamenlijk als de rivier de Eem verder naar het IJsselmeer (ooit Zuiderzee). De beken en rivieren zette (spaarzaam echter) rivierklei af.

In de huidige warme periode, het Holoceen (van 8.500 v. Chr. tot heden), raakte het toendralandschap langzaam begroeid met bossen. Tussen land en zee ontstond een vochtige zone (door de steiging van het grondwater) waarin veen groeide. De Geldersevallei veranderde in een ondiep moeras en raakte vanuit het noorden uiteindelijk tot aan de stuwwallen overgroeid met basisveen. Door overstromingen vanuit het noorden (Zuiderzee) werd over dit veen en dekzand plaatselijk klei afgezet, de Zuiderzee was zout, dus: zeeklei.

maandag 6 augustus 2007

Wat zou het zijn?


Bij het verwerken van de vondsten uit de net afgeronde opgraving op een perceel naast het zogenaamde chauffeurscafé aan de Hogeweg, werd een aantal overblijfselen aangetroffen, van iets dat wij tot nu toe niet thuis kunnen brengen. Het enige zekere is dat het organisch is; dat heeft onze houtspecialist wèl kunnen vaststellen, maar het is zeker níet plantaardig. Het ‘spul’ is niet vergaan; het is alleen in stukjes gebroken. Dus denkt hij aan botjes. Volgens hem is het niet van een vogel, maar het zou ook een overblijfsel van een vis kunnen zijn...

Waarom dit geploeter? Onze bottenspecialist, die echt alles weet, is een paar weken op vakantie, en eerlijk gezegd: alle archeologen hier in huis hebben óók geen idee at het is. Dus als iemand het meent te weten, reageert dan; het zou zo aardig zijn als onze houtspecialist de bottenspecialist tzt verbaasd kan doen staan over zijn toch wel brede kennis.

woensdag 1 augustus 2007

Bekend van TV

We krijgen veel reacties op de uitzending van laatst, vooral het stenen bijltje dat door onze projectarcheoloog op tv (omroep Amersfoort) is vertoond, is populair. Het is ook een zeer fraai exemplaar, maar omgeven met heel wat onduidelijkheid: allereerst de datering: dergelijke bijltjes ('Fels-Rechteckbeile') zijn veelal gemaakt aan het eind van de Late steentijd - zeg maar rond 2500 voor Christus - maar komen in de tijd daarna ook nog voor, ze zijn onderandere ook in Bronstijdgrafheuvels gevonden. Die van ons lag in een spoor dat we liever in de Middeleeuwen plaatsen, dus... hoe verklaren we zo'n oude vondst erin? Het bijltje is gemaakt van een zachte steensoort, en is dus niet zo geschikt om daadwerkelijk mee te hakken en gezien het ontbreken van enige slijtage, mogen we wel aannemen dat er ook niet mee gehakt is (echt scherp is ie overigens ook niet). Waar diende het dan wél voor? Aangenomen wordt dat ze een meer symbolische functie hebben gehad, en daarom ook wel bij begravingen werden meegegeven. Enfin, als je zelf wilt komen kijken... ik leg 'm straks in de Scheplogvitrine.