vrijdag 30 september 2011

Hongdehemel

Spakenburg, het bekendste vissersdorp uit Midden-Nederland, heeft een metamorfose ondergaan. De Hongdehemel (de bijnaam van de Oud-Haven), bekend vanwege de vele oude vissersboten (botters) die er liggen, is afgelopen jaar opgeknapt. De haven, en met name de Spuisluis, vormden ooit onderdeel van de Grebbelinie. De oude sluis is al sinds de Tweede Wereldoorlog verdwenen, waarna in 1949 ook een deel van de havenkop is gedempt. Mede dankzij subsidie in het kader van het Grebbelinie boven water project is de havenkop weer in ere hersteld. De botters kunnen nu weer aanmeren in een schitterende authentieke haven, waar geen dode honden (zo is de bijnaam Hongdehemel ontstaan) en andere rotzooi in gedumpt wordt, zoals vroeger.



Bij de werkzaamheden zijn onder meer de kademuren vervangen, de haven iets vergroot en de bodem uitgegraven. Tijdens deze bodemwerkzaamheden heeft het Centrum voor Archeologie meegekeken. De hoop bestond, dat er resten van de oude kademuren en de vroegere havenbodem bewaard zouden zijn gebleven. Helaas is men in 1949 erg grondig geweest: de oude kademuren lijken volledig te zijn verwijderd en ook de havenbodem is schoongegraven (uitgebaggerd) alvorens hij is dichtgegooid. Er zijn daarom weinig archeologische vondsten gedaan.

Foto's opening: Pieter de Vos





Vanuit archeologisch oogpunt bracht het project misschien een minder grote schokgolf tot ontwikkeling dan het daverende kanonschot waarmee de vernieuwde haven afgelopen woensdagmiddag geopend werd; één van de weinige archeologische vondsten die uit de haven tevoorschijn kwam is meteen wel een heel bijzondere….. en toepasselijke!

woensdag 28 september 2011

Beelden




En nog wat beelden van de opgraving bij de Elleboogkerk. En ja, het is een kelder...

Goede start


Vanochtend zijn we begonnen met de opgraving bij de Elleboogkerk. En het is meteen raak, bakstenen funderingen, een vloertje met plavuizen en mogelijk een keldertje. Spannend!

Spakenburgse grenspalen

Ooit was Spakenburg een belangrijke schakel in de Grebbelinie, een historische verdedigingslinie in (Midden-)Nederland.In Spakenburg lag onder meer een sluis (de Spuisluis), die water landinwaarts kon laten om inundatiegebieden onder water te zetten; er waren enkele verdedigingswerken (batterijen en een redoute), en er waren tankweringen.

Van al deze historische elementen is weinig meer zichtbaar in het huidige landschap. Het parkeerterrein rond de Nieuwe Schans vertoont nog wel de contouren van de oude redoute, maar van het verdedigingswerk zelf is (bovengronds) niets meer over gebleven. Hetzelfde geldt voor de overige verdedigingswerken. De tankwering op de Oostdijk is het nog enige goed zichtbare element wat ons herinnert aan de Grebbelinie.

Maar er zijn ook nog twee verborgen historische pareltjes!

In de flank van de Oostdijk liggen namelijk twee grenspalen verborgen onder het hoge gras. Deze stenen palen van ongeveer 80x25x25cm stonden op bepaalde punten langs de Grebbelinie en fungeerden vroeger als meetpunten voor het Ministerie van Oorlog. De letter ‘O’ op de palen (gevolgd door een volgnummer, hier nummer 9) verwijst naar dit ministerie. De locaties van de palen zijn bekend van oude landkaarten.

