Eten en drinken

1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE

Wat hebben een prehistorische boer, een Middeleeuwse stadsbewoner en een 17de-eeuwse koopman gemeen? Ze moesten iedere dag eten en drinken!

Maar wat men at en dronk, en waarmee men dit deed verschilt door de eeuwen heen. In onze expositieruimte laten we in een paar vitrines door middel van zes 'gedekte tafels’ zien wat de verschillen zijn en hoe de eettafel zich heeft ontwikkeld. Op de planken eronder staan voorwerpen die te maken hebben met voedselbereiding uit dezelfde tijdvakken. Verder lezen? Klik hier: https://archeologischcentrum.nl/portfolio/eten-en-drinken/

In verband met de feestdagen zijn wij gesloten. Vanaf woensdag 8 januari is onze expositieruimte aan de Westsingel 46 weer geopend (woensdag- en vrijdagmiddag van 14:00-16:30).

We zijn gesloten

Onze expo is tijdens de kerstvakantie gesloten. Dus zowel op woensdag 25 december , vrijdag  27 december, woensdag  1 januari en vrijdag 3 januari.

Vondst van de Maand

De kinderschoen die in december Vondst van de Maand was, is ook in januari nog te zien. 

Opgraving Nieuwlandseweg 35

1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE

Vlakbij de voormalige boerderij 'de Akker' zijn in 1997 de resten van minimaal twee graven van ongeveer 4.000 jaar oud gevonden. Archeoloog Francien Snieder vertelt: "Toen het onderzoek zich ten zuidoosten van de voormalige boerderij op het restant van een 'bolle akker' richtte, werd tot onze grote verrassing een klokbeker gevonden. Klokbekers hebben hun naam te danken aan hun vorm: als je zo’n beker omdraait, dan zie je dat hij de vorm van een klok heeft. De Klokbekerperiode dateert van ongeveer 2600 tot 2100 voor Chr. Het potje bevond zich slechts 50 cm onder het huidige maaiveld. De vondst van deze klokbeker stond niet op zichzelf; op korte afstand werden nog fragmenten van enkele vrijwel identieke potjes gevonden. Groot was het enthousiasme toen zo’n 30 m naar het oosten weer een complete klokbeker werd opgegraven. Deze was ingegraven in een rechthoekige kuil, met een oost-west oriëntatie. Direct naast de pot werden stukjes vuursteen en een barnstenen kraal gevonden. De rechthoekige kuil is waarschijnlijk de grafkuil; de klokbeker, de vuurstenen voorwerpen en de barnstenen kraal, de bijgiften."

Verder lezen? Download dan het verslag van deze opgraving of het artikel van Maarten van Dijk in het boek 'Een maand op zicht'.

https://drive.google.com/file/d/1K8g-8Qo320x6dbp2albqSP_4ZrjUzNiV/view?usp=sharing

https://drive.google.com/file/d/132yhXKZxyU1AC8yCDwrLReRHteoWZloD/view?usp=sharing

Opgraving De Hof

1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE

Toen in 1991 De Hof nieuwe riolering en bestrating kreeg, was dat een unieke kans voor de stadsarcheologen om in het hart van de stad een opgraving te doen. Dit is een van onze grootste opgravingen en er valt daarom veel over te vertellen. We lichten er een bijzonder deel van deze opgraving uit.

Al rond 1250 is De Hof het centrale marktplein van Amersfoort. Om het plein beter geschikt te maken voor de markt en andere activiteiten wordt het terrein rond deze tijd met een dik pakket grond opgehoogd. Datzelfde gebeurt 100 jaar later nog een keer. Op De Hof wordt veel vee verhandeld. De ossen, koeien en andere dieren hebben water nodig als ze een hele dag op de markt staan. Bij de opgraving is aan de oostkant van De Hof een drenkplaats tevoorschijn gekomen: een vierkante 'vijver' waar het vee kon drinken. Aan drie zijden had de drenkplaats een muurtje. Aan de vierde kant was er geen muur en daar liepen de beesten via een helling naar het water toe. Rond 1375 raakt de drenkplaats buiten gebruik en wordt volgegooid met afval. Veel afval! Er is geen plek in Amersfoort waar we zoveel voorwerpen hebben opgegraven als in deze drenkplaats. Tientallen dobbelsteentjes, mondharpen, bierkannen en munten zijn in de modderige vulling van de drenkplaats gevonden. Maar hoe en waarom zijn zoveel spullen min of meer tegelijk weggegooid?

