Vraagje...

Beste stadarcheoloog,

Ik heb even een kort vraagje: weet u waar de bedelarmband vandaan komt? Ik weet dat mijn tante er eentje had en zij kreeg van haar man bij elke bijzondere gebeurtenis een nieuw bedeltje. Is dit altijd zo geweest?

groet, M.

Beste M.,
anders dan algemeen wordt aangenomen is het géén verzameling juwelen aan een armband, aangevuld ten tijde van overvloed, te gelde te maken tijdens financiele tekorten (ter voorkoming van de bedelstaf).

Bedeltjes zijn van oorsprong juist van zeer goedkoop materiaal gemaakt. Het oorspronkelijke gebruik is alsvolgt: iedere keer dat iemand de bedeltjes aan de armband wil bekijken, moet diegene 'betalen' met een nieuw bedeltje (dit heet 'bedelen'). Elk bedeltje krijgt daarmee een eigen istorie/verhaal: van die-en-die gehad, toen-en-toen, daar-en-daar. Het is dus een beetje als een souvenierwinkel gecombineerd met een plakboek. Je tante gebruikte 'm ook als zodaning. Hoe meer bedels, deste persoonlijker de armband is en hoe groter de persoonlijke betekenis ervan voor de drager - of beter: draagster want het zijn voornamelijk vrouwen/meisjes - is. Er speelt ook een beetje magie mee: de bedeltjes schijnen geluk te brengen. Hoop geloof en liefde (anker, kruis en hartje) zijn dan ook de verplichte eerste drie.

De oorsprong van de bedelarmband is niet duidelijk, maar kan ver terug gaan
als deze gerelateerd wordt aan de traditie van geluksamuletten en talismannen, die al millenia in allerlei vormen in zwang is. Ook heeft het wel iets van de pelgrimsinsignestraditie. De door jou genoemde variant komt vanaf de jaren 20 voor, de echte rage ligt in de jaren 50-60 (we hebben er nog nooit iets van gevonden bij opgravingen) en is toen commercieel enorm uitgebuit: bedeltjes zaten tijdens die rageperiode ook bij diverse commerciele producten, vergelijkbaar met de huidige flippo's, voetbalkaartjes, wuppies en bungels etc.