Omdat de Oostdijk hier op de schop gaat (hij wordt verlegd), moeten de grenspalen tijdelijk plaats maken voor het bouwverkeer. Vandaag zijn de palen voorzichtig uit de dijk getild. Voor ons een mooie gelegenheid om ze eens goed te bekijken! De palen worden nu tijdelijk opgeslagen, en op een later tijdstip weer teruggeplaatst in de dijk.




dinsdag 27 september 2011

Elleboogkerk



In 2007 werd de Elleboogkerk met daarin het Armando Museum door brand verwoest. De archeologen zagen deze trieste gebeurtenis van dichtbij; de kerk ligt immers net als het Centrum voor Archeologie aan de Langegracht. Inmiddels is een start gemaakt met de wederopbouw en als onderdeel hiervan start morgen archeologisch onderzoek op de locaties waar de bouwers straks ook de grond in zullen gaan. Vanochtend hebben we vast een kijkje genomen ter voorbereiding.

vrijdag 23 september 2011

Stadswandeling

Een aantal leden van The Swedish National Heritage Board (archeologen en monumentenzorgers) brengt deze week een werkbezoek aan Nederland en na een dag vol lezingen bij de RCE stond een stadswandeling op het programma, verzorgd door een collega van de afdeling monumentenzorg en één van de stadsarcheologen. Het heerlijke herfstzonnetje en het geinteresseerde publiek zorgden voor een aangename en geslaagde middag. De Zweedse collega's waren unaniem aan het eind van de wandeling; we hebben het voorrecht in een prachtige stad te mogen werken. En dat is zeker waar!

donderdag 22 september 2011

Droge voeten


Het is een drukte van belang in de Langestraat; er wordt hard gewerkt aan het plaatsen van ondergrondse afvalcontainers. Uiteraard staan de archeologen continu mee te kijken. Zo’n 2 meter onder de grond in de Langestraat hebben wij een bijzondere ontdekking gedaan; de resten van een zogenaamd ‘knuppelpad’. Dit is een weg, opgebouwd uit hout en zand. Op de foto is goed te zien dat het gaat om een dikke ophoging van wel 60 á 70 cm aan takken en zand. Deze stammetjesweg stamt uit de tijd dat Amersfoort nog maar net een stad was. En leert ons niet alleen dat de Langestraat al ruim 700 jaar in gebruik is, maar ook dat het hier vroeger best vochtig en nat moet zijn geweest. Een dergelijke knuppelpad legde je namelijk niet voor de lol aan, maar om te voorkomen dat de doorgaande weg veranderde in een drassige en zompige boel. Zo kon iedereen toch nog met droge voeten naar huis.

woensdag 21 september 2011

Lezingen

Binnen ons pand zijn niet alleen de gemeentelijk archeologen gehuisvest, maar wordt één ruimte één avond in de week gebruikt door de AWN (Archeologische Werkgemeenschap Nederland), afdeling Vallei en Eemland. Deze groep amateur-archeologen onderhoudt een hechte band met het Centrum voor Archeologie. We willen hier dan ook graag aandacht besteden aan een interessante door hen georganiseerde lezingen-cyclus die binnenkort gaat plaatsvinden:

AWN afd. 14 Vallei- en Eemland Lezingencyclus 2011-2012:
'Het omspitten van (vroegmiddeleeuwse) grafvelden: oud onderzoek, nieuwe visies en detectie'

Deze lezingencyclus heeft als centrale thema vroegmiddeleeuwse grafvelden. Wij zijn verheugd de volgende sprekers bereid te hebben gevonden: dr. A. Willemsen zal ons meenemen naar het rijke en spectaculaire vroegmiddeleeuwse grafveld van Rhenen-Donderberg, dat in 1951 werd opgegraven, maar nooit werd gepubliceerd. Dr. R. Panhuysen belicht oud onderzoek naar de grafvelden rond Dorestad en zal nader ingaan op nieuw verkregen fysisch antropologische inzichten. Drs. E. Eimermann gaat in op de spectaculaire ontdekkingen van het grafveld van Solleveld in Den Haag. Oud onderzoek leek te wijzen op een exclusief urnengrafveld., maar hernieuwd onderzoek heeft tevens enkele bijzondere inhumaties opgeleverd. Drs. W. de Kort gaat ten slotte in op de problematiek van het herkennen van een prehistorische grafheuvel en zal nader ingaan op de landschapsreconstructie rond enkele vorstengraven in Noord-Brabant.

Plaats:

Centrum voor Archeologie: Langegracht 11, Amersfoort.

Zaal open vanaf 19.30 uur; koffie/thee. Aanvang lezingen: 20.00 uur.
Gratis voor leden van de AWN, niet leden betalen € 3,-.