In het boek 'Nering en Vermaak', dat in 1994 verscheen over de opgraving van de Hof, kan je lezen dat de archeologen dachten dat aan het eind van een jaarmarkt al het afval in de drenkplaats is gegooid. Net als tegenwoordig bij een festival was er waarschijnlijk veel afval. De kwaliteit van de gevonden bierpullen is vaak niet zo groot. Kochten bezoekers die naar de jaarmarkt kwamen een goedkope bierpul die ze bij iedere kroeg lieten vullen? En werd zo'n bierpul na de jaarmarkt weggegooid? Niemand die het zeker weet, maar het zou best zo kunnen zijn.

Tegenwoordig hebben wij nog een ander idee. 1375 was ook de tijd van de 'Moderne Devotie': een beweging binnen de katholieke kerk waarin een sober leven voorop stond. Een belangrijk persoon was Geert Grote, die ook in Amersfoort en omgeving predikte. Hij was tegen muziek, spel en drank. We kunnen ons voorstellen dat Geert Grote zijn toehoorders opriep alle 'foute' spullen in het water van de drenkplaats te gooien. Dit verklaart mogelijk waarom er zoveel gave dobbelstenen en mondharpjes zijn gevonden. Bier was dé drank van de Middeleeuwen. Het is dan ook niet vreemd dat we vaak bierpullen vinden. Wat bij de opgraving op De Hof zo bijzonder is, is dat hier op één plek meer dan 500 bierpullen gevonden zijn!

Verder lezen? Download dan de PDF van het boek Nering en Vermaak en het artikel in Jaarboek Flehite 2020.

https://drive.google.com/file/d/1u060iJbbCegA2JXioWqHRL7Mv8OmmHwT/view?usp=sharing

Je kunt ook een korte video over deze opgraving bekijken.

https://drive.google.com/file/d/1rs-3jAoFN85YNlSEh_4k2siVa3n_i-_7/view?usp=share_link

  

Bikkels en koten

1984-2024: 40 JAAR CENTRUM VOOR ARCHEOLOGIE

Tegenwoordig is er een overvloed aan speelgoed voor kinderen te koop. Dat was vroeger niet zo. Kinderen speelden vooral met de dingen die voorhanden waren. Speelkoten zijn een mooi voorbeeld. Een speelkoot is een teenkoot van een rund. Als in het najaar werd geslacht, leverde iedere koe acht speelkoten op. Het is dus eigenlijk slachtafval.

Er kon op verschillende manieren met de koten worden gespeeld.

·     Heel populair was een spel dat veel op kegelen lijkt: er werd een aantal speelkoten rechtop gezet, waarna men ze met een werpkoot moest zien om te gooien. De werpkoot werd vaak verzwaard met lood of een ander zwaar materiaal.

·     Een ander spel was dat men een of een paar koten omhoog gooide en keek hoe die weer op de grond terecht kwamen. Het was de bedoeling dan men van tevoren de uitslag zou raden. Een echt gokspel dus. Het werd al in de Romeinse legers gespeeld! En dit spel leent zich natuurlijk voor vals spelen, bijvoorbeeld door een koot aan een kant te verzwaren.

·     Er zijn ook veel speelkoten gevonden die aan één zijde vlak waren gemaakt. Waarschijnlijk werd hiermee een soort sjoelbakken gespeeld.

Verder lezen? Download het artikel van Maarten van Dijk in het boek ‘Gespaard verleden’.

https://drive.google.com/file/d/14PYNkRl56tMktT7CEhql8f5SYrFiZ-bY/view?usp=sharing