Data:

28 oktober: Zestig jaar grafveld Rhenen - dr. A. Willemsen (RMO)

2 december: (Be)graven in de Haagse Duinen in de Vroege Middeleeuwen - drs. E. Eimermann (AWN Amersfoort)

20 januari (2012): Begraven voorouders & begraven bodems - drs. J.W. de Kort (RCE)

24 februari (2012): Dorestad, de menselijke factor. Begravingen AD 250-1000 - dr. R. Panhuysen (AAC)

dinsdag 20 september 2011

put in de Langestraat



Onder in de put waarschijnlijk resten van een knuppelpad .

dinsdag 13 september 2011

Diep onder de Langestraat

Tegen het einde van de middag is de bodem bereikt. De archeologen bestuderen de dieptse bodemlagen en leggen alles vast, voordat de afvalcontainers worden geplaats.

Zien ze hier sporen die aansluiten op eerder gevonden sporen in de omgeving?

maandag 12 september 2011

afvalcontainers




Aanleg start ondergrondse afvalcontainers op de Langestraat,

maar niet voordat de archeologen onderzoek hebben gedaan.

zaterdag 10 september 2011

Schorre keeltjes

Het is een drukte van belang in ons pand. Het is Open Monumentendag vandaag en de bezoekers weten ons prima te vinden. Ik begin de eerste schorre keeltjes te ontwaren bij onze vrijwilligers die vol enthousiasme de bezoekers rondleiden. Nog een dik uurtje en we hebben er weer een zeer geslaagde open dag opzitten. Ik ga nog maar even thee met honing rond delen om de keeltjes te smeren....















dinsdag 6 september 2011

Nieuw Boek Sandra Siemers



Woensdag zijn de archeologen er bij als het nieuwe boek van Sandra Siemers "Amersfoortse Muurhuizen Dieventorencomplex en Secretarishuisje"aan wethouder Mirjam Barendregt wordt aangeboden. Wij hebben daar in 2009 onder de vloer opmeting aan de bakstenen muur gedaan en daarmee een, zeer bescheiden, bijdrage aan de inhoud geleverd.


Het is een 180 pagina's kloek boek geworden Met de fraaie vormgeving past het mooi in de serie van boeken over Amersfoortse huizen. Sandra Siemers schenkt ruim aandacht aan de wordingsgeschiedenis en bouwkundige details van haar onderwerp. De menselijke maat speelt echter de hoofdrol. De lezer maakt kennis met de bewoners van het pand en ook met hen die er niet woonden, terwijl we dat wel altijd dachten. Het boek is met vlotte pen geschreven en een plezier om in te lezen en te kijken. Een aanrader voor al wie belangstelling heeft voor de geschiedenis van onze stad. Het ligt bij de boekhandel.

















vrijdag 2 september 2011

Een bezoek aan Bunschoten in het kader van het Jaar van de Vrijwilliger!








Sinds 2009 is het Archeologisch Centrum betrokken bij de archeologie van Bunschoten. Wij hebben daar gegraven en het is de hoogste tijd om het bovengrondse eens te bezoeken. Eerst een bezoek aan het interessante museum aan de haven van Spakenburg. We krijgen een goede indruk van de geschiedenis van de landbouwer en natuurlijk van het leven van de visser. We sluiten de middag af met een zeiltocht met originele botter. Onze schipper vertelt honderd uit over zijn schip en het leven aan boord. Ook zit hij vol verhalen, allemaal echt gebeurd, heus waar!






donderdag 1 september 2011

Afscheid van "onze Nel"





Archeologie is niet alleen graven. Op de achtergrond zijn mensen aktief die dat mogelijk maken, zoals onze Nel. Als onze gravers binnen komen en met hun vieze kruiwagens, scheppen en modderschoenen ons onderkomen bevuilen is er altijd weer Nel die alles weer spik en span maakt. Althans, was daar Nel, want vandaag hangt zij emmer en sop aan de wilgen en gaat met pensioen.



Wij nemen afscheid van "onze Nel" en hopen op een waardige opvolger. Dat gaat niet meevallen!